Tips voor architectuurfotografie

Koud staal, hard glas en rare vormen. Je moet er van houden, maar als het je ding is dan kun je je lol op in Nederland. In hoog tempo worden nieuwe stadsdelen uit de grond gestampt en binnensteden vernieuwd met de meest fantastische nieuwe moderne architectuur. Dit biedt veel mogelijkheden voor fotografen die op zoek zijn naar abstracte vormen of een mooi lijnenspel. Maar er zijn ook veel historische binnensteden met grachtenpanden, kerken en historische stadhuizen die de moeite van het vastleggen waard zijn. In dit artikel uitleg en tips hoe te beginnen met architectuurfotografie.

Architectuurfotografie biedt je de mogelijkheid om te experimenteren met compositie, alle elementen van belichting, perspectief, framing, balans, symmetrie, lijnenspel, etc. komen er in terug. Je hoeft niet op pad naar exotische oorden, elke stad heeft zijn eigen stijl aan oude en nieuwe architectuur. In het geval van de binnenstad van Amsterdam veel mogelijkheden voor romantische afbeeldingen van historische grachtenpanden bij verlichte kanalen en oude kerken, in het geval van Almere veel mogelijkheden voor moderne architectuur en herhaling van vormen in de vele nieuwbouwwijken.

Het ING House is naar mijn mening één van de mooiste gebouwen van de Amsterdamse Zuidas. Door in te zoomen op een beperkt deel van het gebouw krijg je het idee alsof er een UFO is geland.

Beste moment

Het is al eerder op deze site langsgekomen, het beste moment om te fotograferen ligt vaak tegen zonsopkomst en zonsondergang. Het licht is dan een stuk zachter dan gedurende de dag. Doordat de zon veel lager staat kun je ook de kleuren van de zon in de gebouwen vangen. Zeker in de moderne architectuur, met de strakke architectuur en koude aanblik van de gebouwen, geef je zo een warm contrast aan de foto.

De opkomende zon belicht het onderste gedeelte van het WTC in Amsterdam

Na de zonsondergang pakken veel fotografen de boel weer bij elkaar, “een goede zonsondergang vastgelegd tijd om naar huis te gaan” lijkt de gedachte. Dan is het echter nog niet gedaan. Zeker tot een uur na zonsondergang is er nog genoeg kleur in de lucht om een interessante foto te maken. Langzaam verandert de kleur van geel naar blauw en dit blauw is uitstekend te combineren met kunstlicht, ideaal voor fotografie in de stad. Neon borden, met langere sluitertijden de lijnen van autolichten en spotjes die belangrijke gebouwen uitlichten. Allemaal creatief te gebruiken voor een foto.

Tot ongeveer een uur na zonsondergang is het kunstlicht over het algemeen even sterk als het natuurlijke licht, hoewel de periode dat ze precies in balans zijn beperkt kan zijn tot maar 10 minuten. Beide lichtbronnen zijn in balans waardoor er zowel in de lucht als op de grond voldoende detail is te zien. Hoe later het wordt hoe zwarter de lucht is en hoe groter het contrastverschil. En daarmee verlies je of in de schaduwen of in de lichte gebieden detail.

Licht in de lucht en de gebouwen is perfect in balans waardoor er
voldoende detail in de lucht en in de schaduwen zichtbaar blijft

Meer over fotograferen tijdens deze periode is te vinden in dit artikel.

Lenzen

Absolute must bij architectuurfotografie is een groothoeklens. De gebouwen zijn hoog en/of je moet werken in krappe ruimtes en de enige manier om dan een gebouw er volledig op te krijgen is met een groothoeklens. Een groothoeklens is in de 35mm definitie een lens die 24mm en korter is. Omgerekend naar digitale camera’s met een crop-factor betekent dat je ongeveer bij 16mm spreekt over groothoek.

Een detailopname van ‘De Augurk’ in Londen

Denk trouwens niet dat het hele gebouw er altijd per sé op moet, juist in de architectuur kun je uitstekend op zoek naar kleine details en deze met een telelens zo uitvergroten dat je toch de sfeer en karakter van het gebouw vangt. Met een telelens kun je het perspectief in elkaar drukken waardoor interessante patronen kunnen ontstaan. Zoek naar patronen en een lijnenspel. Hierdoor is het soms ook niet altijd meteen duidelijk wat het onderwerp moet voorstellen, waardoor je een grotere kans hebt dat iemand langer naar je foto blijft kijken.

Spinnaker Tower in Portsmouth is een modern uitkijkpunt

Compositie

Belangrijk is dat je om gebouwen heen loopt en daarmee de beste hoek ontdekt. Recht van voren de voordeur fotograferen geeft de kijker weinig idee van hoe het gebouw er precies uit ziet, je krijgt er een vlakke afbeeldingen van. Je creëert meer diepte door vanuit een hoek te fotograferen. Wissel ook je standpunt, een imposant gebouw als een kathedraal wordt nog imposanter als je het gebouw van een laag standpunt fotografeert. Verander de stad in een SimCity spel door het juist hogerop op te zoeken.

New York vanuit de lucht, doet aan SimCity denken

Geef bij oude gebouwen ruimte aan de omgeving, vaak zijn ze ontwikkeld met gevoel voor context, iets wat vaak als een nadeel van moderne architectuur wordt ervaren. Laat bij een oude boerderij of boerenschuur ook een stuk erf met apparaten of een akker zien en het wordt meteen duidelijk wat het doel van het gebouw is. Berghuisjes hebben een hele eigen stijl, het is mooi als je de bergachtige omgeving dan ook laat zien. Heeft een historisch gebouw een mooie tuin, probeer deze dan ook op een of andere manier in de foto te verwerken. Natuurlijk betekent dit niet dat de moderne McDonalds vestiging naast de kerk een goed idee van de context geeft, dan is het juist weer doel deze uit de compositie te werken. Tenzij je weer juist dit wilt tonen natuurlijk.

De historische marinestad Portsmouth heeft veel historische gebouwen, maar ook een hele moderne uitkijktoren. Juist het contrast daartussen maakt de foto interessant. En het verschil in hoogte wordt ook meteen duidelijk.

Het bijzondere van de vuurtoren op Neist Point op Isle of Skye
is dat hij aan de rand van grote cliffs staat

Dit geldt in mindere mate voor moderne architectuur, we zijn het gewend dit soort gebouwen te zien en weten hoe de omgeving er uit ziet. Die wordt daarmee minder belangrijk. Toch kan het erg interessant zijn om ook hier meer van de omgeving te laten zien, de mensen die zich in de buurt van het gebouw bevinden kunnen iets van het doel en karakter van het gebouw aangeven. Toeristen die staren naar een imposant bouwwerk of zakenlieden die bezig zijn met hun werk. Maar ook juist het gebrek aan mensen kan iets zeggen, ‘hier wil je ’s avonds niet komen’ of ‘je kunt er een kanon afvuren ’s nachts’.

Laat ook wat van de omgeving zien. Het gebouw 30 St Mary Axe,
bekend als De Augurk, in Londen heeft een kantoorfunctie,
de zakenlieden die er omheen lopen geven hier een idee van.

Natuurlijk geldt ook hier, net zoals bijvoorbeeld bij landschapsfotografie, dat je gebruik kunt maken van elementen in de scène om het oog naar het onderwerp te leiden. Gebruik paden, hekken en bomen om de kijker het beeld in te trekken. Denk ook aan mogelijkheden om het onderwerp van een frame te voorzien, door bijvoorbeeld door een raam of deuropening te fotograferen, gebruik te maken van een groot hek of door reflecties op de grond. Werkt met je diafragma om specifieke delen van de foto een focus te geven.

Een gebouw in aanbouw gevangen in een plas op de Zuidas in Amsterdam

De Bay Bridge in San Francisco vanuit een heel ander standpunt, de reflectie geframed in een raam van een restaurant, de lucht tijdens de zonsondergang contrasteert met het koude beton.

Andere goede architectonische onderwerpen zijn: trappen, grote pleinen, afgesloten binnenpleinen, beelden, bruggen, zwembaden, fonteinen, deuren, ramen, etc, etc.

Fototechniek

Scherptediepte en lage ISO waarden (=weinig ruis) is belangrijk in de architectuurfotografie. Dit betekent kleine diafragma’s (= hoge f-waarden) en dit houdt in lange sluitertijden. Een statief is al snel onontbeerlijk, zeker als je tijdens zonsopkomst of zonsondergang gaat fotograferen. Gelukkig is het vaak ook wel mogelijk je camera op een prullenbak te zetten of tegen een muurtje te zetten als je geen statief bij je hebt.

Controleer verder goed of de horizon wel recht staat. Vooral voor architectuurfotografie is dit erg belangrijk. Bij hoge gebouwen in een verticale foto valt het al snel op als ze uit het lood lopen en – tenzij het de toren van Pisa betreft – is dit niet de waarheid.

Maak ook gebruik van je polarisatiefilter. Hiermee kun je reflecties uit ramen weghalen of door er aan te draaien de kleur aanpassen. Zeker bij glas dat een speciale coating heeft of verkleurd in het zonlicht is dit effect erg leuk om te gebruiken. Vaak wordt afgeraden een polarisatiefilter te gebruiken met een groothoeklens. Door de grote hoek wordt verder van de zon de lucht donkerder gekleurd dan de lucht dichter bij de zon. Ik vind het effect juist mooi, het brengt meestal de focus naar het onderwerp, wat ook met vignetting is te bereiken.

Een ander iets om rekening mee te houden is dat een polarisatiefilter een vrij dik filter is, doordat je die draairing er op hebt zitten. Hierdoor krijg je in groothoeken breder dan ongeveer 24mm een deel van het filter in beeld. Dit zie je door donkere hoekjes in de hoeken van de foto. Je kunt dit tegengaan door een dunner filter te kopen, maar die zijn weer wel duurder. Of je kunt natuurlijk een stukje uit de foto knippen.

Vertekening

Je zult merken dat als je de camera naar boven richt, vooral als je gebruik maakt van een groothoeklens, dat het lijkt alsof de gebouwen naar achteren vallen of erg scheef staan. Dit noemen we convergerende verticalen, de verticale delen lijken op de foto dichter bij elkaar te komen hoe hoger het gebouw is. Dit kan zijn eigen dynamiek aan een compositie geven, maar is soms ook buitengewoon hinderlijk voor de een architectuurfotograaf die de echte vormen van het gebouw wil laten zien.

Vertekening van St. Paul’s Cathedral in Londen

Je kunt de vertekening tegen gaan door een minder grote hoek op de lens te kiezen of door verder naar achteren te gaan en in te zoomen. Ook kun je het hogerop zoeken, als je bijvoorbeeld in een naastgelegen gebouw tot halverwege de hoogte van het gebouw dat je wilt fotograferen kunt komen beperk je het effect aanzienlijk. Maar het is ook mogelijk het probleem met software op te lossen. Er zijn verschillende applicaties die dit doen, van Photoshop (lens distortion filter) tot gespecialiseerde applicaties als PTLens en DXOOpticsPro. In alle gevallen kan de software de onder- of bovenkant van de foto zo oprekken dat de verticale delen ook echt verticaal op de foto komen te staan. Een deel van de foto zal hierbij een zwarte rand geven waardoor de uitsnede van de foto smaller wordt. Je kunt zelf tijdens het fotograferen al rekening houden met deze bewerkingen door aan de zijkanten en de bovenkant extra ruimte vrij te houden.

DXOOpticsPro helpt bij het rechtzetten van gebouwen. Door twee verticale lijnen te tekenen op de lijnen die verticaal moeten staan wordt de foto zo gecorrigeerd dat de vertekening minimaal wordt. De uitsnede zal hierdoor wel krapper moeten worden, onderaan wordt de foto door de correcties een stuk smaller.

Een duurdere manier is het gebruik maken van een tilt-shift lens. Deze speciale lens heeft een draaiwieltje waarmee de afzonderlijke lensdelen zo kunnen worden gemanoeuvreerd dat het perspectief wordt gecorrigeerd en het gebouw er uiteindelijk toch recht op komt.

Zoals je hopelijk hebt kunnen zien is het fotograferen van architectuur enorm veelzijdig. Vrijwel iedereen doet het ook, vaak is een reden om naar een ander land op vakantie te gaan om beroemde gebouwen te bekijken of je onder te dompelen in een andere cultuur en architectuur. Til je foto’s boven het niveau van een toerist uit door niet alleen maar naar de beroemde gebouwen te gaan. Ga op ontdekkingsreis, je weet nooit wat je tegenkomt en je loopt zomaar kans een onderscheidende plaat te maken.