Introductie in concertfotografie

Gastartikel door Wouter van de Kamp – Muziek is emotie. Muziek kan je troosten, je blij maken, herinneringen ophalen of nieuwe herinneringen vereeuwigen. En wat is er nou mooier dan die muziek op foto vast te leggen.

Dat kun je helaas niet meer van iedereen doen. De grondleggers van de klassieke muziek bijvoorbeeld, zijn allang overleden. Maar ook moderne helden als Michael Jackson, Kurt Cobain, Freddy Mercury, Elvis Presley en recentelijk Amy Whinehouse zijn niet meer onder ons. Gelukkig zijn er nog legio artiesten die wel op de podia verschijnen om te vereeuwigen. Maar hoe pak je zoiets nou aan?

Zoals we allemaal weten mag je geen professionele foto aparatuur meenemen naar een concert, hier wordt actief op gecontroleerd bij de ingang. Je kunt dan natuurlijk met je telefoon aan de slag gaan.

SAMAEL- Canon EOS 5DmkII, 32mm, 1/200s op f/2.8, ISO 4000 – Wouter van de Kamp

De ontwikkelingen staan niet stil, bijna alle mobiele telefoons hebben tegenwoordig een camera die zich kan meten met compact camera’s en de meeste zijn uitgerust met een redelijke flitser (waar je wel dicht bij de artiest voor moet staan). Maar dan krijg je niet die fantastische shots die je in de krant of op het internet tegenkomt, de kwaliteit valt toch tegen in de donkere omgeving van een concertzaal.

Daar heb je serieuzere apparatuur voor nodig, maar zoals gezegd die krijg je niet zomaar mee naar binnen in de grotere concertzalen. Daar heb je een fotopas voor nodig en die krijg je niet zomaar. Dat is ook logisch, want anders zouden er net zo veel fotografen als bezoekers bij zo’n concert zijn en wordt het lastig om nog te kunnen genieten van zo’n concert. Maar wat dan?

De concurrentie onder fotografen is stevig en je komt er als beginner niet zomaar tussen. Zo werkt dat nou eenmaal in de (evenement)fotografie. Je mag ook niet tussen de fotografen in de Amsterdam Arena of De Kuip bij het voetballen zitten of in de pits bij een Formule 1 wedstrijd.

Bij concertfotografie is dat niet veel anders. Je krijgt alleen een fotopas als je voor een band of organisatie fotografeert. Om dat voor elkaar te krijgen zul je een portfolio moeten kunnen overleggen aan zo’n organisatie of goede contacten met een band hebben. En daar heb je dan weer goede foto’s voor nodig. Zo kom je natuurlijk niet verder. Begin daarom zelf ook onderaan.

Second7 – Canon EOS 350D, 50mm, 1/250s op f/1.4, ISO 1600 – Wouter van de Kamp

Ga naar de bandjeswedstrijden en -avonden in het lokale café, het jongerencentrum om de hoek of de oefenstudio in de buurt. Negen van de tien keer zal niemand er wat van zeggen dat je je camera hebt meegenomen en als je niet in de weg loopt zullen ze het waarschijnlijk alleen maar aanmoedigen.

Wanneer je vaker in dezelfde gelegenheid fotografeert, zullen mensen je ook gaan herkennen. Verder kun je natuurlijk altijd een kaartje achterlaten bij de eigenaar van de zaak of de volgende dag, als je foto’s goed gelukt zijn, een e-mailtje sturen om je foto’s aan te bieden voor op hun website.

Dat laatste kan je natuurlijk ook bij kleine beginnende bands doen. Die zijn al snel blij met foto’s van enige kwaliteit en als je een beetje leuk contact hebt, vraag dan gerust of je bij een volgend optreden op de gastenlijst mag als fotograaf. Ze zijn zelf vaak ook nog maar net begonnen en kunnen dus alle support gebruiken. Kortom: Je zult waarschijnlijk al snel wat gedaan krijgen.

Tesseract – Canon EOS 5DmkII, 24mm, 1/160s op f/2.8, ISO 6400 – Wouter van de Kamp

Met de zomer in het vooruitzicht kun je je timing en compositie oefenen op allerlei gratis buitenoptredens en openluchtevenementen. Je hebt dan vaak alle ruimte en alle tijd om je gang te gaan. En het grootste voordeel is dat je (overdag) voldoende licht hebt.

Informeer wel even van tevoren of een spiegelreflexcamera toegestaan is. Er is niets zo vervelend als wanneer er toegangscontrole blijkt te zijn en je bij de ingang geweigerd wordt vanwege je apparatuur.

Maar buiten de festivals en feesten om, ben je in het begin toch op de kleine zaaltjes aangewezen. Die hebben doorgaans helaas nogal beroerd licht. Om niet gelijk je flits in te hoeven zetten (die de sfeer op een foto meestal alleen maar verpest), is het prettig om een camera te hebben waar je een hoge ISO-waarde in kunt stellen met behoud van kwaliteit (zonder dat er enorm veel ruis optreedt).

Vervolgens heb je een lens nodig met een grote diafragma-opening en indien dit een zoomlens wordt, het liefst één met een stabilisator zodat je bij een relatief lange sluitertijd toch nog uit de hand kunt fotograferen.

Er valt heel wat te wensen op dit gebied en heel wat in de buidel te tasten als je met de grote jongens mee wilt doen. Gelukkig zijn er ook betaalbare ‘instappers’. Zo is de 50mm/1.8 lens van de verschillende cameramerken erg goedkoop, maar ook de 1.4-versie is nog goed betaalbaar. Je kunt ook eens rondkijken bij de zoomlenzen die een diafragmagetal van 2.8 over het gehele bereik hebben. Je zult al snel zien dat de meeste behoorlijk aan de prijs zijn.

TEXTURES – Canon EOS 5DmkII, 48mm, 1/80s op f/2.8, ISO 4000 – Wouter van de Kamp

Omdat je in die kleine zaaltjes vaak heel dicht bij de band staat, is het verstandig om je te richten op lenzen in het groothoekgebied (let wel op vertekening bij extreme groothoeken). In dat segment zijn er nog wel een paar betaalbare vastebrandpuntlenzen met een groot diafragma te verkrijgen, maar je zou ook eens kunnen kijken naar bijvoorbeeld een Tamron 17-50/2.8.

Als je dan eenmaal je apparatuur hebt, zul je in de praktijk al snel merken dat je je sluitertijd niet veel langer dan 1/60s moet instellen (1/50s met stabilisator). Zeker niet als de artiesten een beetje bewegen, rennen of misschien zelfs headbangen.

Het risico op bewegingsonscherpte is dan te groot, hoewel het ook weer een dynamische foto kan opleveren als je de zanger die over het podium rent, volgt. Afhankelijk van de beweeglijkheid van de band zul je met beperkte lichtomstandigheden toch zo rond de 1/100s zitten.

Let voor je compositie ook op de omstandigheden naast en rondom de artiest. Soms kan het heel leuk zijn om een deel van het publiek op de foto te zetten, maar meestal leidt dat alleen maar af van het onderwerp.

Als je de zanger recht van voren fotografeert zie je (meestal) alleen maar een microfoon, dus doe dan een paar stappen opzij. Vaak bewegen de muzikanten op de maat van de muziek. Als je daar op let, levert dat vaak net dat ene dynamische shot op dat jouw foto doet uitsteken boven de rest.

Soms schijnt een lamp recht in je camera, Als je een stap opzij doet verdwijnt die misschien net achter het hoofd van de artiest. Dit levert soms erg mooie shots op vanwege het tegenlicht effect.

The Dillinger Escape Plan – Canon EOS 5DmkII, 24mm, 1/100s op f/2.8, ISO 5000 – Wouter van de Kamp

Omdat je vaak maar kort de tijd hebt om je ‘perfecte’ foto te maken (een optreden van beginnende bandjes duurt vaak maar een half uurtje) moet je dus snel schakelen en aan veel dingen tegelijk denken. Hoe beter je je apparatuur kent, hoe meer je je kunt richten op de compositie en het vangen van het moment. Een artiest gaat immers ook niet zitten wachten met een gave pose tot jij een keer je instellingen op orde hebt.

Concertfotografie zal negen van de tien keer flink aanpoten zijn. De omstandigheden zijn (bijna) nooit ideaal en het moment is voorbij voor je er erg in hebt.

Daarom is het soms handig als er andere fotografen aanwezig zijn. Geef die anderen de ruimte en let erop dat je niet voor hun lens gaat staan als ze net bezig zijn om een foto te nemen. Je komt bij kleine concertjes al snel dezelfde fotografen tegen en daar kan je beter geen vijanden mee worden, maar gewoon een leuk praatje mee maken. Ongetwijfeld kan je van elkaar leren en tips en ideeën uitwisselen.

Kijk tijdens het optreden ook eens naar hoe zij fotograferen en welke shots zij proberen. Er is niets mis met een beetje na-aperij en misschien heeft die ander een prachtige hoek gevonden voor een geweldige compositie. Misschien ook niet, maar ervan uitgaande dat je digitaal fotografeert, maken die mislukte shots weinig uit.

Vanderbuyst – Canon EOS 5DmkII, 24mm, 1/160s op f/2.8, ISO 4000 – Wouter van de Kamp

Bedenk ook dat een band uit meer dan alleen een zanger bestaat. De andere bandleden zijn net zo belangrijk om te fotograferen. Probeer jezelf op te leggen om van elk bandlid minstens drie goed gelukte foto’s te maken. Je zult thuis zien dat het toch lang niet altijd allemaal zo scherp is als het op je schermpje leek en zo heb je meer opties.

Vervolgens is het een soort ongeschreven regel dat je niet met je snufferd tussen de band en het publiek gaat staan. In de kleinere zaaltjes is het podium vaak niet zo breed en niet al te hoog en iedereen wil de band wel gewoon kunnen zien. Ga dus op je knieën voor het podium zitten of fotografeer vanaf de zijkant van het podium. Meestal staan daar ook de boxen dus denk aan goede gehoorbescherming.

Soms kun je als bezoeker ook naast het podium komen. Misschien kun je vanaf daar wel mooie foto’s maken. Klim in geen geval zomaar het podium op zonder dit vooraf met de band en de stagemanager en/of geluidstechnici te overleggen. Let in alle gevallen op eventuele snoeren en andere apparatuur. Er is niets zo vervelend als een kapot snoer of omvallende apparatuur omdat jij niet op zit te letten.

Ik wil dit artikel afsluiten met de allerbelangrijkste tip bij concertfotografie: vergeet niet te genieten van de muziek, want daar kwam je immers voor. Anders heb je straks urenlang gefotografeerd en prachtige foto’s maar is de muziek vrijwel langs je heen gegaan. Dat zou zonde zijn.

Wouter van de Kamp is een hobbyfotograaf die zich voornamelijk bezighoudt met concertfotografie. In de loop van de jaren is dit een steeds serieuzere bezigheid geworden en tegenwoordig werkt hij onder meer voor 3voor12/Utrecht en metalfan.nl. Alle foto’s die hij vanaf 2003 gemaakt heeft, kun je terugvinden op zijn website http://www.basementonline.nl.