Fotograferen met beschikbaar licht

De beste foto’s worden gemaakt door gebruik te maken van het beschikbare licht, in vaktaal vaak ‘beschikbaar licht’ genoemd. Dit is een tegenhanger van kunstmatig licht, vaak flitsers. En ik doel met beschikbaar licht niet of het zonlicht midden op de dag. Mooi strijklicht om de details door de schaduwwerking naar voren te halen, mooie kleuren in de lucht of die goudgele gloed op je onderwerp tijdens ‘het gouden uurtje’ aan het begin en eind van de dag.

De avondzon geeft een mooie warme kleur aan de foto, de kat is aan het genieten

Zonsondergang en zonsopkomst

De beste tip die ik kan geven om interessant licht en dus waarschijnlijk ook interessante foto’s te krijgen is dat je het beste kunt fotograferen rond zonsopkomst en zonsondergang. Vooral voor landschapsfotografie is dat een goede keuze. Er zijn fotograferen die alleen maar dan schieten. De periode een uur voor zonsondergang noemen we het ‘gouden uurtje’. Het uur waarin de lucht op een mooie dag, met wat wolkjes in de lucht, constant van kleur verandert. Van het lichtblauw overdag naar meer geel en zelfs soms rood tijdens de zonsondergang en dan weer naar donkerblauw als de zon net onder is voordat de lucht zwart wordt.

Stop de camera zeker niet weg als de zon onder is gegaan, een behoorlijke tijd is er nog een mooie blauwe gloed in de lucht die je foto’s extra uitstraling geeft. Een van mijn meest favoriete dingen om te fotograferen. Vooral met wat langere sluitertijden (statief!) en snel bewegende wolken in de lucht kan dat leuke effecten geven. Zelfs als je ogen het blauw niet echt meer zien kan door de langere sluitertijd toch nog steeds het blauw door komen.

Zonsondergang en zonsopkomst dus. Dat betekent wel vroeg opstaan of gaan slapen, zeker in de zomer. Maar zeker in de zomer zijn dat juist de momenten dat je echt goede foto’s kunt maken. Doordat in de zomer de zon al zo snel hoog aan de hemel staat en erg fel is verlies je na 10-11 uur ’s ochtends en voor een uur of 15-16 heel veel contrast in je foto, de zon staat dan recht van boven en maakt oppervlakken vlakker dan als je zonlicht hebt dat onder een hoek binnen komt. Probeer in de zomer iets vroeger op pad te gaan naar een locatie om foto’s te maken met zonlicht onder een hoek en dan op het heetst van de dag de camera even op te bergen en/of juist de foto’s te maken van de onderwerpen en locaties die je nooit meer tegen komt.

In de winter komt de zon pas rond 08.30-09.00u op, waardoor het de moeite loont om ook eens wat eerder op te staan en te kijken of de zonsopkomst (en vergeet niet het uur ervoor als de lucht langzaam van donkerblauw naar paars naar rood naar geel overgaat) wil meewerken. Zonsopkomst en zonsondergang zitten ook maar 7-8 uur uit elkaar en omdat de zon al rond 12.30u op het hoogste punt staat (nog steeds erg laag in de winter) kun je bijna de hele dag door blijven fotograferen met mooi licht.

Herfst

Mijn favoriete seizoenen zijn de herfst en de lente. Niet alleen door het hele specifieke gevoel dat beide seizoenen geven, de afwisselende onderwerpen die je kunt fotograferen en de aangenamere temperaturen, maar vooral ook door het feit dat de zon relatief laag staat vrijwel de gehele dag waardoor je veel langer zonlicht met een invalshoek hebt, je de zon soms ook in je foto’s kunt verwerken en je veel meer contrast in je foto’s krijgt dan op een superwarme zomerdag of een bewolkte Nederlandse winterdag.

Ook in situaties waar er helemaal geen licht lijkt te zijn ben je trouwens niet verloren. Door de sluiter veel langer open te houden, de camera op een statief te plaatsen en geduld te hebben kun je toch foto’s krijgen waar nog behoorlijk wat licht effecten in zitten. Hier kun je mooi creatief gebruik van maken door een plek op te zoeken met water. Als daar een beetje beweging in zit krijg je bij een langere sluitertijd een soort mistachtig effect op het water.

Experimenteer

Natuurlijk is voorgaande allemaal wel leuk en aardig, maar als je niet de luxe hebt om een locatie op een gewenst tijdstip te bezoeken of te wachten tot de omstandigheden goed zijn dan moet je natuurlijk gewoon die foto maken. Door met het diafragma te spelen en te experimenteren met de compositie kom je ook zeker een heel eind. Een leuke manier om met licht om te gaan is door gebruik te maken van tegenlicht, of contre-jour (Frans voor ‘tegen daglicht’). Dit refereert aan het nemen van foto’s met de camera direct in de richting van een lichtbron. Dit zorgt er voor dat onderwerpen van achteren worden belicht, waardoor details verdwijnen, een sterker contrast ontstaat tussen licht en donker, silhouetten ontstaan, schaduwen duidelijker zichtbaar worden en lijnen en vormen worden benadrukt.

En met Photoshop of een ander beeldbewerkingsprogramma kun je er ook voor kiezen om het contrast in je foto te verhogen, met de kleuren te spelen of een foto een warmer of juist koeler uiterlijk te geven. Zoals altijd, tips en ezelsbruggetjes zijn handig, maar met techniek, de wil om te experimenteren, creativiteit en onderwerp keuze maak je toch het onderscheid. Een goede fotograaf kan overal iets van maken.