Wielerwedstrijden fotograferen

Dit jaar zijn er een aantal grote wielerrondes in Nederland, de Vuelta in Drente en de Giro d’Italia in Amsterdam zijn nu geweest en in de zomer doet de Tour de France Rotterdam aan. Internationaal aansprekende wielerrondes waarbij de top Nederland aan doet. In dit artikel een aantal tips voor het fotograferen van wielrenners, naar aanleiding van mijn bezoek aan de proloog van de Giro d’Italia in Amsterdam afgelopen zaterdag.

Voorbereiding

De voorbereiding is, zoals bij alles, ook hier van belang. Vooraf heb ik het tijdschema bekeken en de routekaart bestudeerd. Ik heb het geluk dat ik mijn weg in het centrum van Amsterdam redelijk kan vinden, de Giro kwam op een kleine honderd meter van mijn werkplek langs, maar het helpt toch om vooraf te bepalen waar je gaat staan. De gehele route was afgezet met dranghekken en het was niet eenvoudig om op een later moment naar de overkant te komen. Hierdoor heb je bij sommige bochten geluk dat je aan de binnenkant staat en bij andere bochten juist pech.

De Giro d’Italia in Amsterdam – Canon EOS 5D 105mm f/5, 1/400s met ISO 400

Ik heb er voor gekozen te gaan fotograferen tijdens de proloog, de eerste etappe van de wedstrijd. Dit is een korte tijdrit waarbij de renners één voor één langs komen. Dit geeft veel mogelijkheden om aan de instellingen te werken, hoe later in de etappe hoe bekender de renners worden en hoe groter de kans dat je een goede foto kunt maken doordat je instellingen goed zijn en je aan de snelheid gewend bent geraakt.

Als je langs de route van een normale etappe gaat staan is de groep razendsnel voorbij en heb je niet veel mogelijkheden om te experimenteren. Het is dan zaak op zeker te gaan. In de bergen is het weer een ander verhaal, de renners rijden dan relatief langzaam (hoewel nog steeds sneller dan het jou en mij op het vlakke zou lukken) en zijn meer verspreid waardoor je ook kunt experimenteren tijdens een etappe. In Nederland komt deze locatie echter weinig voor, daarvoor moet je toch naar het hooggebergte in Frankrijk, Spanje of Italië.

Kan niet missen, we zijn echt in Amsterdam
– Canon EOS 5D, 60mm f/5, 1/400s met ISO 400

Bochten zijn een goed punt om te gaan staan, de snelheid zakt dan iets en het ziet er ook spectaculair uit als zo’n renner door de bocht komt. Ik heb er voor gewaakt niet alle beelden van dezelfde locatie en met dezelfde compositie te maken. In het geval van de proloog heb ik een groot deel van de route kunnen wandelen, het was gezellig druk, en zo kunnen experimenteren met verschillende lenzen, sluitertijden en composities. Van elke locatie heb ik geprobeerd minimaal vijf tot tien renners vast te leggen zodat er variatie in het beeld kwam en ik de beste resultaten kon uitzoeken.

Giromania in Amsterdam – Canon EOS 5D 24mm f/4, sluitertijd 1/640s met ISO 640

Het makkelijkst kun je fotograferen met een spiegelreflexcamera, je hebt namelijk niet te maken met de sluiertijdvertraging die je vaak ziet bij compactcamera’s. Ook kun je beschikken over meer verschillende lenzen waarmee je creatieve keuzes kunt maken. In mijn fototas heb ik lenzen meegenomen van groothoeklens tot telelens, zo kon ik veel verschillende resultaten bereiken.

Van voren

De eenvoudigste manier om de wielrenners vast te leggen is door ze recht van voren te fotograferen. Ze komen dan recht op de camera af en kun je goed het moment bepalen om af te drukken. Hiervoor is het van belang dat je vrij zicht hebt, in Amsterdam ben ik steeds op zoek gegaan naar plekken waar de hekken iets uitstaken of waar de route over een brug ging.

Volledige concentratie op de laatste paar kilometer – Canon EOS 5D, 200mm f/3.5, 1/500s met ISO 400

Op andere plekken is het misschien handig met een trappetje te werken, hoewel dat er wel voor zorgt dat je lastiger kunt manoeuvreren in de drukte. Natuurlijk kun je ook iets over de dranghekken gaan hangen, let dan wel op dat je camerariem niet in de weg hangt en dat je op tijd terugtrekt om de renner niet te hinderen als deze dicht langs de hekken passeert.

Bij het fotograferen recht van voren is het tonen van de snelheid minder van belang, je kunt de wielen niet zien bewegen en ook de achtergrond kun je niet in een waas veranderen om beweging te laten zien. De uitdrukking van de wielrenner wordt belangrijker. Probeer hierom een relatief hoge sluitertijd te kiezen om scherpe resultaten te krijgen.

Bij de snelheid die de renners langs het parkoers in Amsterdam deden was een sluitertijd van 1/500s tot 1/1000s vaak de beste garantie om scherpe resultaten te krijgen, ik heb daarvoor de ISO soms op ISO 640 moeten instellen en mijn diafragma gevarieerd tussen f/2.8-4. Ik heb er voor gekozen te fotograferen in de handmatige stand, zodat ik zowel het diafragma en de sluitertijd precies zo kan instellen als ik wil.

Probeer ook de gezichtsuitdrukking vast te leggen – Canon EOS 5D, 200mm f/2.8, 1/500s met ISO 320

Tijdens de eerste paar foto’s heb ik het histogram goed in de gaten gehouden om te kijken dat de foto’s niet te donker of the licht zouden worden. En ik heb natuurlijk gecontroleerd of de renners scherp op de foto terecht kwamen. Het duurde even om de ideale instellingen te vinden, gelukkig krijg je tijdens de proloog of een tijdrit de renners één voor één te zien.

In deze situatie werkt een telelens het beste, je kunt dan de achtergrond mooi onscherp maken met een wijd open diafragma en de renner toch van een redelijke afstand beeldvullend in beeld brengen zodat de relatieve snelheid waarmee deze beweegt nog meevalt en je een scherp resultaat kunt krijgen.

In de meeste gevallen heb ik vertrouwd op de autofocus van mijn camera, in AI Servo modus en ingesteld op het middelste focuspunt. Door de sluiterknop half in te drukken gaat het automatische systeem van de camera aan de slag en probeert de camera te voorspellen waar de renner zich op het volgende moment zal bevinden. De camera is ingesteld om veel beelden achter elkaar te schieten, zodat er een grotere kans is op een paar scherpe resultaten.

Mijn telelens (een oude 80-200mm Canon L lens) heeft geen beeldstabilisatie ingebouwd, waardoor een hoge sluitertijd was vereist om scherpe resultaten te garanderen, heb je wel zo’n lens, dan zou je het ook met iets langzamere snelheden kunnen proberen.

Snelheid tonen

Je kunt een meer dynamische foto maken door een iets langere sluitertijd te kiezen en de camera met de renners mee te bewegen. Dit heet ‘pannen’ en zorgt er voor dat – als je de renner op dezelfde positie in het beeld houdt – deze scherp wordt vastgelegd en dat de achtergrond volledig onscherp wordt weergegeven. Dit geeft een grote illusie van snelheid, zeker als je ook de spaken in de wielen onscherp kunt weergeven.

Beweeg mee met de renners om een dynamische foto te maken – Canon EOS 5D f/4 1/160s op 58mm met ISO 400

Welke sluitertijd de juiste is hangt een beetje af van de snelheid van je onderwerp. In dit geval konden de wielrenners makkelijk een snelheid van 40km/u halen, waardoor de sluitertijd toch nog relatief hoog kon zijn zonder dat de spaken in de wielen goed te zien waren. Niet alles hoeft scherp te zijn, vaak heb je een hoge sluitertijd nodig om ook de voeten stil te zetten, maar juist die beweging in de schoen voegt nog extra dynamiek toe. Werken met een iets langere sluitertijd is vaak een compromis en vereist wat experimenteren om de juiste instelling voor dat moment te krijgen.

Tijdens het ‘pannen’ is het belangrijk dat je de renner probeert van iets verder weg te volgen, af te drukken op het punt waar je de renner wilt vastleggen en de beweging daarna nog een tijdje vol te houden tot de renner uit beeld is. Door niet meteen te stoppen met de beweging na het indrukken van de sluiterknop krijg je een soepelere beweging en heb je een grote kans dat de renner op de juiste plek in het beeld blijft. Belangrijk is om die positie gelijkmatig te houden – zolang de spiegel is opgeklapt – zodat de renner goed scherp wordt vastgelegd.

Dit klinkt allemaal redelijk eenvoudig, maar is moeilijker dan het lijkt. Bereid je erop voor dat je veel onscherpe foto’s zult weggooien en dat het even duurt voordat je de juiste panningbeweging hebt. De snelheid is zo hoog en de afstand zo klein dat het lastig is om precies te voorspellen waar je moet afdrukken, soms is het een kwestie van gevoel, experimenteren en geluk hebben.

De renners snijden de bochten vrij vlak aan, waardoor je ook weer een idee krijgt van de snelheid – Canon EOS 5D, 90mm f/5.6, 1/500s met ISO 400

Voor het meebewegen met de wielrenners op korte afstand is een normale of groothoeklens ook een vereist. Met bijvoorbeeld een 70-200 lens kun je vaak niet dicht bij genoeg focussen. Over het algemeen heb ik foto’s waarmee ik meebewoog op rond de 30-80mm genomen, afhankelijk van de afstand van de renner. Verschillende renners hanteren verschillende lijnen, soms rijden ze dicht aan jouw kant van de hekken, een andere keer juist weer verder weg. Het is dan in ieder geval handig om gebruik te maken van een zoomlens om het kader daarop aan te passen.

Natuurlijk kun je ook achteraf de foto bijsnijden om een krappere compositie te maken, maar het is de moeite waard om zo dicht mogelijk in te zoomen tijdens het fotograferen zodat je zo veel mogelijk details kunt laten zien.

Zoek voor het pannen een rustige achtergrond. in Amsterdam waren op sommige delen veel verkeersregelaars en agenten aanwezig met felgekleurde hesjes, probeer een punt te vinden waarin je deze uit de achtergrond kunt houden zodat het oog van de kijker niet naar hen wordt getrokken.

Groothoeklens

Ondanks dat het op deze evenementen vrij druk is, is het vaak toch mogelijk verschillende plekken langs de route aan te doen en dichter bij de dranghekken te komen. Je kunt dan prima gebruikmaken van een andere lens dan een telelens. Door te fotograferen met een groothoeklens laat je meer van de omgeving zien waarin de wielrenners zich bevinden.

Waterlooplein – Canon EOS 5D, 24mm f/5.6, 1/500s met ISO 400

Als ze Nederland aan doen is het leuk om ze ook in die omgeving te laten zien en niet alleen te concentreren op de uitdrukkingen en fysiek van de renners. Tijdens de proloog in Amsterdam heb ik geprobeerd enkele belangrijke Amsterdamse gebouwen in het beeld op te nemen om dit te laten zien. Het was dan wel belangrijk dat de gebouwen goed in beeld kwamen, het liefst in het midden om het effect van het achterover hellen bij hoge gebouwen zo veel mogelijk te voorkomen.

Een wielrenner en de Munttoren, een unieke combinatie – Canon EOS 5D, 24mm f4.5, sluitertijd 1/640s met ISO 400

Om dit te kunnen garanderen heb ik weer een hoge sluitertijd gekozen en de autofocus uitgeschakeld. In het geval van onderstaande foto van de munttoren heb ik voor het uitschakelen van de autofocus het onderste focuspunt gekozen en daarmee scherp gesteld op de plek waar ik dacht dat de wielrenner zou komen. Hierna wordt het een kwestie van op het juiste moment afdrukken, bij de derde poging verliep dit goed en kreeg ik onderstaand resultaat, het is vaak ‘hit and miss’ in deze gevallen.

Publiek

Dit soort evenementen trekt een gemixt publiek van wielerliefhebbers, fotografen en andere mensen die op het evenement afkomen. Deze kun je soms goed in je foto’s verwerken om extra sfeer te geven aan een foto of om een indruk van de drukte en de uitdossingen te geven in een serie foto’s. Onderstaand een aantal voorbeelden van foto’s waarbij ik gebruik heb gemaakt van het publiek en andere elementen langs de kant van de weg.

Veel fotografen op pad – Canon EOS 5D, 24mm f/4.5, 1/500s met ISO 400

De roze bandanas van de Giro vonden gretig aftrek – Canon EOS 5D, 200m f/2.8, 1/800s, ISO 640

Ja hoor, we zijn echt in Amsterdam – Canon EOS 5D, 200mm f/2.8, 1/800s, ISO 640

Ik hoop dat je hiermee een aantal goede ideeën hebt gekregen voor het vastleggen van een wielerwedstrijd langs de kant van de weg, misschien kom ik je in juli wel tegen tijdens de Tour de France in Rotterdam.