In de standaard instelling van een digitale camera schrijft de camera automatisch JPG bestanden weg naar de geheugenkaart. Hierbij voegt de camera compressie, verscherping en eventuele in-camera bijstellingen toe. Over deze instellingen heb je nauwelijks invloed en door de compressie gaat er detail verloren. Daarom kiezen veel fotografen er voor om foto’s in RAW formaat weg te laten schrijven naar de geheugenkaart. Hierdoor zijn de afbeeldingen groter en duurt bewerken langer, maar dit nadeel weegt niet op tegen de voordelen.
Een RAW bestand is een directe weergave van wat de sensor van de camera heeft geregistreerd. Geen enkele compressie of andere bewerkingen worden toegepast. Dit levert op dat RAW de hoogst mogelijke kwaliteit foto’s oplevert. Laat je trouwens niet foppen door de weergave op het LCD scherm van de camera, hier past de camera namelijk wel stiekem wat bewerking toe en dit beeld is dus niet precies wat je van het digitale bestand kunt verwachten.
Doordat er geen bewerking heeft plaatsgevonden zien RAW foto’s er in eerste instantie veel minder goed uit dan JPG foto’s die zo uit de camera komen. Dat is echter snel te verhelpen met enkele minuten digitale bewerking. En hier komt het grote voordeel van het RAW formaat om de hoe kijken, je kunt nog allerlei dingen bijstellen zonder dat (tot op zekere hoogte) de kwaliteit van de foto slechter wordt.
Een reden waarom veel fotografen voor RAW formaat kiezen is omdat er meer kleuren per pixel kunnen worden vastgelegd in RAW. De kleuren per pixel worden uitgedrukt in de ‘bitrate’ en bij RAW fotografie zijn dit 16 bits. Dit betekent 4096 kleurgradaties voor rood, 4096 kleurgradaties voor groen en 4096 kleurgradaties voor blauw (RGB) per pixel oftewel 68,8 miljard kleuren. Bij JPG zijn dit echter maar 256 kleuren per pixel. Dit betekent dus dat zodra je een JPG maakt die 4096 gradaties teruggebracht worden tot 256 gradaties, een stevig kleurverlies. Nu zijn dit bij JPG nog altijd 16,77 miljoen kleuren (meer dan het oog kan zien), maar je gaat het wel merken bij aanpassingen in bijvoorbeeld Photoshop.
Meestal heb je op je camera niet de keus om RAW te kiezen in het automatische programma en voor andere motiefprogramma’s (landscape, action, portrait, etc). Alleen bij de standen waar je zelf instellingen kiest (M, P, Tv, Ap en A-dep) kun je RAW kiezen. Canon, Nikon en consorten lijken er van uit te gaan dat hun keuzes het beste zijn in de voorgekookte programma’s (geef ze eens ongelijk, meestal klopt het) en dat je dat niet grondig wilt gaan wijzigen. Dus krijg je daar alleen de keuze voor large, medium en small JPG’s.
Bewerkingen
Krijg je niet meteen in de camera de instellingen correct of bedenk je thuis bij de warme openhaard dat je liever toch een ander effect gekozen dan kun je tot op zekere hoogte in RAW behoorlijk wat corrigeren zonder kwaliteit in te leveren. Zo kun je tot ongeveer +1 en -1 stop terughalen in de sluitertijd, wat het verschil kan betekenen tussen een te donkere foto of precies goed. Op die manier kun je nog veel detail in de schaduwpartijen terug halen. Ook bij overbelichting kun je meer terug halen dan bij een JPG, hoewel je wel moet bedenken dat zodra de camera puur wit heeft geregistreerd (bij overbelichting) je dit niet meer terug kunt halen. Het detail is hier weg. Meer daarover in Hoofdstuk 2.10: Histogrammen.
Ook kun je met RAW de witbalans aanpassen. De witbalans heeft te maken met de kleurtemperatuur van het licht dat op de sensor valt, bij een zonsondergang worden onderwerpen die wit zijn bijvoorbeeld geel gekleurd. Wil je dit compenseren (niet aan te raden bij een zonsondergang, dan is je sfeer weg) zodat wit bijvoorbeeld wit wordt dan kun je met RAW de kleurtemperatuur nog volledig wijzigen van koel (blauw) naar warm (geel-rood). Hier kun je de zonsondergang dus ook extra mee aanzetten, dat rood in de lucht nog wat extra aanstippen.
Andere aanpassingen die je kunt doen zonder veel kwaliteitsverlies is het aanpassen van kleuren, het vehogen van het contrast in de foto, terughalen van detail in donkere of lichte delen en het verscherpen van de foto. Je kunt het natuurlijk altijd het beste op dat moment goed doen, maar je hebt nog een manier om een fout te corrigeren zonder dat een foto snel in kwaliteit achteruit gaat zoals bij het meerdere keren bewerken en opslaan van JPEG foto’s het geval is.
Het correct instellen van het diafragma (F-waardes), sluitertijd en iso, blijven natuurlijk gewoon van belang, dit bepaald ook voor een groot deel de creatieve waarde van de foto.
RAW Tools
Elke camera fabrikant heeft zijn eigen RAW standaard, die ook nog eens per camera verschilt. Dit betekent dat als je de foto’s op je computer inlaadt om te bewerken dat je speciale software nodig hebt om dat specifieke RAW formaat te lezen, eventueel te converteren en vervolgens te bewerken. Elke fabrikant levert bewerkingssoftware hiervoor op de cd die bij je camera zat, maar vaak is deze software niet van hoogstaande kwaliteit. Daarom zijn er softwarefabrikanten die specifiek voor RAW bewerking applicaties ontwikkelen. Voorbeelden zijn Camera Raw (bijgeleverd bij Photoshop en Photoshop Elements) en Lightroom van Adobe, iPhoto en Aperture van Apple, producten van PhaseOne en nog vele anderen.
Zowel Apple als Adobe brachten recent (eind 2006 en begin 2007) een gespecialiseerde fotobewerkings en organisatie applicatie uit. Apple’s Aperture kwam als eerste uit. Het is een volledig nieuwe applicatie in de Pro reeks en vanaf de grond opgebouwd. Adobe Photoshop Lightroom volge iets later, de applicatie is voor een deel gebaseerd op Camera RAW van Photoshop (en bouwt er op verder), maar ook Lightroom is volledig opnieuw opgezet.
Kenmerkend van de twee applicaties is dat ze beide gebruik maken van een database om de foto’s te organiseren. Alle bewerkingsstappen worden hierin vastgelegd zodat je te allen tijde terug kunt naar een vorige bewerking. De RAW foto’s waarmee deze applicaties kunnen werken worden niet zelf aangepast. In de database wordt een RGB weergave opgeslagen en alle bewerkingen worden hier ook opgeslagen. Op het moment dat je de foto exporteert worden razendsnel de gekozen bewerkingen erop toegepast. Hierdoor kun je ook heel makkelijk ‘virtuele kopieën’ maken van je originele foto en hierop nieuwe bewerkingen uitproberen. In Hoofdstuk 4.10 De Lightroom Catalogus vind je meer informatie over hoe Lightroom met de database en de bewerkingen omgaat.
Beide applicaties zijn hiervoor ideale applicaties. Ikzelf heb gekozen voor Adobe Photoshop Lightroom als mijn favoriete applicatie, deze ondersteunt zowel Mac als PC, Aperture is alleen voor Mac. Daarom heeft deze site een gespecialiseerde Lightroom sectie (Hoofdstuk 4).
DNG (Digitaal NeGatief)
Adobe heeft het gevaar van de verschillende (gesloten) RAW formaten onderkend en in 2004 besloten een open standaard te ontwikkelen die door alle hardware- en softwarefabrikanten gebruikt kan worden. Dit formaat hebben ze DNG genoemd, wat staat voor Digitaal NeGatief.
Het grote voordeel van DNG is dat dit een open formaat is dat door veel software applicaties wordt ondersteund. RAW formaten zijn cameraspecifiek en zijn gesloten formaten waardoor het lastig is voor veel software fabrikanten om volledige ondersteuning te bieden voor elke camera. Er zitten vaak geheime stukjes informatie in het RAW formaat die de eigen software van de fabrikant wel kan ontsleutelen. Met DNG kun je dus beter garanderen dat je foto’s ook in de verre toekomst door (nieuwe) applicaties te openen zijn en zit je niet vast aan de software van de fabrikant. Of dit bij Nikon en Canon snel het geval zal zijn betwijfel ik, maar wat als de camerafabrikant failliet gaat.
DNG bestanden zijn kleiner (Adobe claimt dat dit zonder kwaliteitsverlies is), de bewerkingen komen er in mee en de preview zit er ingebakken. De import zal wat langzamer gaan, maar die tijd komt in het bewerken dus terug. Alle beeldbewerkinsapplicaties van Adobe ondersteunen DNG, maar Adobe heeft ook een DNG Converter uitgebracht voor Windows en Mac zodat andere ontwikkelaars ondersteuning kunnen leveren.
Ja idd stomme vergissing
Dus het is niet mogelijk met versie 8?
Niet direct met de geïntegreerde Camera Raw. Je kunt wel van http://www.adobe.com/support/downloads/detail.jsp?ftpID=4924 de DNG Converter downloaden, daarmee kun je in een los programma je RAW bestanden omzetten naar DNG en die DNG kun je wel openen in Elements 8.
Ja zoiets had ik al is ergens gelezen maar dacht dat er misschien nog iets anders mogelijk zou zijn.Hartelijk bedankt voor je antwoord en tijd.And keep up THE good work.
heb sinds gisteren mijn eerste spiegel reflex gekocht :) een Canon EOS600D met Sigma 18-200 lens en ben nu aan het ontdekken wat er allemaal kan en nu wil ik de cr2 bestanden gaan bewerken en vraag mij af welk programma ik het beste kan gebruiken (heb nu Corel Paint Shop Pro Photo XI dat werkt niet :( ) maar betwijfel of ik moet updaten of een heel ander, lees beter pakket kan kiezen voor als ik er meer mee ga/wil doen.
Ik wil graag het antwoord op deze vraag weten. Ook ik heb de paintshop pro X1 en gebruik daarnaast voor raw het bewerkingsprogramma dpp digital phot professionel van canon.dubbel werk
Is er misschien een manier om de RW2 opnamen als thumbnails te zien. Ik heb al geprobeerd om de Lumix RAW Codec 1.0 te installeren, maar dat lukt niet. (An operation system supported for this software installation is not installed on this computer. Installation will be ended). Welk systeem?
Ik gebruik windows XP.
Kan de opnamen wel in Elements 9 openen.
Beste Björn,
Gefeliciteerd met je geweldige aankoop. En natuurlijk schiet je in RAW CR2. Je hebt bij je camera een (beperkt maar geweldig goed) raw bewerkingsprogrammaatje gekregen DPP. Eventueel de nieuwste versie te downloaden van de Canon site. Dit programmaatje heb je alvast, is het beste voor wat het doet en kost je niets extra. Je bestaande programma’s vernieuwen is niet strikt nodig, die kan je altijd nog gebruiken voor verdere nabewerking. Mocht je later behoefte krijgen aan meer of anders dan weet je ook wat je wilt en hoe dat te bereiken.
Als je wilt gaan investeren denk dan eventueel eens aan extra goede objectieven.
Heel veel fotografeer plezier, Alex.
Alex bedankt vor je feedback ik zal er eens verder naar kijken
Heey!!!
Ik las ook al wat over de 550 d! Maar mijn vraag staat er niet echt tussen , want heb adobe photoshop elements 7.0 en raw bestanden opent hij niet , maar wel de eerste van de hele serie dus dat vind ik gek! Waar kan het aan liggen?
alvast bedankt!!!!
Groetjes suzan
Hallo!
Ik fotografeer sinds kort ook in RAW met mijn Canon 450D met een Tamron 18-270 lens. Nu de vraag. Hoe krijg ik mijn bewerkte RAW foto’s in Photoshop Elements 9 omgezet en opgeslagen als JPEG bestanden? Het zal vast heel simpel zijn ik zie niet hoe.
Groetjes Mark
Heb je hier al een antwoord op gehad Mark want daar ben ik ook wel nieuwsgierig naar want daar loop ik ook straks vast tegenaan
Groetjes Marina
Hoi
Ik wil ook gaan fotograferen in RAW maar kan je per foto je camera instellen op RAW of JPEG dus niet als je begin met RAW dat je alles in RAW moet fotograferen
Groetjes Marina
Hoi Marina,
Als je het formaat per foto gaat kiezen gaat er wel erg veel tijd in zitten om steeds te wisselen tussen het nemen van de verschillende foto’s, omdat de optie meestal niet via een knop is op te roepen, maar dieper in het menu staat. Maar het staat je vrij dit te doen.
Bij een aantal camera’s heb je ook de keuze om zowel RAW als JPEG vast te leggen. Dit neemt meer ruimte in op de geheugenkaart, maar je kunt dan snel het JPEG resultaat plaatsen en het RAW bestand verder nabewerken indien nodig.
Hoi Marc, RAW bestanden openen in Photoshop Elements 9 automatisch in Camera Raw. Selecteer maar eens een bestand en druk op Openen met… > Photoshop Elements 9.
In Camera Raw kun je de RAW bewerkingen doen. Ben je klaar met de bewerking, dan druk je op “Open Image” / “Open afbeelding” om het bewerkte bestand in Photoshop Elements 9 te openen. Daar kun je hem vervolgens via Save As… / Opslaan Als… als JPG bestand opslaan.
Ik heb een Nikon 5000 en als de beeldkwalitiet op JPEG ingesteld is kan ik via de Fn knop ook een RAW foto nemen. Werkwijze: Fn knop indrukken en er wordt een Raw – kopie gemaakt bij de volgende opname. Men moet wel de Fn knop voor deze functie toegewezen hebben.
Hallo,
Ik heb een D80 van Nikon en daar kun je (uiteraard) gewoon Raw foto’s mee maken. Lees ze in op iPhoto.
Vroeg me af of je Raw foto’s echt altijd moet bewerken voordat je ze bijvoorbeeld in een foto-album kunt laten. Ze zien er inderdaad wat “korrelig”uit. Maar om nou 700 foto’s allemaal door Photoshop heen te halen?? Iemand een suggestie?
Groetjes
Pauline
Hoi Pauline,
Het is inderdaad teveel werk om 700 RAW’s te gaan bewerken.
Wat ik altijd doe is eerst de RAW’s uitzoeken en gaan selecteren. Ik selecteer dan op basis van compositie en scherpte. Alles wat niet aan mijn maatstaven voldoet gaat weg. Met als gevolg dat ik meestal een relatief kleine selectie overhoud. Die kan ik dan vervolgens gaan bewerken en dat is dan niet zo enorm veel werk.
Mocht ik toch grote hoeveelheden moeten bewerken dan kies ik er ook voor om eerst te selecteren. Als ik dan dus alsnog veel overhoud ga ik mijn foto’s bewerken in Lightroom. Je kan daarin veel foto’s tegelijk bewerken, je past dan wel op alle foto’s die je selecteert dezelfde bewerking toe. Dit kan een heleboel werk besparen.
Voor meer daarover kan je het beste de artikelen over Lightroom eens doornemen die al op deze site staan. Kenneth heeft daar al het een en ander over geschreven.
Groetjes,
Erik
Beste Kenneth..als ik een fotomap binnen haal dan maakt hij ze allemaal blauwachtig…dan moet ik ze per foto bij de optie opnieuw instellen om weer ze weer te krijgen zoals ik ze heb gemaakt met mijn camera. Hoe is dit mogelijk…dat doet hij met elke map die ik binnen haal. bij voorbaat al hartelijk bedankt voor al je hulp die je ons biedt.
Voor de mensen die hetzelfde of een vergelijkbaar probleem hebben is de vraag beantwoord op de vragen site: http://vragen.digitalefotografietips.nl/discussion/325/lightroom-3. Het komt er op neer dat er mogelijk in de importinstellingen een ontwikkel preset is gekozen die dit doet.
Sorry Kenneth ik heb vergeten te vermelden dat ik in lightroom 3 deze foto’s binnen haal.
hallo, we kennen ’t allemaal wel,,,,een nieuwe camera,,,even naar het menu kijken en voor dat je het weet staan je instellingen verkeerd,,,ook bij mij dus, ben een hele dag,200 clicks,,bezig geweest. kom je thuis, grrrrrrrrrrrrrrrrrrr., en dan maar kijken hoe je die bestanden kunt openen, ben er een dagdeel mee bezig geweest maar heb het wel voorelkaar gekregen, ik werk met adobe elements 8.0. volgende keer ????
weer in RAW,
groet Will.
Hallo, Echt een super duidelijke website vind ik. Duidelijke voorbeelden.
Ik heb een Canon EOS 550D. Nu kun je met deze camera RAW foto’s maken terwijl je standen als landscape hebt ingesteld. Betekent dit dat je dan beperkt wordt in je bewerking ondanks dat het een RAW foto is als je dit vergelijkt met de M stand?
Ben benieuwd naar het antwoord.
Hoi Sven,
RAW is altijd het ongefilterde beeld van de sensor, de picture style wordt daar dus niet op toegepast als je de foto op de computer bekijkt (behalve in de meegeleverde Canon software DPP), alleen op het LCD scherm van je camera zie je de stijl toegepast. Het kan dus helpen om het eindresultaat alvast te visualiseren.
Je kunt de stijl wijzigen in de Canon DPP software of in bijvoorbeeld Camera Raw en Lightroom. In Lightroom kies ik voor landschappen vaak de Landscape stijl vanwege de iets fellere kleuren, maar ik kan net zo makkelijk Portrait kiezen of Camera Standard zonder kwaliteitsverlies. Ze heten daar trouwens cameraprofielen (http://www.digitalefotografietips.nl/nabewerking/cameraprofielen/).
`hallo,
Ik heb sinds korrt een Canon 1100D en wil graag mijn raw bestanden gaan bewerken.
(Is trouwens mijn eerste spiegelreflex.)
Ik heb alleen geen idee welk programmaatje ik hier het beste voor kan downloaden?
IDe instellingen staan trouwen op RAW-L. Is dit eigenlijk wel goed. Het lijkt net of de raw bestanden er hetzelfde uitzien als het Jpeg formaat? Of heb ik het misschien verkeerd ingesteld?
Alvast Bedankt!
Mvg Jessie
Ik ben sinds een paar maanden bezig met digitale fotografie. Heb vroeger analoog gewerkt. Ik heb een Canon 60D aangeschaft met een 18-135 mm lens. Wil graag gemaakte foto’s bewerken, zowel Jpeg als Raw. Heb veel aan de tips en uitleg van Kenneth Verburg. Mijn vraag is waar ik het beste mee af ben, met Adobe Photoshop Elements 10 + Premiére Elements 10 Ned/Win + staplessen of met Paint Shop Pro X4.
Ik heb van iemand Photoshop Elements 7 gekregen, maar ik kom hier niet zo ver mee in het Engels. Geef aub raad.
Alvast bedankt!
Wil
Hallo,
Laatst was ik op excursie met school, en naturlijk heb ik veeeeeel foto’s gemaakt. Daarom dat ik voorzien was met een geheugenkaart van 8GB… maar na zo’n 600 foto’s kreeg ik de melding dat hij vol zat. Huh?
Toen ik thuiskwam, zag ik dat mijn camera van dezelfde afbeelding zowel een JPEG en een RAW had…. dus ik had alles dubbel. Daarom dat hij dus zo snel vol zat. Hoe kan ik mijn camera instellen dat hij enkel RAW’s maakt? Ik heb een Lumix DMC-FZ18…
Alvast bedankt he ;)
Hoi Jade, ik ken deze camera niet, maar je zou deze optie in het menu van de camera moeten kunnen vinden. De handleiding heb ik via internet niet kunnen vinden, dus pak je eigen handleiding er even bij.
Geachte lezer,
Is het zinnig als ik op mijn Nikon D5100 in RAW fotografeer om de voor ingestelde scenes, zoals portrait, landschap enz enz. te gebruiken?
hoi Jaap,
profielen worden niet toegepast op de RAW bestanden.
heeft dus geen zin.
wel als je RAW + JPG gebruikt, dan worden de profielen op de JPG’s toegepast.
nog een vraag over RAW.
is de witbalans en het camera profiel het enige wat de camera gebruikt bij het maken van een JPG (naast de compressie).
dwz heb ik een gelijkt foto’s als ik bij een RAW bestand de witbalans en het desbetreffende profiel toepas en export naar JPG?
Hoi Patrick, tot op zeker hoogte wel, maar met RAW heb je veel meer beeldinformatie ter beschikking waardoor je in nabewerking meer details en kleurtonen in je beeld hebt dan met een JPEG foto.
Ook is hoe de foto wordt weergegeven afhankelijk van de RAW engine. Zo heeft Adobe een 2003, 2010 en 2012 bewerking die allemaal iets verschillende resultaten geven in kleur, verscherping en ruisreductie.
Hoe de foto uit de camera komt is een interpretatie van de camera, maar zoals je in RAW bewerking ziet zijn er veel verschillende manieren naar een mooie foto.
Ik gebruik altijd JPEG. Om je camara goed te leren kennen en mee om te gaan is dit handiger. Het is o zo makkelijk om met RAW te fotograferen en met een photoshopprogramma van alles aan te passen wat fout is gegaan. Ik probeer altijd goede foto’s te maken en kijk naar mijn instelling en probeer er van te leren. Kan ik ook via een gratis programmaatje nog wat kleur of andere zaken aanpassen. Let wel minimaal. Ik ben n.l. hobbyfotograaf en geen photoshopper. De persoon achter de camera maakt de foto en heeft invloed op de kwaliteit. Dan moet je wel goed je camera kennen. Goede foto’s maken geeft een kick. Photoshoppen vind ik minder.
Dag Dirk, dat standpunt is natuurlijk zeer te waarderen en erg leerzaam om het beste uit je camera te leren halen.
Wel wil ik je meegeven dat niet elke nabewerking wordt gedaan om een foto te redden of fouten te corrigeren. In veel gevallen worden subtiele aanpassingen gedaan zoals het contrast lokaal iets verhogen, onderdelen net iets donkerder of lichter maken, kleuren iets bijstellen, etc. Als je modellen fotografeert zullen ze het waarschijnlijk waarderen als je eventuele oneffenheden in de huid kunt wegwerken.
En waarom zou je dat als professionele fotograaf of hobbyfotograaf die werkt aan een portfolio niet doen met het fotobestand dat de hoogste kwaliteit biedt en de minste details verloren laat gaan in de nabewerking.
@dirk,
ik begrijp je mening.
maar het is niet helemaal waar..
het zit hem in de JPG, die wordt in jou geval door de camera bewerkt. jou foto’s zijn hoe dan ook dus bewerkt.
kijk voor de grap maar is naar een RAW bestand, dit is het foto dit de sensor in je camera heeft gevangen.
ik heb het met je eens dat de basis goed moet zijn, echter fotografeer ik altijd in RAW+JPG voor de snapshots zijn de JPG’s vaak voldoende, maar als je meer met een foto wil zul je toch echt de RAW moeten hebben.
ook ben ik niet altijd tevreden met de voorkeur instellingen van mijn camera (kleur profielen), met een RAW bestand kun je hier het e.e.a. aan finetunen.
tevens is het grote voordeel, mocht je camera een keer op de verkeerde witbalans of kleurprofiel staan (foutje is menselijk) dat je met een RAW bestand ALLES kan corrigeren..
probeer het een keer.. kijk wat je met een RAW bestand kan, maar zorg dat je JPG zo goed mogelijk zijn, zodat je niet alles hoeft na te bewerken.
RAW beelden worden in Nikon camera’s vastgelegd met 12 of 14 bit, dus geen 16 bit. De enige camera’s die 16 bit RAW leveren zijn: Mamiya,Hasselblad,Pentax 645,Leica S2 en de Phase-one en Leaf backs.
Ook scans kunnen echte 16 bit vastleggen.
Een Nikon 14bit RAW kannen worden weggeschreven als 16bit TIFF echter er is 2 bit bijberekend.
Alle JPEG en andere RAW zijn 8bit.
Daarom blijft er nog een (klein) verschil tussen een Nikon D800E 14bit RAW van 36MP en een 31 tot 40MP opname met de wat grotere sensors van de “crop” middenformaat camera’s.
Zoals Leica S2,Pentax en Hasselblad 31 en 40.
Bij Leaf, Phase-one en de Hasselblad 50, 60 en 200 is er een groot verschil doordat de sensor 52×40 meet.