Tips voor betere vakantiefoto’s

De vakantie is voor de meeste mensen de belangrijkste gebeurtenis in het jaar om met een camera op stap te gaan. De thuisblijvers worden steevast verrast met mooie verhalen, maar ook ellenlange presentaties. Hoe zorg je er nu voor dat jouw vakantiefoto’s er zo uitspringen dat de thuisblijvers de volgende vakantie ook richting die bestemming boeken en niet halverwege het verhaal afhaken.

Blijf wat langer hangen…

Voorbereiding/voorpret

De voorpret is een belangrijk onderdeel van de vakantie. Vooraf probeer ik ruwweg te noteren welke plekjes ik wil gaan bezoeken. Het is niet een planning die een hele dag inclusief datum vastlegt, maar ik wil er wel voor zorgen dat de dingen die interessant zijn en dicht bij elkaar liggen op dezelfde dag bezocht worden, dat ik geen dingen mis die de moeite waard zijn.

Belangrijke hulpmiddelen zijn onder andere de sites van de lokale VVV, boekjes over de bestemming (de Rough Guides vind ik over het algemeen interessanter dan Lonely Planet), maar ook Wikipedia, Google Maps en Flickr. Via Flickr Places krijg je snel een idee van de fotografische mogelijkheden van een plaats. De Free Photo Guides beschrijven voor fotografen interessante plekken, hoewel nog lang niet alle landen worden gedekt.

Ik heb gemerkt dat meer dan twee dingen plannen per dag eigenlijk niet te doen is, vaak ben ik toch wel 4-5 uur in een bepaald gebied of op een bepaalde locatie, hangt een beetje af van hoeveel er te doen is, en fotograferen is ondanks dat het ontspannend is ook wel een intensieve bezigheid. Zeker als je ook zelf aan het autorijden bent van en naar locatie.

Als je een nieuwe camera hebt gekocht voor je vakantie, zorg er dan voor dat je er thuis al mee hebt gespeeld en dat je weet wat de belangrijkste functies doen. Niets is zo vervelend als halverwege de vakantie te constateren dat je al de hele tijd met de verkeerde instellingen aan het fotograferen bent. Neem de handleiding mee, vaak zijn ze klein en wegen bijna niets.

Laat details van de omgeving zien…

Afhankelijk van of je bijvoorbeeld een laptop meeneemt en in RAW of JPG fotografeert heb je een andere behoefte aan geheugenkaartjes. Van geheugenkaartjes kun je er nooit genoeg hebben, beter te veel dan dat je aan het eind van de vakantie foto’s moet gaan wissen. Dit moest ik één keer doen aan het eind van een week in San Francisco, net die avond was het mooiste licht en moest ik uiteindelijk tijd verspillen aan het verwijderen van foto’s.

Ik heb nu altijd mijn laptop bij me op vakantie, niet voor werk, maar omdat ik elke dag een foto op mijn fotoblog wil plaatsen en alvast de foto’s wil organiseren zodat ik details van de dag kan onthouden. Ik heb ongeveer 20-30GB aan vrije ruimte, genoeg voor behoorlijk wat RAW foto’s, maar daarnaast heb ik ook een 160GB USB schijf die ik direct op mijn laptop kan aansluiten als extra backup. Heb je geen laptop (bij je), probeer dan in ieder geval zo veel mogelijk geheugenkaartjes mee te nemen of bijvoorbeeld een imagetank (een harde schijf met een geheugenkaartlezer) zodat je niet voor de keuze komt om dierbare vakantieherinneringen te wissen.

Vergeet ook niet extra batterijen mee te nemen. Niets zo vervelend als tijdens schitterend licht in de avond te moeten constateren dat de batterij op is. Ik heb altijd twee batterijen bij me, waarvan er in ieder geval één volledig opgeladen is, genoeg voor ruim 600 foto’s. Bedenk ook dat batterijen onder hele warme omstandigheden minder lang mee gaan dan onder gematigde omstandigheden. Hetzelfde geldt voor hele koude omstandigheden.

Denk na over verzekeringen. Ik heb een doorlopende reisverzekering (voor enkele tientjes per jaar) die het grootste gedeelte van mijn camera-apparatuur dekt. Ik zou niet graag mijn Canon EOS 5D met bijbehorende lenzen opnieuw moeten aanschaffen. Zorg er voor dat je thuis opschrijft wat de serienummers van je lenzen en camera zijn en neem het telefoonnummer van de verzekering mee (ook handig om eventueel bankpassen of creditcards te laten blokkeren bij diefstal). Let op voor een overlap, maar ook uitsluitingen, bij een kostbaarheden- en reisverzekering. Ik heb er voor gekozen die bij dezelfde verzekeringsmaatschappij af te sluiten zodat men niet naar elkaar gaat wijzen.

Inpakken

De beperkende factor op vakantie is vaak hoeveel je mee kunt/wilt nemen. Als je gaat vliegen krijg je te maken met regels over wat wel en niet mee mag en hoeveel het geheel mag wegen, ga je met de bus of trein dan zijn er ook beperkingen aan wat je zelf kunt dragen of wat een werkbare hoeveelheid is. Ga je met de eigen auto dan ben je wat flexibeler, maar nog steeds zijn er beperkingen aan de ruimte en hoeveel werkbaar is. Dit betekent dat je beperkt bent in wat je mee kunt nemen.

Laat de plaatselijke bewoners zien…

Het inpakken van spullen is dus erg belangrijk, je moet van tevoren verzinnen wat je mee gaat nemen. Stel jezelf de vraag of je wel gebruik gaat maken van al die spullen. Door op locatie een paar stappen extra te zetten kun je het gewicht van die telelens misschien wel besparen, ga je op die laptop nog iets anders doen dan foto’s inladen of zou je ook uit de voeten kunnen met een harde schijf die geheugenkaartjes kan lezen of een paar extra geheugenkaartjes, etc.

Maak voor de zekerheid een lijstje, zodat je in ieder geval je camera (je moet ze de kost geven), lenzen, voldoende geheugenkaartjes, extra batterijen, schoonmaakdoekjes, filters, USB kabels als je een laptop hebt, stroomstekkers die passen op het stopcontact in het land, etc. Eigenlijk alles waar niet makkelijk aan te komen is op locatie. Leg alles eerst bij elkaar voordat je het inpakt, zodat je kunt controleren of je alles hebt.

Vooraf (zie voorbereiding) probeer ik te bedenken welke onderwerpen ik zal gaan fotograferen en daarvoor neem ik lenzen mee. Ik maak gebruik van een fotorugzak (een LowerPro CompuDayPack) waarin in het onderste vak ruimte is voor één camera met vier lenzen en daarnaast is er ruimte in het bovenste vak voor accessoires en mijn laptop.

Ik probeer zo te kiezen dat ik in principe met alle lenzen op stap naar dagtrips kan, maar dat de rugzak niet afgeladen vol zit. Als je de hele dag met je camera-apparatuur loopt te sjouwen gaat het je uiteindelijk tegenstaan. Soms laat ik wat spullen achter in de hotelkluis of het huisje, maar vaker probeer ik gewoon te beperken hoeveel ik bij me heb.

In principe stop ik geen foto apparatuur in mijn koffer, ik wil de spullen in het zicht en onder handbereik hebben. Vanwege de beperkingen van een vliegreis moet ik meestal wel mijn statief in de koffer doen.

Op locatie

Van vrijwel elk land of stad kun je een beeld voor de geest halen van de belangrijkste monumenten en attracties, vaak überhaupt een reden om een bepaalde plaats te gaan bezoeken. Deze onderwerpen zijn al miljoenen keren gefotografeerd. Vaak vanuit dezelfde hoek (er zijn plekken waar mensen in de rij staan om vanuit dezelfde hoek een foto te maken), bij de eerste blik, met een medium lens van ooghoogte en onder dezelfde lichtomstandigheden.

En zo voor alle attracties. Zo’n overzicht van gelijke hoeken gaat snel vervelen. Daarnaast grote kans dat mensen die je foto’s bekijken deze plekken ook zo kennen. De kunst is om toch een apart beeld te geven van die plek en een afwisselende serie foto’s te produceren.

Toon een ander beeld van een bekende locatie…

Dit betekent niet dat je het geijkte beeld maar gewoon moet laten voor wat het is. Vaak probeer ik systematisch van het grote beeld naar de details te werken. De eerste beelden zijn dan een soort ‘safety shots’, vastleggen hoe de omgeving er uit ziet en mezelf vrij maken om snel door te kunnen om andere invalshoeken te zoeken en de foto’s meer onderscheidend te maken.

Gebruik foto’s genomen van afstand om de omgeving te tonen, ga vervolgens dichter bij voor een krapper kader en detailfoto’s. Loop rond de locatie voor een andere blik. Wissel horizontaal en verticaal af, probeer andere hoeken te vinden, juist hoger of lager te gaan staan en dan weer op ooghoogte, gebruik groothoek- en telelenzen door elkaar en probeer door de afwisseling en de opbouw een verhaal te vertellen.

Eén of meerdere dagen

Afhankelijk van of je één of meerdere dagen op een locatie bent zul je het fotograferen anders benaderen. Kom je maar één keer op een plek, dan heb je het niet voor het kiezen. Midden op de dag, het weer zit niet mee, veel drukker dan verwacht, etc. Dan komt het er gewoon op aan het beste te maken van de situatie, niet te veel te denken aan ‘wat als…’ en gewoon te genieten van de vakantie en het gezelschap. Soms zit het mee en soms zit het tegen. Het valt me altijd weer mee wat er uit een slechte situatie valt te slepen.

Van het gebaande pad…

Ik probeer de situatie natuurlijk wel te maximaliseren, door bijvoorbeeld wat eerder aan te komen (de meeste bussen komen pas rond 11 uur of het middaguur aan) of wat later weg te gaan. Simpelweg wat geduld hebben helpt ook, even wachten tot het groepje weer verder is getrokken of de zon net weer uit de wolken komt.

Zit je iets langer in het gebied of in een stad, dan heb je kans om op een ander moment nog een keer terug te komen om een bepaalde scène onder betere omstandigheden vast te leggen. Let dan op waar de zon staat om te bepalen of je beter ’s ochtends, ’s avonds of juist midden op de dag terug kunt komen en houd het weerbericht in de gaten. Een tweede keer terug gaan naar een plek kan ook helpen om nieuwe gezichtspunten te vinden.

Kijk ook in de rekken met ansichtkaarten welke gezichtspunten andere fotografen hebben genomen en onder welke omstandigheden. Dat is een goed startpunt om uiteindelijk je eigen draai aan een foto te geven. Met behulp van een kaart probeer ik ook interessante locaties te zoeken, soms heb je betere mogelijkheden om een interessante compositie te maken van een grotere afstand, bijvoorbeeld als je de Eiffeltoren gaat fotograferen.

Belichting

Tijdens hoogzomer midden op de dag, als de zon erg hoog aan de horizon staat en er weinig wolken zijn worden alle delen van een scène gelijk belicht, er is weinig contrastverschil tussen de schaduwen en de lichte delen waardoor de foto als saai wordt ervaren. Of de zon is juist zo fel dat er diepzwarte schaduwen ontstaan, waardoor je allerlei belichtingsproblemen krijgt. Dit is het moment waarop veel toeristen fotograferen in de zomervakantie, tussen 10/11u en 16/17u.

Ook op zonnige dagen zijn er mooie plaatjes te maken…

Vroeger of later op de dag, als de zon lager aan de horizon staat heb je meer mogelijkheden om met het licht te spelen. Door jezelf en je onderwerp in een bepaalde hoek met de zon te plaatsen kun je verschillende effecten bereiken. Als je mensen fotografeert, probeer ze dan volledig in de schaduw te plaatsen zodat je een gelijke belichting kunt krijgen, ga in ieder geval niet met je rug direct naar de zon staan, dan loop je grote kans dat degene die je fotografeert met dichtgeknepen ogen de lens in kijkt.

Tips

Let op dat er geen zaken in de foto zitten die afleiden en de aandacht van de kijker van het eigenlijke onderwerp kunnen weghalen. Dingen zoals spiegels, ramen, felle kleding in de groepen mensen, etc. Probeer afleidingen te reduceren door een paar stappen naar links of rechts te doen. Alles wat de aandacht van het hoofdonderwerp kan weghalen moet zo veel mogelijk uit de foto weg. Kijk met je oog langs alle randen van het kader, zoom waar nodig in.

Veel mensen werken erg hard om geen mensen in het beeld te krijgen. Dit geldt vooral voor toeristen (die zijn overal), maar vooral de lokale bevolking kan juist dat extra aan de ‘rapportage’ geven en de sfeer van het land of de stad tonen. Bij de Toren van Pisa houden veel mensen hun hand tegen de toren om te voorkomen dat hij omvalt, dat is een bekend plaatje. Dan kan het juist weer interessanter zijn om de mensen vast te leggen die de andere mensen vastleggen.

Foto’s van reisgenoten of van jezelf geven een persoonlijk tintje aan het overzicht, probeer alleen te voorkomen dat je er op elke foto als een Japanse toerist bij staat. Probeer spontane momenten te vinden om vast te leggen, laat zien hoe leuk het was op vakantie en wat jullie samen hebben gedaan.

…en vergeet de compositieregels niet.

Ga van het gebaande pad af, stop op interessante plekjes richting je eindbestemming, neem de toeristische route. Als je wandelt zie je meer dan wanneer je fietst, als je fietst zie je meer dan wanneer je met de auto rijdt. Een langzamer ritme zorgt er voor dat je meer gaat zien. Soms is het zonde van de tijd, een andere keer vind je de verborgen schatten van een gebied.

Je bent op vakantie, vul niet de hele dag met fotografie (tenzij je expliciet op een fotografie reisje bent en je reisgenoten dit ook zijn), maar ga iets vroeger op stap of ga er ’s avonds nog even op uit om de foto’s te maken. In elke dag zijn wel 1-2 uur te vinden die je kunt besteden aan het fotograferen zonder je reisgenoten tot last te zijn. Parkeer de kinderen bij het zwembad, laat de wederhelft ‘shoppen’, creëer speciale tijd voor je fotografie, maar geniet er ook van dat je met je mensen die je (hopelijk) aardig vindt op stap bent in een interessante omgeving, plaats of cultuur.

Aansluitend op dat punt, vergeet niet te genieten van waar je op dat moment bent. Beleef niet de hele vakantie door de camera, waardoor je pas achteraf via de foto’s ziet waar je geweest bent.

Weer thuis

Ben je weer thuis, dan begint het grote uitzoeken (als je dit niet zoals ik al gedeeltelijk op locatie doet). Foto’s naar de computer verplaatsen en backuppen zijn de eerste handelingen, pas als de backup er is gaan de foto’s van de geheugenkaart. Vervolgens selecteren welke foto’s het meest interessant zijn en eventueel bewerkingen toepassen. Probeer een afwisselend geheel te maken, 20 foto’s van dezelfde locatie voegen meestal weinig toe aan de indruk die iemand krijgt van de locatie. Niemand is geïnteresseerd in al je foto’s, probeer de beste er uit te pikken.

Je foto’s kun je op je computer laten staan, maar leuker is deze met anderen te delen, bijvoorbeeld door ze op een online fotodienst te plaatsen (Flickr, Smugmug, Mijnalbum, Zoom.nl gallery, etc.). Je kunt ze dan vaak ook groeperen en van tags voorzien zodat je een organisatie kunt aanbrengen en mensen commentaar kunnen achterlaten.

Een leuke manier om je foto’s te presenteren is in een foto-album. Bij veel winkels kun je online je foto’s doorsturen en een fotoboek ontwerpen. Probeer met je foto’s een verhaal te vertellen, door bijvoorbeeld 3-4 foto’s van een locatie te plaatsen waarbij je de omgeving laat zien, maar ook detailfoto’s en andere dingen die opvallen.

Ben ik echt heel erg tevreden over een foto, dan laat ik soms ook een canvasdoek maken voor aan de muur. Bij bezoek is dat vaak een mooie aanleiding om het over de vakantie of je fotografie te hebben.

Ik hoop dat ik je een goed idee heb gegeven van waar je aan kunt denken voor, tijdens en na je vakantie. Geniet ervan en vergeet ook niet nadat je weer thuis bent tijd te maken voor je fotografie, nu je de ‘groove’ weer te pakken hebt.