Molens fotograferen

Als je een toerist vraagt waar Nederland vooral bekend om is, dan zullen ze met tulpenvelden, klompen en windmolens komen. Windmolens zijn sterk verbonden met Nederland, zonder windmolens had een groot deel van het land er niet zo uit gezien. Denk alleen al aan de vele polders die met behulp van molens zijn drooggemalen. Een ideaal (extra) onderwerp voor in je (landschaps)foto’s.

Kinderdijk – Canon EOS 30D, 40mm, 0,5s op f/10, ISO 100

Windmolens

Windmolens zijn zo’n mooi onderwerp, omdat naast de molen zelf die vaak een eigen stijl en karakter heeft, ook de omgeving van de molen een grote rol kan spelen. De molen heeft een historie die vaak een paar honderd jaar terug gaat en heeft gloriemomenten en tegenslagen (brand, tot bouwval vervallen) meegemaakt. De molen is vergroeid met het landschap.

Veel molens zijn uniek gebouwd, voor een specifiek doel. Molens om graan of hop te malen, hout te zagen of een polder droog te malen en te houden. Ze wijken af in hoogte, aantal verdiepingen, aantal ramen, aantal zeilen, zeiltypes, vorm van de kap, etc. In veel gevallen zie je de naam van de molen vermeld zodat je molens die op elkaar lijken uit elkaar kunt houden.

Kinderdijk – Canon EOS 30D, 135mm, 1/100s op f/13, ISO 100

De bekendste molens zijn die natuurlijk bij Kinderdijk en de Zaanse Schans, maar je hebt grote kans dat je er wel een paar tegen komt in elke polder waar je doorheen komt en ook in vele historische binnensteden zoals in Amsterdan, Leiden en Dordrecht kom je ze tegen.

Helaas zijn er veel weggehaald of tot bouwval vervallen, maar de molens die nog over zijn hebben vaak een monumentale status zodat ze beschermd kunnen worden. Hierdoor kun je op open dagen of in het weekend ook vaak binnen een kijkje nemen en ze zijn prachtig gerestaureerd of omgebouwd tot woonhuis.

Voorbereiding

Wil je gericht een molen fotograferen, dan vereist dit wat voorwerk en geluk. De kap van de molen is draaibaar zodat de wieken in de wind kunnen worden geplaatst. Dit maakt dat het niet altijd eenvoudig is de gewenste foto te krijgen, afhankelijk van de wind kan de molen juist wel of juist niet goed in de gewenste richting zijn geplaatst.

Dordrecht Noordendijk draaiende wiek – Canon EOS 5D, 135mm, 1/2000s op f/5.6, ISO 200

Afhankelijk van de tijd van het jaar kunnen bomen het zicht op de molen blokkeren. Heb je meer toegang tot het terrein op open dagen of is het juist beter als er minder mensen in de buurt zijn. Is er een mogelijkheid om met bijvoorbeeld een boot een aparte hoek vast te leggen, etc.

Een werkende molen is een schitterend gezicht, dit kan wel of niet gewenst zijn. Wil je wel of niet de wieken bewegend op de foto en in wat voor mate. Je sluitertijd speelt hierbij een belangrijke rol, de sluitertijd moet snel genoeg zijn om de wieken stil te zetten of langzaam genoeg om beweging te suggereren.

Belichting

Doordat de windmolen zo sterk verticaal is geörienteerd, is het lastig om gebruik te maken van filters om bijvoorbeeld de lucht donkerder te maken als er een groot contrastverschil is tussen lucht en ondergrond (of de lucht wordt overbelicht of de molen wordt te donker, zeker als deze donkerbruin of groen is geschilderd). Je ziet dan al snel een donkerder gedeelte over de molen vallen, tenzij je de mogelijkheid hebt om het filter op de horizonlijn te plaatsen en vrijwel de hele molen te bedekken.

Kinderdijk – Canon EOS 30D, 40mm, 1/100s op f/6.3, ISO 100

Een optie is dan om meerdere belichtingen te nemen en deze later in de nabewerking samen te voegen. Van de ene foto neem je de onderbelichte lucht zodat je het blauw ziet en van de andere foto neem je de juist belichte ondergrond. Dan moeten de wieken natuurlijk niet draaien, anders passen de foto’s niet op elkaar.

Een ander alternatief is de foto nemen in RAW formaat, deze biedt meer dynamisch bereik en is iets vergevingsgezinder in de nabewerking zodat je meer data uit de foto kunt halen. Of je kunt de omringende lucht zo veel mogelijk proberen te beperken door de molen beeldvullend in je compositie op te nemen.

Lees hier meer hoe ik deze foto heb bewerkt – Canon EOS 5D, 85mm, 1,6s op f/8, ISO 100

Perspectief

Zoals gezegd, molens zijn hoog en soms nog hoger in het landschap geplaatst. Als je dicht bij een molen komt krijg je last van het perspectief, doordat de lens vertekent als je de camera omhoog richt, zeker met een groothoeklens. Probeer de camera dan zo recht mogelijk te houden en de molen zo in het beeld op te nemen, eventueel kun je de foto later bijsnijden om de compositie te wijzigen. Soms heb je echter geen andere mogelijkheid, doordat de ruimte beperkt is.

Gelukkig kun je tegenwoordig in beeldbewerkingsprogramma’s ook het perspectief corrigeren. Het is dan belangrijk dat je al tijdens het nemen van de foto hier rekening mee houdt, zodat je aan de zijkanten en de bovenkant van de foto genoeg ruimte vrij houdt.

Molen langs de Linge – Canon EOS 5D, 47mm, 1/50s op f/14, ISO 100

Vaak zul je echter verder van de molen staan om meer van de omgeving in het beeld op te kunnen nemen. Een groothoeklens helpt om zo veel mogelijk van het landschap te laten zien, maar soms kan een telelens ook helpen om twee elementen te combineren in de foto.

Dijken en reflecties

Zoals gezegd zijn er allerlei varianten molens, afhankelijk van het doel waarvoor ze gebouwd zijn. In Nederland betekent dat naast het malen van meel of hop dat veel molens zijn gebruikt bij het droogmalen van de polders. Hiervoor zijn ze vaak gebouwd op of dicht bij een dijk en steken ze uit het landschap (nog meer dan deze grote gebouwen toch al doen). Hiermee vormen ze een ideaal richtpunt voor een compositie van een typisch Nederlands landschap.

“De Onrust” bij Muiderberg – Canon EOS 5D, 85mm, 1/250s op f/4, ISO 200

De ligging bij een dijk maakt ook vaak dat ze dicht bij water liggen. Hierdoor kun je bij stil weer goed spelen met reflecties die de foto een extra dimensie kunnen geven.

Windturbines

Over windturbines zijn de meningen verdeeld, maar als bewoner van het vlakke polderland van Flevoland zijn ze onderdeel van mijn dagelijks leven en oefenen ze net zo’n aantrekkingskracht uit als de oudere broeders. Zeker omdat ze een soms saai landschap een extra element kunnen meegeven. Hoewel ik ze soms ook wel kan vervloeken als ze een zorgvuldig uitgezochte compositie verstoren in de achtergrond.

Almere, Oostvaardersdijk – Canon EOS 5D, 40mm, 1/25s op f/4, ISO 500

Dit soort windmolens is vaak gebouwd in een cluster bij elkaar waardoor je niet gebonden bent aan één focuspunt. Als je een oneven aantal in je foto opneemt is deze vaak interessanter dan een even aantal.

Deze turbines zijn gebouwd om van wind energie te maken, ze zullen dan ook veel vaker wel dan niet draaien, zeker vaker dan de oude molens die lang niet allemaal in bedrijf zijn. Een extra uitdaging.

Canon EOS 5D, 34mm, 1/100s op f/4, ISO 500

Daar staat tegenover dat ze vaak eenvoudiger zijn vast te leggen, doordat ze in gebieden worden gebouwd waar er veel wind is, in Nederland in de vlakke polders, in het buitenland vaker op heuvels.

Trek er op een mooie dag ook eens op uit om een molen vast te leggen, er is er vast eentje bij jou in de buurt. En vergeet ook niet dat je in het buitenland ook vele exemplaren kunt vinden met allerlei doeleinden en vormen.