- Apple Aperture 3 bespreking
- HDR software vergeleken
- Photoshop Elements 9 bespreking
De HDR techniek voor fotografie is dit jaar echt doorgebroken. De techniek is een oplossing als je te maken hebt met een dusdanig contrastverschil dat de sensor niet alle tonen in de donkerste delen en de lichtste delen van de foto kan vastleggen. Door meerdere foto’s over elkaar heen te leggen (= tonemapping) kan het verschil tussen de lichtste en donkerste delen terug worden gebracht tot een bereik dat dit wel getoond kan worden op een monitor.
Om dit samenvoegen te doen op een manier dat de foto er natuurlijk uit ziet (als dat je doel is) of juist over de top, heb je Tonemapping software nodig (voor het gemak vaak met HDR in de titel). Tot nu toe heb ik Photomatix Pro gebruikt voor mijn HDR behoeften, maar in de afgelopen maanden is een nieuwe generatie HDR/tonemapping programma’s op de markt gekomen waarmee nieuwe mogelijkheden en werkwijzen zijn toegevoegd. Voegen deze programma’s wat toe aan Photomatix die recent ook met een nieuwe versie is gekomen? In dit artikel onderwerp ik er een aantal aan een vergelijkend warenonderzoek.
Wat is HDR?
Eerste een korte introductie van HDR. HDR staat voor High Dynamic Range oftewel Hoog Dynamisch Bereik. Het is een nabewerkingsmethode – een HDR foto maak je dus (nog) niet direct in de camera – waarmee het zichtbare dynamisch bereik in de foto dramatisch kan worden uitgebreid. Dit wordt gedaan door een aantal foto’s te maken van dezelfde scène met verschillende belichtingen en deze op de computer samen te voegen tot één foto zodat er een foto ontstaat die zowel details in de donkere delen als in de lichte delen laat zien.
Het eindresultaat is geen compromis, maar laat alle details binnen een scène zien. Met behulp van de HDR techniek kun je er dus voor zorgen dat in een foto van een berglandschap zowel de bijzondere kleuren van de lucht, als de kleine details in de donkere voorgrond van het landschap duidelijk naar voren komen, waar je in andere situaties een hele donkere voorgrond, een silhouet of een wit uitgebeten lucht zou zien. Kenmerkend van een HDR foto is ook dat de structuur van onder andere bakstenen, boomschors en metaal veel duidelijker naar voren komt.
Voorbeeldfoto
Voor deze test heb ik onderstaande drie foto’s gebruikt om de programma’s te testen. De foto’s zijn gemaakt afgelopen september in de buurt van het Glenfinnan monument in Schotland, deze kerk kijkt uit op Loch Shiel. Zoals je kunt zien was er veel tegenlicht van de zon, veel contrastverschil, waardoor dit een uitstekende kandidaat voor de HDR techniek is. Verder is het een goede test, omdat de drie foto’s uit de hand zijn genomen en er een redelijke wind stond die de bladeren van de bomen deed bewegen. Er is veel fijn detail te zien in het gras, de bladeren en de texturen in de kerk.
Canon EOS 5D, 21mm, 1/250s op f/14 (-2 stops onderbelicht)
Canon EOS 5D, 21mm, 1/320s op f/14 (geen compensatie)
De bedoeling is er een samengestelde foto van te maken die er relatief realistisch uit ziet. Daarvoor heb ik vijf HDR programma’s gebruikt: HDR Efex Pro van Nik Software, de HDR functie van Adobe Photoshop CS5, HDR Expose van Unified Color, HDR Express van Unified Color en Photomatix Pro, een oude bekende in een nieuw jasje.
Al vrij snel tijdens het werken met de programma’s werd duidelijk dat het erg lastig ging worden om vergelijkbare bewerkingen toe te passen, alleen al omdat elk programma zijn eigen termen gebruikt en andere consequenties aan het schuiven met een schuifbalk verbindt. Ik heb daarom geprobeerd in elk programma een zo goed mogelijk resultaat te bereiken en niet te veel te kijken naar de andere bewerkingen en daarnaast ook heen en weer geschoven met opties om te zien welk effect elke aanpassing had.
Photomatix Pro – € 93
Dit programma gebruik ik voor al mijn HDR werk, inmiddels is het aangekomen bij de vierde versie die een betere bewerking voor het tegengaan van ‘ghosting’ (lichte randen om de objecten) moet geven, standaard presets bevat en nog betere HDR resultaten moet geven.
Photomatix Pro 4 interface
Belangrijk aandachtspunt bij dit programma is dat de Pro niet voor niets in de naam staat, er zijn erg veel gedetailleerde functies te gebruiken om grote en kleine effecten op de foto los te laten. Meteen al bij de export vanuit Lightroom (je kunt ook losse foto’s inlezen of uitwisselen tussen Photoshop en Aperture) krijg je een aantal keuzes die de eerste bewerking beïnvloeden, zoals het kiezen van ruisreductie, hoe de foto’s over elkaar gelegd moeten worden, welk bestandsformaat, etc.
Deze keuzes hebben een behoorlijk effect op het startpunt van de foto, ik heb meerdere pogingen moeten ondernemen om een goed scherp resultaat te krijgen in het dak van de kerk, het werd soms een beetje modderig. Daarna zijn de resultaten wel erg goed.
HDR met Photomatix Pro 4
Erg krachtig, maar voor beginnende gebruikers ook verwarrend. Daarom zijn er in de balk onderaan previews toegevoegd, waarmee je al een beter startpunt kunt bereiken en vervolgens details kunt aanpassen.
Hoe je met Photomatix moet omgaan kun je ook lezen in mijn Introductie in HDR fotografie artikel. Ten opzichte van versie 3 is de ruisreductie aanzienlijk verbeterd en kun je beter met ghosting omgaan. Wel zie ik hier en daar zwarte plekjes in hele gedetailleerde gebieden, maar dit is verder nooit zichtbaar als je niet op 100% kijkt. Als je versie 3 hebt kun je trouwens gratis upgraden.
HDR Efex Pro – € 159,99
Dit programma is afkomstig van Nik Software die ook bekend is van de vele Photoshop, Lightroom en Aperture plug-ins die het maakt. Het is dus een gevestigde naam, hoewel dit de eerste keer is dat men zich waagt aan HDR.
HDR Efex Pro interface
Het programma is duidelijk ingedeeld met links presets die je kunt toepassen om snel een effect te bereiken, middenin de foto en rechts een aantal schuifbalken om bewerkingen toe te passen. Het oogt allemaal wat gepolijster en vriendelijker dan Photomatix Pro.
Het unieke aan de oplossing van Nik Software is dat je gebruik kunt maken van de unieke ‘Control Point’ functionaliteit, waarbij je een punt op de foto kunt aanklikken en daarop gedetailleerde aanpassingen kunt toepassen. Je kunt de grootte van de selectiecirkel wijzigen, HDR Efex Pro is echter wel zo slim om goed te kijken naar de omringende pixels en de bewerking niet aan een rand opeens af te breken.
Ik heb voor de test gebruik gemaakt van de Lightroom plugin, maar het werkt ook met Photoshop en Aperture en zelfstandig. Na installatie is er een nieuwe Export functie beschikbaar waarmee je drie of meer foto’s automatisch naar HDR Efex Pro kunt sturen. Je kunt in Lightroom verder niets kiezen, hij gebruikt de standaardwaarden die zijn ingesteld, wil je die waarden wijzigen, dan moet je in ieder geval één keer het programma opstarten. Hierna kun je vervolgens altijd standaard een 16 bit TIFF bestand doorsturen, etc.
HDR in HDR Efex Pro
De standaardinstellingen werken echter erg goed, de bewegende bladeren aan de bomen liggen goed over elkaar heen en standaard ziet de foto er al aardig natuurgetrouw uit. Positief ten opzichte van Photomatix Pro is dat de benamingen voor de functies allemaal goed begrijpelijk zijn (behalve als je je de benamingen van Photomatix eigen hebt gemaakt) en dat bewerkingen relatief snel kunnen worden toegepast. In combinatie met Lightroom heb ik wel een aantal keren mijn iMac (4GB RAM) op zijn knieën gekregen, maar dit was met name bij de export terug naar Lightroom.
HDR Efex Pro laat standaard wel veel ruis zien en ook kwamen er een aantal stofvlekjes naar voren die ik in de andere bewerkingen niet meteen zag. Dit zijn verder geen zaken die je niet in Lightroom of een ander fotobewerkingspakket kunt oplossen, ruis is HDR eigen, hoewel Photomatix dit erg goed doet.
HDR Expose – $149.99
De volgende twee programma’s zijn afkomstig van softwaremaker Unified Color. Vorig jaar brachten ze al HDR Studio uit, dit werd toen erg goed ontvangen, met name vanwege de natuurlijke resultaten die er mee werden bereikt. Ik heb echter wisselende ervaringen met zowel HDR Expose als HDR Express, met name in de ‘chromatische aberratie’, gekleurde lijnen langs scherpe scheidingen en lijnen, die al snel zichtbaar wordt.
HDR Expose interface
HDR Expose ging finaal de mist in met de Lightroom plugin. Het samenvoegen van de foto’s liep helemaal verkeerd, het was alsof ik dronken was zo lagen de beelden naast elkaar. Toen ik dezelfde foto’s vanuit Lightroom exporteerde als DNG en deze door ze te selecteren in HDR Expose inlas ging het wel goed. Het resultaat is voor mijn gevoel iets minder dan voorgaande programma’s.
HDR met HDR Expose
Hinderlijk vind ik ook dat als je tussen de verschillende opties spring je eigenlijk terug gaat in de geschiedenis. Je krijgt als je van een volgende optie terug springt naar Brightness & Contrast opeens een andere foto te zien, ben je klaar met je bewerking en ga je naar de volgende optie, dan zie je opeens weer een ander beeld. Daar kwam ik niet helemaal goed uit als je gewend bent naadloos tussen keuzes te springen en na een bewerking het effect iets bij te stellen met een andere optie.
Handig is de optie om met een pipet aan te geven waar in de foto een neutrale toon is te vinden, de rest van de mapping wordt hier dan automatisch op aangepast.
HDR Express – $99
Dit programma is het kleine broertje van HDR Expose. Aandachtspunten waren een versimpelde werking en een snellere workflow. Dat is wat mij betreft goed gelukt, de functietoetsen zijn versimpeld, meer dan acht keuzes zijn er niet, je moet vooral de basis leggen met de presets en stijlen die je onderaan het scherm kunt kiezen.
HDR Express interface
Grappig is het effect dat je het dynamisch bereik toont. Van de donkerste foto wordt in een steeds lichter wordende animatie het lichtste deel getoond. Bij het histogram rechts bovenin zie je ook het totale dynamische bereik en welk deel op de monitor zichtbaar is.
Het programma heeft aardige moeite met de bomen links bovenin, de bladeren die op verschillende posities zitten zijn duidelijk zichtbaar. Niet iets wat je in dit geval niet kunt oplossen door wat van de foto af te knippen, maar je wilt dat niet midden in je beeld.
HDR met HDR Express
De chromatische aberratie is hier op zijn ergst van alle programma’s, de lijn aan de rechterkant van het dak is echt heel hinderlijk en ook de punten in het midden van de kerk zijn voorzien van blauwgroene lijnen. Dat ligt misschien ook aan de wat heftigere bewerking die ik hier heb gekozen om meer van de texturen te tonen, maar toch zie je dit effect sneller dan in HDR Exposure. De texturen in de kerk komen wel mooi naar voren.
Photoshop CS5 – ‘Gratis’ bij photoshop (€ 1010)
Photoshop CS5 HDR Pro interface
Voor de compleetheid pak ik ook de nieuwe HDR Pro functie van Photoshop CS5 mee. Deze functie zit in het Automate menu verstopt. De interface is vrij spaarzaam opgezet, de foto en een paar schuifbalken, maar het resultaat is helemaal niet verkeerd, een relatief natuurlijk resultaat. Ook de deghost functie werkt heel goed, in de bomen vrijwel geen beweging te zien.
HDR met HDR Pro in Photoshop CS5
Wel mis ik een histogram en wat de fijnere controle die gespecialiseerde HDR software geeft, hoewel je in Photoshop zelf natuurlijk ook heel veel kunt bereiken.
Conclusie
Zoals je kunt zien heeft elk pakket wel zijn voor- en nadelen. Aan elke foto valt er nog wat te sleutelen of opnieuw te bewerken in de genoemde pakketten. Het ging mij voornamelijk om de beeldkwaliteit, ruis, ghostreductie en de werkbaarheid van de pakketten.
Ik ben na de test wel erg gecharmeerd van HDR Efex Pro. Deze is duurder (€160 ten opzichte van €93) dan Photomatix en er is meer ruis te zien, maar de werking van het pakket en het resultaat is toch zeker niet verkeerd. Photoshop CS5 biedt te weinig meerwaarde ten opzichte van de combinatie Lightroom en Photoshop Express 9 die ik gebruik. De HDR functie is leuk meegenomen als je het pakket toch nodig hebt, maar ik gebruik toch liever een gespecialiseerd pakket.
Met de producten van Unified Color heb ik gemixte ervaringen. De lovende verhalen, met name over het natuurlijke resultaat waren veelbelovend. Zouden mijn keuzes qua bewerking misschien niet goed geschikt zijn voor dit programma, misschien nog te extreem?
Zoveel mogelijkheden zoveel meningen. Wil je graag jezelf overtuigen, dan kun je van alle genoemde programma’s een gratis demoversie downloaden waarmee je tussen de 15 en 30 dagen kunt testen met je eigen foto’s.
Erg leuk artikel, ik ga toch ook maar eens naar HDR Efex Pro kijken. Bedankt voor de tips.
Mooi artikel!
Toevallig nog niet zo lang geleden het voordeel pakket van Nik-software gekocht incl. HDR Efex Pro (tegen bundelprijs).
Ben erg gecharmeerd van dit HDR programma, hiervoor Photomatix gebruikt maar met HDR Efex Pro kan je zowel natuurlijke opnames als echte HDR resulaten krijgen. Ook de mogelijkheid van slechts 1 foto een HDR bewerking te maken spreekt mij zeer aan.
Deze opname is een bewerking van slechts 1 foto.
http://www.flickr.com/photos/willemstreinen/5257454514/
Wat mij betreft de beste keus.
Hoe scoort een gratis programma als Picturenaut vergeleken met de in het artikel gebruikte programma’s?
Picturenaut is gratis…
(www.picturenaut.com)
Hoi P., dat programma kende ik nog niet, ga ik zeker eens proberen, dank voor de tip.
Aan de gratis software wil ik HDRtist toevoegen (http://www.ohanaware.com/hdrtist/). Ik ben benieuwd wat voor verschil en toegevoegde waarde is van betaalde programma’s ten opzichte van dit programma en wat de kwaliteit ervan is.
Aansprekend artikel! Herken de – genunceerde en onderbouwde – opmerkingen. Heb (bezit/ervaring met) de HDR-programma’s Photomatix Pro en HDR Efex Pro. Heb lichte voorkeur voor HDR Efex Pro (als stand-alone of plugin in LR3). Ik vind ook het voorbeeld wat je gebruikt, goed gekozen.
Nog andere (open source) tools
‘6 of the Best Free Linux HDR Imaging Software’
http://www.linuxlinks.com/article/20100323145610371/HDRImaging.html/%22%3ERead%20more.
Bepaalde soft is ook verkrigbaaar voor Mac en Windows
ik dacht dat we met fotografie bezig waren…………..
HDR vereist zeker wel behoorlijk wat fotografische kennis en vaardigheden om tot een goed resultaat te komen. Dat er softwarematige handelingen plaatsvinden maakt toch niet dat er opeens geen sprake meer zou zijn van fotografie?
Beste Kenneth,
Ik gebruik CS5, buitenfoto’s op statief is uiteraard geen enkel probleem.
Maar om mooie interieurfoto’s in HDR te maken, kan je me daar in adviseren? Wel flits gebruiken?
En maak jij 3 afzonderlijke foto’s of bewerk je later je RAW bestand tot 3 of meerdere foto’s?
Gr. David.
Geen filts! en drie afzonderlijke foto’s, anders worden ze niet herkend als verschillende foto’s. 1 normaal belicht 1onderbelicht en 1 overbelicht.
En om een realistisch effect te krijgen bij interieur foto’s, voor welke instellingen kan dan het beste gekozen worden bij Photomatrix?
Ik heb zelf heel goede ervaringen met DynamicPhoto HDR. Het programma is wat gebruikersvriendelijker en goedkoper dan photomatix. Je kunt er erg realistische foto’s mee maken, maar je kunt er ook heel erg mee over the top gaan (voor wie dat leuk vindt). Het programma bestaat al behoorlijk lang en wordt ook over het algemeen erg goed beoordeeld.
Beste mensen,
Ik heb de volgende HDR-programma’s:
De HDR functie in Photoshop, Photomatix, DynamicPhoto HDR en Topaz adjust V4. Ik heb ze allemaal gebruikt en werk voornamelijk met de twee laatsten, waarvan ik de laatste geweldig vind. Topaz is alleen maar als plug-in beschikbaar voor bepaalde Adobe programma’s. Topaz heeft heel veel voorinstellingen die je allemaal individueel kan bijsturen. Ik ben laaiend over dit programma, 30 dagen volledige proefversie is te downloaden op http://www.topazlabs.com.
Gerard Wiggers, je kan twee kanten op bij HDR over de “top” gaan (soms best leuk) of gebruik maken van de mogelijkheden waarvoor het is ontworpen. Namelijk bij grote contrastverschillen toch de details weergeven, bijvoorbeeld in kerken maak ik altijd gebruik van HDR, heel mooi licht door de ramen en de kansel verder geen licht.
Mooi artikel Kenneth, prima gegevens.
En er zijn veel fotografen die graag met NIK software werken.
En ook HDR Efex Pro heeft een scala aan tonemap voorinstellingen waaruit je kiezen kan.
Op buitenlandse HDR forums zag ik veel kritiek over de uitlijning van HDR Efex Pro. Ik heb daarom zelf een vergelijkende test gedaan met Photomatix, HDR Expose en Oloneo. Mijn test vindt je op http://www.hdrfotos.nl/?page_id=378
NIK’s alignment is vergelijkenderwijs inderdaad niet geweldig.
Maar mijn test is nogal extreem en voor veel situaties zal HDR Efex Pro goed kunnen voldoen.
Peter, ik heb je site bekeken, ziet er top uit!
Maar vraag bij foto’s van mensen, deze staan nooit 100% stil.
Maar je dan toch 9 verschillende foto’s, of bewerk je 1 RAW bestand tot 9 foto’s met verschillende belichtingen?
Gr.
David
Onder “trucs” op mijn site staat het antwoord op je vraag.
Daar kom je rechtstreeks via: http://www.hdrfotos.nl/?page_id=636
Zoals je daar kan lezen vergt het wat beheersing van Photoshop maar echt moeilijk is het niet. Meer een kwestie van oefenen dan van heel geavanceerde technieken.
Als je nog vragen hebt, dan zie ik ze wel neem ik aan.
Peter Meijs
Bedankt voor de uitgebreide informatie, hier heb ik zeker wat aan.
Dit weekend ga ik absoluut met mijn camera op pad.
Dank je wel.
Maar als ik interieurfoto’s in HDR maak, dan is het resultaat bij mij als ik het realistisch wil hebben altijd met een wittige waas over de foto. Dus niet met heldere en scherpe kleuren.
Hoogstwaarschijnlijk ligt dit echt aan instellingen, maar ik kan de juiste niet vinden. Kan je me nogmaals helpen?
Gr.
Hi David
Ik wil je best helpen maar zo zonder verdere gegevens is dat meer “behelpen”. Fotografeer je in JPG of RAW? Hoe staat je witbalans? Hoeveel shots maak je? Kan ik online wat van die witte waas zien? Ook mijn eerste HDR foto’s waren interieur foto’s. Lekker thuis. Die zagen er ook niet uit toen. Experimenteer veel zou ik zeggen. Verander instellingen en dan liefst één voor één. En tonemap om te beginnen niet extreem. Neem als je met Photomatix werkt de “standaard” (in Engels de “default”) voorinstelling (preset). Ga niet zo maar wat aan al die schuifjes trekken. Dat werkt voor geen meter als net begint met HDR. Het enige wat je dan van dat geschuif krijgt is een frustratie. Dus gebruik de voorinstellingen.
Hopelijk heb je hier al wat aan.
Succes
Peter Meijs
Dynamic Photo is een goed en goedkoop hdr programma even googlen dan vind je hem zo…
Dag, Ik ben me aan het verdiepen in HDR want ik vins dit erg gaaf .Kun je met 1 van de Photomatix pgramma’s ook printen of moet dat altijd vanuit Photshop(Elements kan dit niet ?). Ik heb een foto uitgeprobeerd met een gedownload proef-Photomatix maar kan deze foto’s alleen in TIFF opslaan die ik vervolgens niet kan openen.