Het weer mag dan misschien niet altijd meezitten – nat, koud en vroeg donker – toch is de herfst mijn favoriete seizoen. Een dramatisch seizoen met een constante stroom aan veranderingen. De bladeren die kleuren, paddestoelen die opkomen, besjes, spinnen, kastanjes en noten die je kunt rapen, de vogels en dieren die zich klaar maken voor de winter. Een heerlijk seizoen vol mogelijkheden, in dit vernieuwde artikel een overzicht van de onderwerpen waar je aan kunt denken als je de herfst gaat fotograferen.
Een bosrit door het herfstbos
Herfstblad
De meest in het oog spingende verandering van de herfst is de verkleuring van de bladeren aan de bomen. Alle voedingsstoffen worden uit de bladeren gehaald in voorbereiding op de aankomende winter waardoor de bladeren geel, rood en bruin verkleuren. Enkele dagen van het jaar zijn de bomen op hun mooist. Wanneer dit precies is, is lastig te voorspellen, dit is mede afhankelijk van of het al gaat vriezen of hard waaien.
Het warme gele blad contrasteert met het koude blauwe steen
De bomen verkleuren niet allemaal tegelijk, afhankelijk van de lokale omstandigheden. Soms is zelfs de ene helft van een boom al verkleurd, terwijl de andere helft nog moet verkleuren. Dit biedt mogelijkheden om te spelen met contrasten en composities.
Je kunt bijvoorbeeld een mooi rood blad isoleren van de omgeving en deze fotograferen met een groene achtergrond. Of fotografeer de gekleurde bladeren tegen de voor de herfst zo kenmerkende grijze luchten (zorg ervoor dat je 1 a 2 stops overbelicht, anders wordt het blad een silhouet tegen de toch nog felle lucht) waardoor je makkelijker een witte achtergrond voor het blad kunt maken.
Een rood blad met een grijze witte lucht erboven, door iets over te belichten in de camera (en in nabewerking) steekt het blad af tegen de witte lucht
Een andere fototip, speel met de vallende bladeren en probeer deze vast te leggen. Gooi de bladeren in het rond (of laat het doen) en probeer dit te fotograferen, misschien heb je wel een model die je in de scène kunt plaatsen. Of wacht tot de wind meewerkt, zoals in onderstaande foto:
Wacht even op een windvlaag en leg de vallende bladeren vast
Hoe leg je nu het beste de herfstkleuren vast. In tegenstelling tot wat je misschien zou denken is een zonnige dag niet noodzakelijk. Vaak is het zelfs beter – tenzij je vroeg op de ochtend of in de middag in het gouden zonlicht fotografeert waarin de bladeren schitterende warme kleuren aannemen – van niet, de zon zorgt voor een hoog contrast waardoor donkere schaduwen op de bladeren of in de achtergrond verschijnen of het felle licht doet de kleuren verbleken door reflecties.
Het zachte licht van een bewolkte lucht is makkelijker om mee te werken en zorgt er voor dat de kleuren echter over komen op de foto. Een close-up van een herfstblad toont dan alle kleurige details, fijne details verdwijnen niet in de schaduwen. Wordt de bewolkte lucht gecombineerd met wat water, dan voegt dit extra textuur en mogelijk worden de kleuren nog eens extra versterkt. Met een polarisatiefilter maak je het effect nog sterker.
Let er in de nabewerking wel op dat je de kleuren niet te ver opvoert, anders loop je het risico dat je detail gaat verliezen in de rode of gele vlakken of dat de foto onecht over komt.
Herfstkleuren gereflecteerd in een Schots meer
Over onechte kleuren gesproken, als je op het LCD scherm van je camera ziet dat de kleuren wat flets ogen, dan zou het kunnen dat de automatische witbalans instelling van de camera de kleuren blauwer maakt dan ze zouden moeten zijn. Ik merk dat ik in herfstfoto’s vaak de witbalans wat warmer stel. Een goede manier om dit al in de camera te bereiken is te kiezen voor een schaduw witbalans of een bewolkte witbalans. Als je je camera instelt op de Landschap stand (Picture Control / Picture Style), dan krijg je ook warmere kleuren. Fotografeer je in RAW formaat, dan kun je dit natuurlijk achteraf nog bijstellen.
Ook kun je met je belichting compenseren. De camera heeft de neiging, door de vele lichte kleuren, iets over te belichten, door -1/3 of -2/3 stop onderbelichting in te stellen worden de kleuren vanzelf feller en waarschijnlijk accurater dan wanneer je de camera de belichting laat bepalen.
Paddestoelen
Paddestoelen zijn een erg dankbaar onderwerp. Ze blijven geduldig wachten totdat je de perfecte compositie hebt gemaakt en er zijn enorm veel verschillende soorten en daarmee foto mogelijkheden. Het is een compleet andere wereld waarin je je kunt verdiepen.
Letterlijk, want paddestoelen zijn op hun best als je op hetzelfde niveau of zelfs er net onder fotografeert. In dat laatste geval kun je de sporen aan de onderkant van de paddestoel zien. Je kunt met alumium folie of een wit kaartje een reflector maken. Hiermee kun je het licht op de onderkant van de paddestoelen richten zodat de sporen beter zichtbaar zijn.
Zorg voor een statief of een stevige ondergrond, over het algemeen groeien paddestoelen op donkere plekjes, daar is het lekker vochtig en groeien ze het beste. Ik heb een klein statief van 15cm dat ik meeneem, maar je kunt je camera ook op een vuilniszak met een steuntje eronder plaatsen.
Die vuilniszak kun je dan meteen gebruiken om op te zitten of te liggen zodat je kleren niet al te snel vies worden. Kijk ook goed of er geen grassprieten of andere storende dingen in de weg zitten in je scene. Je kunt best wat ’tuinieren’ door voorzichtig de storende elementen aan de kant proberen te drukken.
Neem de tijd om een gebied te verkennen. Er zijn veel verschillende soorten die allemaal hun eigen favoriete plekje hebben. Ze staan niet allemaal in het gras of aan de bosrand. Een paar meter verder weg van de bosrand kunnen de mooiste exemplaren staan. Afhankelijk van de ondergrond kom je ook andere paddestoelen tegen. Rotte bomen, kleigrond en zandgrond hebben allemaal hun eigen soorten.
Mist
“Goedemorgen”, wenste een wielrenner mij toe, “jammer van die mist hè?” Hij zou eens moeten weten. De mist is juist de reden dat ik om 07.30u al aan de wandel was in de Flevolandse polder. Helaas duurde het nog een tijdje voordat de zon echt door kwam, maar tegen die was ik net bij het Cirkelbos aangekomen en kon dus volop profiteren van het schouwspel. Mist en zonnestralen zijn perfect te combineren met een bos.
Mist is enorm sfeerverhogend in een foto. Met het opkomende zonlicht krijgt de hele omgeving een warme gloed, koeien en schapen worden een silhouet, ‘zonnestralen’ worden zichtbaar door de bomen (de takken blokkeren delen van de zon waardoor er afzonderlijke stralen lijken te ontstaan). Mist komt vooral veel voor na een heldere nacht met relatief lage temperaturen. Je ziet het sneller in de weilanden dan in de stad. Om de mist goed vast te leggen moet je over het algemeen +1 stop overbelichten.
Windmolen De Onrust, Muiden
Zodra de zon een beetje door komt lost het over het algemeen snel op, maar het kan ook echt een dag blijven hangen. Dat is minder, maar als je op zoek bent naar een naargeestige sfeer juist weer interessant. Vaak zijn dit mijn ‘zwart-wit’ dagen.
Spinnewebben
Ondanks dat ze het hele jaar aanwezig zijn vallen ze in de herfst extra op. De mist, regen en dauw maken de spinnewebben extra zichtbaar en bieden mooie gelegenheden om de parelketting-achtige webben vast te leggen. Vooral goed zichtbaar met een zon die van de zijkant komt en met kleine waterdruppels die er aan hangen. Probeer een hoek te vinden waarin het web goed uit de achtergrond komt. Zoek hoog en laag en draai om het web heen.
Bah, slecht weer
Er is geen slecht weer in fotografie, juist in de omstandigheden waarin veel mensen de spullen inpakken en vertrekken kun je mooie foto’s maken. Een blauwe lucht zonder wolken is saai en voegt niets toe aan een foto. Donkere regenwolken met de voorgrond verlicht door zonnestralen, dichte mist, harde wind die de zee opzweept, allemaal ingrediënten om een aparte foto met impact te maken.
Ik maak me hier natuurlijk ook schuldig aan, het is lekkerder om nog even in bed te liggen dan op stap te gaan zonder garantie op mooi licht. Vooral op vakantie merk ik dat het ook anders kan. Het heeft geen zin de hele dag in het huisje te blijven zitten, ik trek er dan toch gewoon op uit. Door gebruik te maken van een statief en een paraplu is het prima mogelijk om toch mooie foto’s te maken. Het wordt alleen echt lastig als de regen horizontaal richting lens komt.
Het was verschrikkelijk weer, harde regen, maar als ik er niet op uit was gegaan met regenjas, regenbroek en paraplu en de wandeling van een half uur had ondernomen had ik nooit deze foto kunnen maken:
Herfst(weer) in oktober in Glen Affric, Schotland
Is het een grijze dag, dan is dit ideaal om macrofoto’s van bloemen en planten te maken en de echte kleuren van de natuur te tonen. Zonder het felle licht van de zon kun je meer details vastleggen en zijn de kleuren echter.
Geduld speelt hierbij ook een rol, als je een tijdje het weer observeert en probeert in te schatten of het nog gaat opklaren kun je op het juiste moment profiteren van een tijdelijke opleving in het weer. Het kan soms om enkele seconden gaan, je moet er dus voor zorgen dat je er dan klaar voor staat.
Veel fotografen gaan vanaf november tot het begin van de lente (ten onrechte) in winterslaap. Nu is het moment om de tijd maximaal te benutten en deze herfst perfect vast te leggen. En anders is er altijd weer volgend jaar.
Je hebt een bijzonder mooie site met relevante en leerzame artikelen, waarvan het bovenstaande artikel over de herfst weer een goed voorbeeld is.
Ik kom geregeld terug op je blog om de laatste foto’s te bekijken die je erop hebt gezet. Erg mooi!
Mooie foto’s, goede tips!
je staat bij mijn favorieten!
Prachtige foto’s
Ik heb net een spiegelreflexcamera en kom regelmatig op je site om de tips te lezen en de foto’s te bekijken! Natuurlijk staat je site bij mijn favorieten!
Erg leuke site, goede opbouw met verwijzingen, goed leesbaar en (dankzij) een cursus digitale fotografie begin ik het zelfs te snappen. Mooie foto’s, maak je die allemaal zelf? Vooral op internet blijven!!!! bedankt voor het delen van dit alles!!
gr. Irma.
Dank voor alle complimenten! De foto’s zijn inderdaad allemaal door mijzelf gemaakt, tenzij anders staat vermeld. Op mijn persoonlijke weblog plaats ik elke dag een nieuwe foto.
nadat ik lightroom had gegoogled kwam ik op jouw inspirerende website terecht. Erg duidelijke uitleg van lightroom. Ontdekte daarna dat je ook zeer mooie foto’s maakt, met zoals nu goede praktische tips voor de herfst. Heb sinds de zomer een Canon EOS 450D, met jouw tips ontdek ik steeds meer mogelijkheden, dank. Heb direct een RSS feed abonnement genomen op jouw website.
Inderdaad, voorjaar en herfst de mooiste tijd om meer sfeer in een foto te brengen. Het licht is niet zo scherp en dat geeft meestal een heel mooi effect aan je foto’s. Faforiete tijd om te fotograferen.
Misschien een beetje brutaal maar zou u ook de exif data erbij willen zetten. Ik vind het namelijk handig om dingen te vergelijken en zo mooiere foto’s te maken.
Mooie tips inderdaad! Heb zojuist een nieuwe camera gekocht maar eigenlijk net op een tijdstip dat ik hem eigenlijk weinig gebruik omdat ik het dus moeilijk vindt iets leuks/moois te vinden in de herfst. Dankzij jou post toch nog wat leuke ideen bedacht :)
@Fotomaarten
De website beheerder zet zijn foto’s op Flickr, die haalt de exif data weg en zet deze als extra informatie op de site. Klik op de foto en klik op more info onder het camera type rechts onderin (wellicht moet je ingelogd zijn)
hallo kenneth
Echt een super site. Ik heb al heel wat geleerd van je tips. Ik ben sinds de zomer echt druk aan het fotograferen, en lezen over fotografie. Ik ben nog een echte beginnen. Ik was een tijdje geleden naar het bos geweest en heb met jou tips wat foto’s van paddestoelen gemaakt. Op mijn blog staan een aantal foto’s: http://martie-theblog.blogspot.com/2009/11/paddestoelenfotografie.html
Ik hoor graag wat je er van vind
fantastische foto’s superrrr!!!
Ben sinds mei dit jaar ook begonnen met deze geweldige hobby!!
Altijd fijn tips te krijgen…. keep up the good work!!
Prachtige site en vooral zeer duidelijk!
Dit is een ideale site voor wie iets, tegen eigen tempo, van fotografie wil leren.
Ik heb er alvast veel van opgestoken en ook in de praktijk omgezet.
En dat ga ik waarschijnlijk volgend weekend weer doen, want ik kreeg gisteren nog telefoon dat een befaamde boom in een klein polderdorpje, tegen volgende week in zijn mooiste herfstkleuren zal staan!
Blijf ons vooral verder boeien, Kenneth!
Ben net nieuw op je website, en bewonder je foto’s!
Wil vooral de fotobewerking meer onder de knie krijgen.
Ik zou het erg interessant vinden om te zien welke instellingen jij gebruikt bij een foto, staat dit ook ergens?
Prachtige foto’s!
Dikke proficiat!
Marina
Hallo Kenneth,
Ik zat net te bedenken hoe ik de mist mooier op de foto zou kunnen krijgen.
Dankzij jouw tips moet het lukken denk ik.
Bedankt!
Hoi Kenneth, wederom een mooi en duidelijk artikel met prachtige foto’s die zin maken om gelijk de jas aan te trekken, en met fotorugzak op zoek te gaan naar mooie objecten. Toch is het een uitdaging om jouw tips en trucs in realiteit om te zetten. Het blijft een “hell-of-a-job” om zo’n foto’s te maken zoals jij ze maakt. Complimenten.
groet,
Helmut
Hallo amigo, verheug mij altijd als een kleinkind op de komst van je mailing, en alweer heb je mij helemaal happy gemaakt met je uitleg over Herfstfotografie. Leer zoveel van jou, veel meer dan al die jaren op de fotovakschool! Ben ook weer alles wezen uitproberen, je vele tips en duidelijke uitleg zorgen ervoor dat ik gelijk naar buiten ga en alles in de praktijk uitprobeer. In de regen fotograferen, had ik nooit gedaan, durfde niet, nu ben ik een ochtend er op uit geweest in Zuidlaren en heb daar geweldige foto’s gemaakt, in de regen! Super maestro…super….dank je wel dat je zoveel moois met ons wilt delen….
groet, Puri
Heb je ook een boek met al deze tips?
Marina
Nou Kenneth, bovenstaande bewijst het INSPIREREND artikel…..ik geniet ook weer even van je mooie foto’s…..Nee hoor we gaan gericht en bewust (The Moment it CLicks) door om de herfst en naderende winter te fotograferen……..ga zo door fijne dat je weer iets actiever bent…..kan me voorstellen dat het niet niks is en bloggen en zo’n site zoals deze bijhouden……succes…..en plezier vooral in wat je doet……
Hoi Kenneth
Geweldig dat je deze foto’s en tips weer met ons wil delen
Ik heb ook op je site gekeken voor de dagelijkse foto en ik moet zeggen echt prachtig ondanks de grauwe lucht ook dat geeft weer inspiratie omdat ik altijd heb gedacht dat de foto;s met dit weer veel minder zouden zijn
Maar dat is dus duidelijk niet zo
Bedankt !
Groet Ada
Dag Kenneth,
Weer eens prachtige foto’s.
zou je mij enkele tips kunnen geven om sequentieel te fotograferen.
thx en ik kijk weer uit naar je volgende foto’s en tips
An
De herfst is zeker één van mijn favoriete seizoenen. Meestal vind je mij dan buiten als de zon schijnt! Heb foto’s maken met mist e.d. nog niet uitgeprobeerd, het lijkt me wel heel ‘spannend’ !
f-e-n-o-m-e-n-a-a-l
uitleg over fotografie in een klare taal
Fantastische foto’s en bedankt voor de goede tips
ben dol op de Herfst
Met vriendelijke groet
Janny