Kruiend ijs, schaatspret, snert, rijp aan de bomen, een warm winterzonnetje met tegenlicht en temperaturen onder nul. De Hollandse winter kan zo fantastisch zijn. Het komt misschien niet elke winter voor, maar de dagen dat het voorkomt moet je er optimaal van profiteren. Hier alvast wat tips om zo’n dag door te komen.
Foto’s nemen in de winter
Voor het nemen van mooie, dynamische, gebalanceerde foto’s van winterlandschappen gelden qua compositie dezelfde ‘compositieregels‘ als voor gewone landschappen. De winter voegt op goede dagen echter een aantal elementen toe die de fotograaf sterk in de kaart kunnen spelen.
Zo is het ‘magische uurtje’, de periode dat de zon heerlijk ‘warm’ goudkleurig licht te zien geeft, dankzij het feit dat de zon lager aan de hemel staat meer een 1,5-2 uurtje geworden. Daarnaast komt de zon pas rond 08.30-09.00u op, waardoor het de moeite loont om ook eens wat eerder op te staan en te kijken of de zonsopkomst (en vergeet niet het uur ervoor als de lucht langzaam van donkerblauw naar paars naar rood naar geel overgaat) wil meewerken. Zonsopkomst en zonsondergang zitten ook maar 7-8 uur uit elkaar en omdat de zon al rond 12.30u op het hoogste punt staat (nog steeds erg laag in de winter) kun je bijna de hele dag door blijven fotograferen met mooi licht.
In de winter kun je meer en makkelijker met tegenlicht spelen waardoor je je foto’s een hele nieuwe dimensie kunt geven. De lage zon betekent ook dat het licht sterke contrasten over het landschap werpt, waardoor de texturen en vormen van het landschap extra naar voren worden gebracht. Spelen met natuurlijk licht is zoveel makkelijker dan in hoogzomer.
Ben je erg geïnteresseerd in macro fotografie, dan biedt de winter ongekende mogelijkheden. Blaadjes, gras, spinnenwebben en zelfs simpele gebruiksvoorwerpen zien er compleet anders uit onder winterse omstandigheden. En zet de dooi eenmaal in, dan kun je weer gebruikmaken van de waterdruppels die zich vormen.
Later in de winter worden de ochtenden mistiger. In combinatie met bevroren weilanden en een opkomende zon wordt de omgeving in een heerlijke goudgele gloed omgetoverd.
Met bevroren sloten (het komt nog wel eens voor) krijg je ook qua compositie nieuwe mogelijkheden. Hoeken die je anders vanaf de kant niet kon bereiken kun je nu vanaf het ijs wel bereiken. Let wel op de kwaliteit van het ijs, camera’s kunnen niet goed tegen water uit een wak en naar ik verneem het menselijk lichaam ook niet zo.
Winterse scènes missen vaak kleur. Je zou er dan zwart-wit van foto’s kunnen maken, maar je kunt ook zoeken naar het kleurcontrast in het landschap. Zonsopkomst en zonsondergang zorgen voor warm licht op de sneeuw. Sneeuw in de schaduw wordt blauw, licht op bomen wordt geel. Door beide te combineren krijg je een mooi contrast. Sommige bomen hebben nog bladeren die extra kleur aan de foto kunnen toevoegen, ook verkeersborden, deuren van huizen, auto’s, etc. kunnen gekleurde elementen toevoegen.
Met een polarisatiefilter maak je de kleuren nog sterker. Dit voorzet filter haalt hinderlijke reflecties van de sneeuw weg, verhoogt het contrast in de scene en maakt de lucht een diepere kleur blauw.
Belichting
De automatische belichtingsmeter van een camera is zo ingesteld dat deze altijd op zoek gaat naar 18% grijs voor een neutrale belichting. Op het moment dat er erg veel heldere sneeuw in het beeld zit heeft de camera de neiging om te onderbelichten, hoewel camera sensors steeds beter op deze omstandigheden kunnen inspelen. Dit onderbelichten betekent dat een deel van het licht van de sneeuw niet op de sensor valt, waardoor je sneeuw er grijs uit komt te zien.
Om toch goede sneeuwfoto’s te schieten moet je dit handmatig compenseren. Overbelicht de foto met +1-1.5 stop (lichtmeter indicator op de camera naar de +/rechterkant van de lichtmeter schuiven) om de sneeuw wel wit te laten worden. Schiet je in RAW formaat, dan luistert dit iets minder nauw (hoewel het altijd beter is de belichting in de camera al goed te krijgen) en kun je in je bewerkingsprogramma nog met de belichting spelen.
Oeps, deze foto was onderbelicht waardoor er een blauwe gloed over de foto kwam. Door de belichting +1,75 stop te doen en een wit punt in de foto te selecteren worden de kleuren weer zoals ze er in het echt uitzagen.
Onderbelichte sneeuw in de schaduw (of als er nauwelijks zon is) wordt vaak blauw. Dit is een combinatie van witbalans en sluitertijd. Ook hier is de remedie overbelichten van de foto en daarnaast kun je de witbalans van de foto aanpassen in een fotobewerkingsprogramma. Door de foto op te warmen (witbalans meer naar geel) krijgt de sneeuw weer de witte kleur terug. Vaak heb je de mogelijkheid om in het programma aan te geven welk deel van de foto wit is.
Bekijk na het nemen van de foto je histogram om te controleren dat de sneeuw nu niet overbelicht is (de meeste histogrammen hebben een indicator die overbelichte delen rood kleurt). Overbelichte delen verliezen alle detail en die zijn met RAW bewerking zelfs niet meer terug te toveren. In dat geval kun je dan beter wat onderbelichten en in een RAW bewerkingsprogramma de belichting ‘plussen’.
Apparatuur
Winterse omstandigheden vereisen dat je iets anders met je camera omgaat dan je normaal gesproken zou doen. Het verschilt een beetje per camera hoe goed ze wel of niet tegen de koude kunnen. Mijn spiegelreflexcamera heb ik nog niet op mindere werking kunnen betrappen, maar er zijn ook camera’s waarvan functies uitvallen als ze ‘het te koud krijgen’.
Digitale camera’s vertrouwen toch voor het grootste deel op elektronica en die reageert niet altijd goed op koude. Daarom kun je het beste de camea dicht bij je lichaam houden (in het geval van een compacte camera) of zo veel mogelijk in je tas laten op de momenten dat je hem niet nodig hebt. Probeer het wisselen van lenzen ook zo kort mogelijk te houden.
Waarschijnlijk kom je het snelst tegen dat de batterijcapaciteit behoorlijk minder is dan onder ‘normale’ omstandigheden. Tenminste, als je geen gebruik maakt van een Lithium Ion accu, die zijn iets minder gevoelig voor koud weer effecten. Maar vrijwel alle batterijen krijgen er uiteindelijk mee te maken. Zorg voor reservebatterijen en steek ze op een warme plek. Bijvoorbeeld de binnenzakken van je jas of broekzakken. Ze kunnen dan profiteren van je lichaamswarmte. Is een batterij ‘op’, stop hem dan ook in je binnenzak, na een tijdje opwarmen kun je er dan nog bijna altijd een aantal foto’s uit halen. Denk ook aan eventuele losse AA batterijen in je flitser.
Een zonnekap helpt ook in de winter om de sneeuw uit de lens te houden
Denk ook aan je eigen warmte, als er veel sneeuw licht zorg dan dat je waterdichte schoenen aan hebt zodat je voeten droog blijven. Veel warmte gaat verloren via het hoofd, draag een capuchon of muts en vanzelfsprekend kun je het beste meerdere laagjes kleding dragen zodat je goed warm blijft. Met handschoenen is de camera vaak lastig te bedienen. Ik heb een setje gevonden met dichte vingertoppen, maar je kunt er ook voor kiezen handschoenen te gebruiken waarvan de vingertoppen ontbreken, eventueel aan één hand.
Als je brildrager bent dan ken je het fenomeen, je gaat van een koude ruimte naar een warme (vochtige) ruimte en meteen beslaat je bril. Hetzelfde gebeurt met cameralenzen als het temperatuurverschil te groot is. Er komt condens op en in de lens. Het duurt dan wel even een tijdje voordat het vocht is weggetrokken en je weer foto’s kunt maken. Het gevaar van condens is dat er vocht in je camera komt waarmee je schimmel, elektrische storingen e.d. kunt oplopen.
Let ook op vallende (smeltende) sneeuw als de dooi inzet. Water en camera’s zijn niet altijd een gelukkige combinatie. Een zonnekap kan goed helpen om invallende sneeuw uit je lens te houden.
Soms moet je geluk hebben, deze hond bleef even staan om te kijken wat ik aan het doen was, ideaal om de linkerkant van de foto meer in balans te brengen
Om het beslaan tegen te gaan laat je het beste je camera in je tas als je thuis komt en laat je deze in de hal staan. Als je niet kunt wachten om je foto’s te bekijken en de batterijen op te laden haal deze dan buiten alvast uit je camera. Door de camera in een relatief koude ruimte te laten krijgt de camera de kans om langzaam op te warmen zonder dat er condens ontstaat. Na ongeveer een uur kun je de camera naar de woonkamer verplaatsen. Je kunt je camera buiten ook in een hermetisch afsluitbare plastic zak stoppen.
Het klinkt erg vervelend dat je aan zo veel dingen moet denken, maar de winter kan vele magische dagen en/of momenten geven en het zou zonde zijn je daardoor te laten tegenhouden. Blijf niet binnen zitten bij de CV of open haard, maar trek er op uit en geniet van de unieke winterse omstandigheden!
Mijn foto’s kunnen (nog ;) ) niet aan de jouwe tippen, maar het was inderdaad een erg mooie dag zaterdag. Ik ben er ook op uit geweest met mijn 18-70 kit-lens, en mijn 105mm macrolens. Hier een wat foto’s: http://joris.leermakers.net/2007/12/22/winter-in-oisterwijk/ De rest staat (natuurlijk) op Flickr. Wel pas in de middag, maar ik was nog net op tijd.
Schitterend die winterplaatjes
Weer heel veel geleerd van U! Ben zeer dankbaar voor al deze zeer nuttige tips.
Heb uiteraard van de zeer mooie kleuren geprofiteerd en ook enkele mooie fotos kunnen maken.
Ik blijf een fan van uwe site!!
Adelin
Het waren mooie dagen, precies die dagen dat ik geen camera had. Had net mijn camera verkocht en mijn nieuwe camera kreeg ik pas na een week. Groeten Sievert
heb net voor het eerst je site ontdekt. heb al veel nut ervan gehad.
Momentaan hou ik me met een projekt bezig en heb noch fragen.
Ik ga in januarie naar Antarctica en verwacht dus veel sneeuw en licht.
Heb een Pentax K20 en nu een pol.filter (käemann circulär) gekocht.
Vraag is: Heb ik noch wat anders nodig (heb al extra accus etc.) en heb je noch een paar goede tips voor deze toch wel extreme omstandigheden (denk ik)
Goed stuk hoor! Het sneeuwt en er licht al veel sneeuw dus ik ga even naar buiten. Hopelijk worden het met deze tips prachtige foto’s
Goed artikel weer!
Gisteren net voordat ik ging werken ook enkele foto’s gemaakt tegenover het bedrijfspand!
Merkte wel dat de camera het wat zwaarder had, de infrarood afstandsbediening werktte niet meer door de kou :(
Ik had wel een statief nodig (had ik gelukkig bij) sluitertijden van 1 seconde waren nodig(kwart over 8 ’s ochtends)..
heb 2 foto’s op mijn flickr geplaatst: http://www.flickr.com/photos/tomklerks/
hallo kenneth,
wat fijn dat er mensen zijn die de moeite nemen zulke informatieve sites te maken!
als nieuwkomer in de digitale (spiegelreflex) fotografie leer ik veel van je site, alhoewel het nog even zal duren voordat ik alle technische termen onder de knie heb…!
zijn er nog tips voor het fotograferen van (bewegende) mensen tijdens de wintersport?
meestal komen de kleuren van de kleding en uitrusting mooi uit in de witte omgeving, maar de diepte van de sneeuw en het relief in het landschap om de mensen heen is meestal niet terug te vinden op de foto’s, zeker op dagen dat er een grauwe lucht hangt.
ik ben van plan om wat te gaan experimenteren, maar vooral met kinderen heb je niet veel tijd om uitgebreid in te gaan stellen.
tips iemand?
groetjes, linde
NOgmaals, goed artikel. Ik heb al een aantal foto’s. Er licht hier namelijk veel sneeuw, meer dan 30 cm. Ik fotografeer meestal op de sneeuw stand. Maar ik had een leuk spoor in de witte sneeuw. Alleen daarbij wou de camera niet goed scherpstellen. Moet ik een andere stand gebruiken?
Je camera schelt scherp op basis van contrast verschillen.. Probeer maar eens scherp te stellen op een zwarte muur of op een witte muur. Dat gaat vaak niet goed..
In dit soort gevallen: Zoek het contrast of stel handmatig scherp ;)
Hoi Marte, soms heeft de autofocus het moeilijk met sneeuw doordat er weinig contrast is. Je kunt er voor kiezen handmatig scherp te stellen of op iets in de buurt met meer contrast (bijvoorbeeld een stoeprand of een struik in de buurt) te focussen en dan de sluiterknop half ingedrukt houden zodat hij de focus vasthoudt en daarna kun je de uiteindelijke compositie maken.
Je hebt een hele goede site met enorm veel tips, aanbevelingen etc.
Ik heb nog een vraag vandaag foto´s gemaakt.omstandigheden waren sneeuw en een grijze lucht. Geen een foto is goed,sneeuw was overbelicht, onderbelicht. Van alles geprobeerd witbalans automatisch en schaduw, matix en spotmeting,laag en hoog diafragma en over en onderbelichten .
Heb je nog tips die ik misschien over het hoofd zie.
Groetjes
Bedankt voor de tips tom en kenneth, ik zul het uitproberen. Dan gaat het vast wél goed.
bedankt voor deze goede site met fantastische tips,ik heb er veel aan gehad.
groet marion
Leuke tips! Ik ga morgenvroeg de kou in met mijn camera!
Quote van Kenneth>Dit onderbelichten betekent dat een deel van het licht van de sneeuw niet op de sensor valt, waardoor je sneeuw er grijs uit komt te zien.[/quote] Lijkt mij niet juist geschreven, de onderbelichting ontstaat door een te hoge uitslag van de belichtingsmeter(reflectiemeting, het licht wat terugkomt wordt gemeten), ik gebruik altijd de opvallendlichtmeetmethode.
Hey Frank, ik zie dat jij ook als Frank reacties post. Blijkbaar is de naam Frank niet uniek. Groeten Frank
hallo
sneeuw fotograferen met een polarisatiefilter kan dat goed?
ik heb een paar plaatjes geschoten maar daar was de sneeuw erg blauwig, misschien door de polarisatiefilter?
Hoi Hilda, met een polarisatiefilter maak je de kleuren nog sterker. Dit voorzet filter haalt hinderlijke reflecties van de sneeuw weg, verhoogt het contrast in de scene en maakt de lucht een diepere kleur blauw. Dit filter kan dus zeker helpen.
Ik denk dat een deel van de blauwe kleur door de belichting komt. Als de camera onderbelicht (omdat er heel veel wit in beeld is) en je fotografeert de sneeuw in de schaduw, dan wordt deze al snel blauw. Door +1-1,5 overbelichting toe te passen, maak je de sneeuw witter en als het goed is minder blauw.
oke bedankt voor je tip
ik ga het morgen nogmaals proberen
gr hilda
Zo simpel als jij het voorstelt is het fotograferen met een polfilter echter niet Kenneth, het effect van het filter is afhankelijk van waar de hoofdlichtbron(meestal de zon) staat t.o.v. de camera.
Ja, je hebt gelijk, zie ook de link in dit artikel naar een uitgebreid artikel over polarisatiefilters.
Zelden zo’n goede en prettige uitleg gezien over fotografie.
Klasse!
Kenneth, bedankt voor alle professionele en duidelijke info. Toch heb ik een vraag over het fotograferen in de sneeuw.
Ik gebruik een 10-20 mm groothoeklens, voorzien van een polarisatie filter.
Wanneer ik overbelicht wordt de sneeuw weliswaar wit, maar de lucht wordt veel ‘saaier’. Als ik de belichting op nul laat staan krijg ik weliswaar een wat blauwige sneeuw, maar de luchten worden prachtig. Is er methode om toch de sneeuw op kleur te krijgen zonder de lucht aan te tasten?
Hoi Eric,
Klinkt als een overbelichte lucht ;) Oplossing daarvoor is het gaan gebruiken van een grijsverloopfilter.
Kenneth heeft daar al eens een artikel over geschreven:
http://www.digitalefotografietips.nl/fotosmaken/gradueelfilter/
Je kan dan een goed belichte voorgrond en een mooie lucht krijgen ;)
Helaas is het zo dat als je voor een Cokin filterset wilt gaan, dat je dan lang moet wachten. Cokin heeft productieproblemen en de levertijden zijn erg lang.
Groet,
Erik
Ik ben op zoek naar informatie over fotograferen en filmen van noorderlicht. Ik vraag me af langzamerhand of t te filmen is
Voor een amateur.klopt dit? Kan je nog adviseren welke camera je het beste camera mee kunt nemen?
Hartelijke groet, Jeanette
Hoi,
De tip om in sneeuw overbelichting toe te passen, heb ik natuurlijk op verschillende plekken uitgeprobeerd. Echter met mijn camera (Sony @55) krijg ik met +0,07 of +1,0 een behoorlijk overbelichte foto, met weinig details. Als ik gewoon de voorgestelde meting aanhoudt, krijg ik mooie witte sneeuw. Kan het zijn dat deze camera hier beter mee kan omgaan?
Marion
Dank je Kenneth voor deze leerzame artikel met schitterende winterbeelden. Handige tips, bedankt!