Praktijkshoot: Winterlandschap

Zaterdag ging de wekker al weer vroeg, het plan was om naar het Weteringpark in Almere (mijn woonplaats) te gaan om één van mijn favoriete onderwerpen in de stad vast te leggen, het ‘kasteel’ van Almere, in een winterkleedje. Een ‘makkelijke’ locatie, met de auto weg zag ik niet zo zitten, dus het moest op loopafstand. In dit artikel laat ik je zien wat ik zag en welke keuzes ik heb gemaakt.

Mooi winterlandschap in het Weteringpark in Almere – Canon EOS 5D, 40mm, 0,3s op f/22

Aangezien ik al vaker op de locatie was geweest, was het niet nodig nader onderzoek te doen. Normaal gesproken kijk ik op onder andere Google Maps wat de kenmerken van het gebied zijn, hoe je er moet komen en waar het Oosten (zonsopkomst) of het Westen (zonsondergang) is. Van 07.45u tot ongeveer 11.45u was ik op pad, in onderstaand gebied:

Vooraf natuurlijk ook de weersvoorspelling van het KNMI bekeken en op de ochtend zelf de actuele waarnemingen, en helaas bleek daar dat het mogelijk een bewolkte dag zou worden. Dit bleek ’s ochtends ook bewaarheid, er waren geen sterren te zien toen ik door het slaapkamerraam keek. Meestal is het een goede indicatie, zeker als je in de buurt van de locatie bent, als je sterren ziet. Dan is de lucht vrij van wolken of (beter) zweven er kleinere wolkjes in de lucht die kunnen verkleuren tijdens de zonsopkomst.

De gevolgde wandelroute

Vanzelfsprekend de avond ervoor alle benodigdheden ingepakt, een fotorugzak met camera en verschillende lenzen, twee accu’s (zeker met de kou zijn je batterijen veel sneller leeg, één batterij droeg ik daarom in een vestzak), een draadontspanner (afstandsbediening), filters en een statief (zoals je aan een aantal foto’s kunt zien geen overbodige luxe). Natuurlijk ook een ruime voorraad geheugenkaartjes, waarvan degene in de camera volledig leeg was gemaakt, klaar om te schieten. Ook andere camera instellingen had ik gerest, vooral belangrijk was ISO terug naar 100.

De boomstammen bieden houvast voor composities – Canon EOS 5D, 60mm, 1/5s op f/18

Kleding bestond uit waterdichte bergschoenen, een outdoor broek met isolerende binnenvoering en mijn winterjas, sjaal, handschoenen en muts. Gelukkig waaide het niet echt hard (ook handig om de sneeuw op de bomen te houden), waardoor het niet aanvoelde als -4.

Op locatie

Bij een zonsopkomst probeer ik altijd ruim van tevoren aanwezig te zijn, waarschijnlijk ging de lucht rond 08.00u oplichten, dus rond 07.40u was ik op locatie. Helaas bleek ook daar het wolkendek erg dicht, dus het zou waarschijnlijk niet tot een mooie zonsopkomst komen.

Toch begon ik vrijwel meteen te fotograferen. Ik zag namelijk op het ijs een rode gloed van een stoplicht van een sluisje net buiten beeld. Met een lange sluitertijd zou die gloed waarschijnlijk wel te zien zijn. Ik heb mijn camera in de B(ulb) stand gezet zodat ik zelf kon bepalen wanneer de sluiter open en dicht ging. Normaal gesproken kan de camera maar een belichting uitvoeren tot 30s.

Ik plaatste de camera op het statief en stelde in de ‘custom functions’ in dat de spiegel eerst opklapt en daarna pas de foto wordt genomen (mirror lockup). Zelfs met gebruik van een afstandsbediening trilt de camera nog bij het opklappen van de spiegel, door eerst de spiegel op te klappen en daarna pas de foto te nemen voorkom je dit. Elke foto wordt via de afstandsbediening dus twee keer de sluiterknop ingedrukt. De autofocus uitgeschakeld, zonder licht kan de camera niet goed focussen.

Rode gloed van een stoplicht – Canon EOS 5D, 84mm, 4min13s op f/16, ISO 100

Na een paar pogingen van 2 minuten en 3 minuten kwam ik uiteindelijk uit op bovenstaande belichting van 4 minuten en 13 seconden. De oorspronkelijke compositie was ruimer aan de bovenkant, maar een aantal lichten van lantaarnpalen gaven lichtvlekken in het beeld.

Na een aantal pogingen in het donker werd het steeds lichter en kon ik de autofocus weer inschakelen, hoewel nog steeds niet genoeg licht om ook gebruik te maken van andere autofocuspunten dan de middelste. Daarom heb ik de tactiek gehanteerd om met het middelste focuspunt de focus te vinden en vervolgens naar manual focus over te schakelen voor de uiteindelijke compositie.

Dat er geen mooie zonsopkomst was hielp in ieder geval om goed aandacht te besteden aan de compositie zonder snel te hoeven handelen. Met muziek op en een camera alleen in een natuurgebied, wat wil je nog meer.

Voordat ik een sneeuwgebiedje inliep bedacht ik waar ik precies naartoe wilde gaan en welke andere mogelijkheden de locatie had. Als je door de sneeuw loopt laat je namelijk sporen achter, er waren er veel te zien van herten en konijnen, en die kunnen dus ook op een volgende foto komen, terwijl je nu juist dat mooie witte sneeuwpakket wilt laten zien.

Oeps – Canon EOS 5D, 50mm, 1/50s op f/4

De eerste resultaten op de camera waren erg blauw met de door de camera voorgestelde sluitertijd. Door de sluitertijd +1 of +1,5 stop in te stellen werden de resultaten witter. Kies je daarbij een schaduw witbalans op je camera dan wordt het beeld nog warmer, maar ik fotografeer in RAW formaat dus ik kan dat achteraf altijd nog bijstellen.

Composities

In eerste instantie heb ik me met name gericht op composities met het kasteel/ruïne (aan het kasteel wordt al ongeveer zeven jaar niet meer gebouwd vanwege geldgebrek) in beeld, daarbij spelend met de scherptediepte. Door een wijd open diafragma van f/4 te kiezen en iets tussen het kasteel verderop en de camera in te plaatsen kon ik werken met laagjes in het beeld. Hierdoor ontstaat meer diepte. Had ik ook de besneeuwde takken scherp willen hebben, dan was een dicht diafragma van rond f/16 of f/22 vereist. Dit is een creatieve keuze.

De onscherpe takken zorgen voor diepte in de foto – Canon EOS 5D, 105mm, 1/25s op f/4

Aan de kant van het water staan een aantal bomen die een mooie frame om het kasteel vormen. Hierbij heb ik extra aandacht besteed aan de compositie zo maken dat de takken het kasteel niet raken zodat deze mooi vrij komt te staan.

De takken houden net buiten het kasteel op – Canon EOS 5D, 70mm, 1/10s op f/16

Ik heb ook aardig wat tijd besteed bij deze berenklauw. Het was erg druk in de achtergrond, dus ik heb gekozen voor mijn 135mm lens met een wijd open diafragma van f/2. De scherptediepte is dan kritiek, de voorste delen zijn helaas net niet scherp. Slechts een heel klein deel voor en achter het onderwerp wordt scherp weergegeven met zo’n wijd open diafragma.

Berenklauw met onscherpe achtergrond – Canon EOS 5D, 135mm, 1/160s op f/2

Het riet langs de kant bood ook een dankbaar onderwerp, hier heb ik het gebruikt om het oog met een lijn naar het kasteel in de achtergrond te leiden.

Het riet leidt het oog naar het kasteel in de achtergrond
– Canon EOS 5D, 32mm, 1/13s op f/16

Renners komen veelvuldig voor in natuurgebieden, hoewel het zaterdagochtend redelijk rustig was vanwege het weer. Ik had hier toevallig mijn statief gereed staan voor een andere foto toen ik hem aan zag komen. Snel een paar stappen naar rechts gezet met het statief, de camera gedraaid en toen rustig gewacht tot hij in beeld kwam.

Rennen in de ochtend – Canon EOS 5D, 55mm, 1/60s op f/8

Bomen

In een sneeuwlandschap is er over het algemeen weinig kleur, de donkere delen van water en bomen moeten het broodnodige contrast bieden om een compositie te maken. Ik heb veel composities gemaakt met bomen erin, veel hadden een mooie laag sneeuw, van afstand waren die witte plekken goed te zien. In een aantal composities heb ik het kasteel opgenomen:

Winterboom met het kasteel – Canon EOS 5D, 32mm, 1/13s op f/16

Maar de donkere lijnen gecombineerd met de witte takken zijn ook uit zichzelf al interessant genoeg om een simpele compositie te maken. Vaak werkt het goed voor een compositie om drie elementen (of een ander oneven getal aan objecten) op te nemen. In onderstaand geval trekt de dikke boomstam de meeste aandacht van de dunnere stammetjes aan de zijkanten:

Simpele compositie met boomstammen – Canon EOS 5D, 105mm, 1/5s op f/16

Een aantal foto’s heb ik naar zwart-wit omgezet zoals je kunt zien. In de originelen zat al vrij weinig kleur, maar door de foto naar zwart-wit om te zetten kun je het contrast een stuk sterker maken in nabewerking, zwart-wit is daarbij vergevingsgezinder dan een kleurenfoto. Zwart-wit foto’s bewerk ik altijd extremer dan kleurenfoto’s.

Onderstaand boompje was al van grote afstand te zien dankzij de witte uitdossing en de donkere takken op de achtergrond. Uiteindelijk ben ik er denk ik te dicht bij gekomen, een keuze voor een sterkere telelens, iets verder weg en een beperktere scherptediepte was hier waarschijnlijk beter geweest. In de nabewerking heb ik nog wel een vignette toegepast om de aandacht meer op het boompje te richten. Uiteindelijk werkt hij beter in een kleine dan een grote weergave.

Lonely tree – Canon EOS 5D, 105mm, 1/125s op f/4

Thuiskomst

Bij thuiskomst heb ik mijn fototas in de gang laten staan, waarbij ik wel de batterijen en de geheugenkaart er uit haalde en de lens heb losgeschroefd en opgeborgen in de tas. Zo kunnen de camera lens een tijdje aan de (hopelijk) warmere temperatuur binnen wennen zonder dat er condens ontstaat. Verder het statief uitgeklapt om het water van smeltende sneeuw er uit te laten lopen.

Ik hoop dat ik je met dit artikel nog een aantal ideeen heb gegeven voor sneeuwlandschappen, het ziet er naar uit dat het ook de komende week nog wel even wit blijft. In het gerelateerde artikelen gedeelte onderaan de pagina vind je meer tips voor winterlandschappen en onderwerpen. Veel plezier!