Productfotografie in je eigen thuisstudio

De feestdagen zitten er weer aan te komen en dus vallen er wekelijks tientallen folders met aanbiedingen door de brievenbus waarin de laatste producten voor de feestdagen worden aangeprezen. Van elk product een foto, een omschrijving en een prijs. Hoe krijgen ze het voor elkaar dat de achtergrond zo mooi wit is? In dit artikel een introductie in de wereld van productfotografie.

Belangrijk als je een voorwerp gaat fotograferen is dat de achtergrond zo egaal mogelijk wordt, zodat het makkelijker wordt het voorwerp in een witte folder te verwerken of deze digitaal uit de knippen en in een andere kleur achtergrond te plaatsen. Ook is het belangrijk dat de schaduwen niet te heftig zijn, het gaat vaak om kleinere voorwerpen waarbij schaduwen te overheersend worden en de fijnere details hierdoor minder zichtbaar worden. Belangrijk is dat je veel licht hebt zodat de sluitertijden voldoende hoog kunnen blijven, maar ook dat het licht dat rond het product valt zacht is (diffuus licht) zodat er zo veel mogelijk details zichtbaar blijven.

Als je gebruik gaat maken van een witte achtergrond, dan is het belangrijk om minimaal +1 stop over te belichten. De camera lichtmeter probeert altijd op 18% grijs uit te komen en dit betekent dat de witte achtergrond 18% grijzer wordt dan gewenst. We kunnen de camera corrigeren door over te belichten. Dit kan op de handmatige stand door de sluitertijd langer te maken, de iso gevoeligheid aan te passen of door het diafragma verder te openen. De achtergrond wordt dan correct wit weergegeven en doordat er detail verloren gaat in de achtergrond wordt deze ook egaler weergegeven.

Let er op dat als je te veel overbelicht dat er ook detail in het voorwerp verloren gaat en dit wil je juist niet. Als je het voorwerp van voor tot achter scherp wilt krijgen is het aanpassen van het diafragma vaak geen optie, omdat je scherptediepte anders afneemt. Fotografeer je een licht object of een object van glas dan kan het soms nodig zijn +1,5 of +2 stops over te belichten. Het omgekeerde geldt voor zwarte achtergronden, hier moet je juist -1 stop onderbelichten.

Door op je camera te kiezen voor ‘spotmeting’ meet de camera het licht dat op het voorwerp valt in een klein gedeelte van het beeld. Het voorwerp is donkerder dan de witte achtergrond waardoor de camera in dat geval een langere sluitertijd kiest en hierdoor wordt het al iets makkelijker de achtergrond wit te krijgen. Een goed hulpmiddel om te beoordelen of de achtergrond goed wit is geworden is het bekijken van het hisogram op het LCD scherm van de camera. Lees hier meer over Histogrammen.

Belichting

De eerste gedachte voor het belichten van een voorwerp is om naar de flitser te grijpen. Dit licht is echter vaak te fel voor het belichten van een voorwerp, zeker als het om de ingebouwde flits van de camera gaat. Ander bijkomend nadeel is dat er slagschaduwen ontstaan die van het voorwerp afleiden. Hierom is het beter om gebruik te maken van het zonlicht dat door het raam naar binnen valt of van het licht van lampen, waarbij in dat geval daglicht lampen de voorkeur hebben.

Let er in ieder geval op dat je zo veel mogelijk gebruik maakt van gelijke lichtbronnen. Elk type lamp heeft zijn eigen lichtkleur, dat niet zichtbaar is voor het menselijk oog doordat de hersenen dit compenseren, maar dat wel wordt opgemerkt door de camera. Zo kan er op het ene deel van het voorwerp een gelere gloed vallen als op het andere deel van het voorwerp, waardoor verkleuringen kunnen ontstaan.

Mede hierom is het aan te raden om gebruik te maken van een 18%-grijskaart. Deze fotografeer je op de plek van het voorwerp in het licht dat je gaat gebruiken tijdens de sessie en kun je gebruiken om in een fotobewerkingsprogramma aan het programma aan te geven wat de belichtingsomstandigheden waren waardoor het programma de witbalans kan compenseren. Zo zit er in onder andere Lightroom een pipet tool waarmee je op het gedeelte van de foto kunt klikken dat 18% grijs is, in dit geval de grijskaart. Het programma zorgt dan dat de kleuren weer zo worden weergegeven als dat ze tijdens het fotograferen waren.

Studio setup

Zoals zo vaak met fotografie kun je het zo ingewikkeld maken als je zelf wilt. Voor kleine voorwerpen gebruik ik vaak een hele simpel setup door een wit vel papier op een tafelblad of strijkplank te plaatsen en deze bij een raam waar het zonlicht doorheen komt te plaatsen. Het witte vel papier reflecteert dan vaak genoeg licht om de achtergrond al dicht tegen het wit aan te laten zitten.

De twee onderstaande foto’s zijn op deze manier gefotografeerd. De euromunt heeft niet echt een witte achtergrond doordat er geen overbelichting is toegepast, bij het paspoort is het beter zichtbaar. Hierbij valt echter wel weer op dat er aardig wat schaduw zichtbaar is doordat het licht toch nog vrij fel was.

Belangrijk is om het licht wat te verzachten zodat er minder schaduw zichtbaar is. Dit heb ik geprobeerd te bereiken door gebruik te maken van karton en een aantal witte vellen. Het karton gebruikte ik voor de achterwand en de zijkanten. Een aantal witte vellen papier zijn tegen de wanden geplaatst, waarbij het vel op de achtergrond rond afliep zodat er geen al te donkere randen zichtbaar zijn. Ook bovenop is een wit vel geplaatst om het licht wat te verzachten. Onderstaande foto is hier uit gekomen.

In dit geval heb ik wel gebruik gemaakt van een losse flitser die met een zendertje in verbinding met de camera stond. Door de flitser van boven te laten belichten is erg vrij weinig schaduw zichtbaar waardoor alle detail in het label van het flesje goed zichtbaar is. Bonus is dat de kleuren van het dopje langs de rand van de flessenhals lopen waardoor deze goed uit de achtergrond komt. Op Tips from The Top Floor kun je een Engeltstalige video (opent in nieuw scherm) bekijken die deze setup goed laat zien.

Toch hebben bovenstaande voorbeelden nog niet een echt witte achtergrond. Dit kan worden verholpen door in fotobewerkingsprogramma’s als Photoshop of Lightroom (2.0, met lokale bewerkingen) de achtergrond wit te kleuren. Hierin kan ook een ‘vignette’ (donkere randen rond het voorwerp) aan de foto worden toegevoegd om de aandacht nog meer op het voorwerp te richten.

Lichttent

Heb je geen karton beschikbaar, is het je te veel werk of wil je een makkelijkere oplossing gebruiken die je ook kunt inzetten, dan is het misschien een idee om gebruik te maken van een ander product, een lichttent. Deze maakt het licht zachter en als je aan elke kant op gelijke afstand een licht plaatst zijn er ook geen schaduwen zichtbaar.

Voor dit artikel heb ik gebruik gemaakt van de Fotocube lichttent. De Fotocube is een kubus van een speciale lichtdoorlatende neutraal gekleeurde stof die er voor zorgt dat het licht dusdanig wordt verzacht dat er zo veel mogelijk detail zichtbaar is in het voorwerp. Plaats de lichttent in het zonlicht met de achterkant naar de zon toe.

Het maakt niet zoveel uit welke lens je gebruikt, wel is het belangrijk om te realiseren dat het bij een groothoeklens lastiger is om de achtergrond details te onderdrukken door de grotere scherptediepte die standaard al in zo’n lens aanwezig is. Gebruik je een telelens dan moet je je diafragma relatief klein instellen om genoeg scherptediepte in de foto te krijgen, zeker als je dicht op het onderwerp zit zoals het geval is met een macrolens.

Onderstaande voorbeelden zijn allemaal gefotografeerd in de Fotocube, met een 135mm lens. Het diafragma wisselde tussen f/6.3 en f/8. De ISO waarde is op 200 ingesteld, maar soms is ook ISO 400 gebruikt om de sluitertijd voldoende hoog te houden als de zon iets minder fel was. Ik heb geen gebruik gemaakt van een statief, omdat ik op de vloer werkte, dit is echter wel aan te raden om ragscherpte resultaten te krijgen. Ik had niet de beschikking over (daglicht)lampen, het enige licht bestond uit het zonlicht dat op een herfstmiddag door het raam naar binnen viel. Met 1-2 stops overbelichting was dit al ruim voldoende om een groot deel van de achtergrond wit te maken.

Lastig bij de Fotocube is dat er een randje stof onderaan de opening zit, als je geen gebruik maakt van een macro lens of verder van de Fotocube af moet staan/zitten om het onderwerp goed in beeld te krijgen komt bij een kleiner voorwerp de rand soms in beeld. Dit is echter vrij simpel op te lossen door het voorwerp iets hoger in de lichttent te plaatsen. Het beeldje van het Engeltje en het koetsje heb ik op een wit plastic bakje gezet op een vel wit papier. De rand stof is verder ook nodig om de tent niet te laten omvallen, dus het is niet echt een probleem van de Fotocube zelf.

Bewerken

Ik was aangenaam verrast hoe makkelijk het met een lichttent is om witte achtergronden te krijgen. Toch waren in de meeste foto’s bij de rand tussen verticaal en horizontaal nog wel wat donkere plekjes te zien. Dit was echter eenvoudig op te lossen door in Lightroom 2.0 een lokale bewerking te doen en op de donkere plekjes de sluitertijd met 2-3 stops te verhogen.

Met behulp van Lightroom’s mogelijkheid om lokale bewerkingen te maken is de achtergrond van de foto volledig wit gemaakt. Dankzij het Auto Mask is het makkelijk om de belichting aan te passen zonder het product zelf aan te passen.

Door de aanduiding aan te zetten die laat zien hoeveel van het beeld echt wit is kun je eenvoudig de missende plekjes bijwerken. Door het Auto Mask in te schakelen zorgt Lightroom dat je langs de randjes kunt tekenen zonder het voorwerp zelf te raken.

Zoals je kunt zien in dit artikel kun je met vrij simpele middelen als een paar vellen wit papier en karton toch een aardig resultaat bereiken. Het belang van een thuisstudio en speciale oplossingen als een lichttent en daglichtlampen worden vooral van belang als je meer producten wilt fotograferen en het belangrijk is dat de belichtingsomstandigheden steeds gelijk zijn zoals benodigd is voor een productfolder.

Disclaimer: De Fotocube lichttent gebruikt voor dit artikel is gratis ter beschikking gesteld door Fotocube.nl.

Meer productfotografie (o.a. 360 graden productrotatie) kun je ook vinden op de website van Machiel Karels.