Op fotosafari in de dierentuin

Veruit de beste manier om exotische dieren te fotograferen is het bezoeken van een dierentuin. Je hoeft niet uren door een jungle te ploegen en je kunt er vrijwel zeker van zijn dat het dier dat je zoekt er ook zal zijn. Het is ook beter voor de natuur.

Ondanks de reputatie van ’te makkelijk’ is fotograferen in een dierentuin verre van eenvoudig. Dik glas, hekken, achtergronden van beton en de drukte zijn slechts enkele obstakels op weg naar een goede foto. In dit artikel tips om toch met goede foto’s thuis te komen.

Steeds meer natuurlijke verblijven

De eerste vereiste voor het fotograferen in een dierentuin is dat je bekend raakt met je model. Spendeer tijd bij het dier van je keuze, bestudeer het gedrag. Hoe gedraagt het dier zich in de natuur, welke uitdrukkingen geven een natuurlijk beeld van het dier, op welk moment is het dier het meeste actief, wat is het voedings- en speelpatroon, etc. Als je hier iets over weet wordt het makkelijker te bepalen wanneer je de sluiter moet indrukken. En dan is het natuurlijk een kwestie van wachten totdat dat ene moment zich voordoet.

Geduld is een schone zaak. Soms zal het dier in relatieve afzondering een dutje doen, wacht dan tot het dier actiever wordt of ga eerst naar een andere plek. Leeuwen en tijgers slapen het grootste gedeelte van de dag, misschien is het daarom het beste om daar direct bij binnenkomst naartoe te gaan. Laat in de middag biedt ander licht en wat afkoeling en andere dieren zijn juist dan weer actiever.

Op dit moment heb ik ruim een kwartier staan wachten. Zowel de haai die door de spotlight zwemt als het meisje dat er net op het goede moment naar wijst.

Probeer drukke momenten te vermijden, schoolvakanties en weekends zijn niet ideaal om eens lekker aan je fine-art portfolio te werken. Ook zullen dieren meer relaxed zijn op het moment dat het minder druk is in de dierentuin. In de lente zijn er veel jonge dieren, in de zomer zijn de reptielen en vogels juist actiever en in de winter de dieren die een kouder klimaat gewend zijn. Voor verschillende dieren kan het dus noodzakelijk zijn op een ander moment van het jaar de dierentuin te bezoeken.

De tweede vereiste is dat je bekend raakt met de dierentuin. Wat zijn bijvoorbeeld de tijden waarop bepaalde dieren worden gevoerd, wanneer zijn er dus bijzondere momenten te verwachten. Dit kan trouwens ook het moment zijn om naar een nabijgelegen plek te gaan, omdat de drukte juist dan minder zal zijn. De dieren zijn gewend aan een bepaald ritme, probeer dit te ontdekken. Praat indien mogelijk met de verzorgers, ze kunnen vaak goede tips over het gedrag van een dier geven.

Leer de voedingstijden kennen voor bijzondere momenten

Verschillende dierentuinen hebben verschillende specialismen, de keus voor wat je wilt fotograferen bepaalt dus ook welke dierentuin het meest geschikt is om te bezoeken.

Compositie

De beste foto’s zijn vaak de simpelste foto’s. Hiermee bedoel ik dat je moet proberen zo min mogelijk afleidende elementen in de foto op te nemen zodat de aandacht volledig kan uitgaan naar het dier. Om dit te bereiken heb je een aantal wapens tot je beschikking, waaronder een telelens, het wisselen van standpunt en het openen van het diafragma.

Als je dieren gaat fotograferen heb je het meest aan een telelens. Er zit vaak veel ruimte tussen het verblijf en de toeschouwers en met een telelens kun je de dieren toch dichtbij halen. Ook heb je de mogelijkheid om de compositie zo te beperken dat je storende elementen uit het beeld kunt halen.

De onscherpe achtergrond trekt de aandacht naar het model

Met een telelens met het uiterste bereik van 200 a 300mm kun je in de dierentuin prima terecht, zeker als je bedenkt dat dit op een crop camera 300/320 en 450/480mm wordt. Staar je echter niet blind op een telelens, ook met minder zoom valt er nog genoeg te fotograferen in een dierentuin. Veruit mijn meest favoriete lens is de Canon 135mm f/2 L en in veel omstandigheden voldoet ook die prima, zelfs op een 35mm camera.

Een andere mooie toepassing van telelenzen is dat je, vooral bij lichtsterke telelenzen, een beperkte scherptediepte kunt bereiken door het diafragma op f/4, f/2.8 te zetten. De achtergrond wordt dan zo zacht dat storende elementen vanzelf in het romige beeld verdwijnen. Soms is de scherptediepte zo beperkt dat ook delen van het dier zelf onscherp in beeld komen, als je een dier van de zijkant (en profil) fotografeert is dit minder zichtbaar.

Richt je op de ogen van het dier, net zoals bij het fotograferen van mensen. Met de ogen scherp in beeld creëer je een meer persoonlijke verbinding met het dier voor de toeschouwer, het is minder beschouwend en meer een echt portret. Verplaats je ook op gelijke hoogte met het dier, ga naar hun wereld. Vaak betekent dit dat je van een lager standpunt moet fotograferen.

Hekken, glas, beton

De verblijven zijn niet gemaakt voor fotografie, maar om de dieren binnen te houden en zo veel mogelijk in hun natuurlijke omgeving te laten zien. Dat betekent dat hekwerk en dik glas soms onvermijdelijk zijn. Gelukkig moderniseren steeds meer dierentuinen hun verblijven zo dat er zo min mogelijk gebruik wordt gemaakt van hekwerk en dat er natuurlijke grenzen zijn aan de verblijven. Dit maakt het leven voor een fotograaf een stuk makkelijker.

Vooral vogelverblijven gebruiken nog steeds vaak – om begrijpelijke redenen – gaas. Dit hoeft echter niet ‘einde oefening’ te zijn als het aankomt op fotograferen. Als je je camera maar dicht genoeg tegen het gaas aandrukt en je onderwerp een stukje van het gaas is verwijderd, verdwijnt het gaas vrijwel volledig uit beeld. Let wel op dat dit ook mag, bij sommige dieren is dit geen goed idee zoals bijvoorbeeld bij struisvogels die geneigd zijn om te pikken als je te dicht bij komt. Klim onder geen beding over een afzetting voor die ene foto.

Gefotografeerd met een 135mm lens op f/2 dicht bij het gaas. Het voorste gaas is niet zichtbaar, het achterste gaas is relatief dichtbij en dus niet helemaal weg, maar wel heel erg onscherp.

Vaak moet je het diafragma aanpassen, naar bijvoorbeeld f/4 of f/2.8, om de scherptediepte te beperken en hinderlijke elementen uit beeld te halen. Heb je geen directe controle over het diafragma, bijvoorbeeld met een compactcamera, kies dan voor de portret functie op de camera. De camera zal dan uit zichzelf een zo wijd mogelijk open diafragma uitkiezen.

Wijzig je standpunt, als je van een hoger gezichtspunt fotografeert, krijg je meer gras of zand ondergrond in beeld, als je van een relatief laag standpunt fotografeert meer echte bomen of lucht. De andere kant van het verblijf kan soms een hele andere aanblik geven, blijf dus niet op één punt staan, maar probeer de beste compositie te vinden.

Als je niet beschikt over een telelens ontkom je er soms niet aan ook hekwerk in beeld te nemen, door gebruik te maken van struiken in de buurt is dit minder hinderlijk in beeld

Glas en hekken reflecteren licht, hekken laten schaduwen achter. Op verschillende momenten van de dag heb je bij een verblijf hinderlijke reflecties of het felste zonlicht. Probeer als het even kan een bewolkte dag uit te kiezen, zodat het licht zacht is en je minder last hebt van de reflecties en anders je foto’s zo te timen dat er net een wolkje voor de zon schuift.

Vooral als het verblijf relatief donker is en er veel daglicht van openstaande deuren op het glas valt (vaak het geval bij apenverblijven) heb je te maken met reflecties. Probeer de camera zo dicht mogelijk bij het glas te houden en maak gebruik van een zonnekap.

Wat ook kan helpen is een polarisatiefilter, door het filter te draaien kun je zoveel mogelijk de reflecties weghalen. Let daarnaast ook op vingerafdrukken op het glas of krassen. Zoek een plek uit waar je zo min mogelijk last hiervan hebt, veeg eventueel het glas ook wat schoon met een lensdoek of een mouw.

Vaak heeft het bij glas ook geen zin om te flitsen (als dit al is toegestaan), zeker niet met de camera dicht bij het glas. Je krijgt al het licht weer in je gezicht terug. Het kan wel helpen als je een draaibare flitskop hebt die je naar het plafond zou kunnen richten. Ook kun je het licht laten reflecteren via een muur.

In de nabewerking de foto zwart-wit gemaakt zodat de kleur van het glas minder goed zichtbaar is

Het grote voordeel van digitale fotografie is dat je achteraf ook nog bewerkingen kunt toepassen op je foto’s. Zo kun je stukjes van de foto afsnijden om hinderlijke elementen weg te poetsen of een schaduw van een hek wegretoucheren. Wees niet bang dit ook te doen, als er een menselijk element in de foto zit weet je zeker dat je de foto niet als natuurfoto kunt verkopen.

Aquarium

Het is lastig fotograferen in een aquarium. Er is relatief weinig licht, vaak ook weinig ruimte op de wandelpaden en onder bepaalde hoeken zijn de vissen niet goed zichtbaar door het dichte glas. Toch is het ook hier mogelijk om memorabele foto’s te nemen. Pak bijvoorbeeld je meest lichtsterke lens (een f/1.4, f/1.8, f/2.0 of f/2.8), schroef de ISO waarde op naar 400-640 en probeer je zo schrap mogelijk te zetten of meerdere foto’s achter elkaar te nemen. Je kunt ook bijvoorbeeld een groothoeklens tegen het glas zetten en met timing te proberen je gekozen onderwerp in beeld te krijgen.

Het aquarium is de plek voor kleurrijke platen

Lange sluitertijden betekenen ook dat je kans hebt om de beweging duidelijk te maken. Probeer een dier te volgen en je krijgt een mooie onscherpe achtergrond met beweging en een scherp onderwerp.

Vocht

Het reptielenhuis en de vlindertuin zijn warme en vochtige plekken, de buitentemperatuur zal vrijwel altijd lager liggen en zeker minder vochtig zijn. Dit betekent dat als je binnenstapt je condens op je lens kunt verwachten. Het duurt even voordat de camera dezelfde temperatuur aanneemt. Wacht rustig even af tot het condens is verdwenen en laat de camera even uit, anders loop je het risico dat er vocht in de camera blijft hangen met de nadelige gevolgen die daar bij horen. Je kunt de camera ook is de fototas stoppen en daar een tijdje in laten zitten. De tas neemt veel minder snel de temperatuur van de omgeving aan, waardoor er geen condens op de lens ontstaat.

Mensapen

Vergeet vooral niet de mensen te fotograferen waarmee je op stap bent en te genieten van het uitje en de dieren. Het is een gezellig familie-uitje dat met het hele gezin wordt gewaardeerd, het is dan leuk om bijvoorbeeld foto’s te hebben van hoe de kinderen naar al die aparte dieren kijken of hoe ze het naar hun zin hebben in de speeltuin. Op dit moment doet een menselijk element bij een foto met een dier het ook goed. Bijvoorbeeld om de sfeer aan te geven of een idee te geven van de relatieve grootte van een dier.

Mensaapjes kijken

Goed gedrag

In veel dierentuinen is het niet toegestaan gebruik te maken van een statief. Voornamelijk om er voor te zorgen dat fotografen niet langere tijd de beste plekken bezet houden en dat iedereen kans krijgt om de dieren te zien. Meestal kun je wel gebruik maken van een eenbenig statief of muurtjes of hekken om de camera op te laten rusten.

Kijk goed wat het beleid is, je bent te gast op privé-terrein en de dierentuin maakt de regels. Ze zijn er niet op uit om je leven zo moeilijk mogelijk te maken, de regels dienen om de dieren en jezelf zo veilig mogelijk te houden. Het zijn geen huisdieren, de dieren kunnen onvoorspelbaar reageren. Val ze ook niet lastig door hard te roepen of door op het glas te kloppen. Ze zijn het gewend en zullen er nauwelijks op reageren, daarnaast is het hinderlijk voor andere bezoekers.

Je eigen gedrag heeft gevolgen voor alle andere fotografen, probeer je dus sociaal op te stellen en iedereen de kans te geven de dieren te bekijken. Het grote voordeel van een dierentuin is dat de dieren er ook morgen nog zijn, een gemiste kans vandaag is een mogelijkheid voor morgen.

Ik hoop dat ik het fotograferen in een dierentuin niet te negatief heb voorgespiegeld. Het feit dat je al deze problemen op je weg vindt geeft juist aan waarom het toch een uitdaging is om met goede dierentuin foto’s thuis te komen en waarom het de moeite waard is om te proberen. Al was het alleen al om naar al het wonderlijks te kijken en te waarderen wat moeder natuur ons heeft gegeven.