- Doorzettingsvermogen
- Heide fotograferen
- Sjouw je geen breuk
- Google Maps voor fotolocaties
- Bewolkte dagen
- Verken de omgeving
- Fotograferen in de regen
- Schemering
- Een grote geheugenkaart of meerdere kleine geheugenkaarten?
- Invulflits
- Landschap in de regen
- Blijf fotograferen na zonsondergang
- Fotograferen bij optochten
- Fotograferen uit de hand bij weinig licht
Afgelopen zaterdag ben ik samen met mijn vader naar de molens bij Kinderdijk gegaan om de zonsondergang daar te fotograferen. Kinderdijk is een populaire locatie voor fotografen, toen we aankwamen waren er zeker een stuk of zes aanwezig om de zonsondergang vast te leggen.
Maar dat was niet het moment waarop ik onderstaande foto heb genomen, dit was een half uur na de zonsondergang tijdens de periode die we ‘burgerlijke schemering‘ noemen.
Gek genoeg waren we op dat moment nog de enige fotografen aanwezig. Terwijl je juist tijdens deze periode onderscheidende foto’s kunt maken. Je moet alleen even door de periode heenbijten waarin er niets lijkt te gebeuren. Dit was ongeveer 40 minuten na de zonsondergang.
19:59u – Canon EOS 5DmkII, 24mm (Canon 24-105mm F4L), 30s op f/16, ISO 100, compensatie -2EV
Ondanks dat de zon onder de horizon is kan de lucht nog steeds worden verlicht door de zon en door de invalshoek van het licht ontstaan mooie kleuren in de aanwezige wolken. Om de kleuren te krijgen moet het licht wel kunnen weerkaatsen op wolken, een wolkeloze lucht zal dus een minder spectaculaire zonsondergang geven.
Zo kun je nog prima 1-1,5 uur na zonsondergang of voor de zonsopkomst (door) fotograferen. Het licht neemt warme tonen aan, van goudgeel tot zachtroze, mede afhankelijk van de wolkenpatronen en de hoeveelheid stof in de lucht. Het licht wisselt deze periode relatief snel, langzaam neemt de lucht koelere kleurtonen aan en de overloop in warme kleuren afkomstig van de zon en koelere kleuren wordt steeds geleidelijker.
Deze foto is bijvoorbeeld zeven minuten later genomen, de warme roze kleuren nemen sterk af en het blauw en oranje overheersen nu in de foto:
20-06u – Canon EOS 5DmkII, 17mm (Canon 17-40 F4L), 30s op f/9, ISO 100, compensatie -2EV
De kleuren die je op de foto ziet worden versterkt door de lange sluitertijd die de camera nodig heeft om het aanwezige licht op de sensor te vangen, met het menselijk oog was deze combinatie van kleuren niet goed waar te nemen. De beweging van de wolkenlucht (vastgelegd door de lange sluitertijd) voegt extra dynamiek toe aan de foto.
Stop dus niet met fotograferen als je denkt dat de kleur uit de lucht is, de camera kan door de lange sluitertijd meer kleur waarnemen. Dit kun je eenvoudig controleren door het beeld op het LCD scherm te bestuderen.
Instellingen
In deze gevallen heb ik gebruik gemaakt van Liveview. Door in te zoomen op het LCD scherm heb ik handmatig scherpgesteld op het beeldje van de eendjes die in één van de ramen van de voorste molen zijn te vinden. Om in het donker nog genoeg details te kunnen zien verhoogt de camera de ISO waarde, waardoor er meer ruis op het scherm komt, maar je nog wel kunt scherpstellen. De uiteindelijke foto wordt nog steeds met ISO 100 genomen.
Hoe donkerder het wordt, hoe lastiger Liveview dit kan doen. Je kunt dan nog door de zoeker kijken om zelf scherp te stellen, maar dit is vaak ook het moment waarop de laatste kleuren ook uit de lucht zijn verdwenen en de fotosessie praktisch ten einde is.
20:19u – Canon EOS 5DmkII, 40mm (Canon 17-40 F4L), 30s op f/9, ISO 100
Ik maakte gisteren gebruik van de diafragmavoorkeur stand (Av op Canon, A op Nikon en andere merken) van de camera. Deze stond op f/16, maar de f/9 van de tweede foto is gekozen door de camera om de sluitertijd op 30s te houden. In dit geval niet erg, maar als je de diafragma keuze wilt handhaven is het beter om over te schakelen naar de manuele stand om de ‘bulb’ sluitertijd te kiezen, dan kun je met een afstandsbediening zelf de periode bepalen.
Ik heb er voor gekozen de belichtingscompensatie op -2 in te stellen, anders zou de camera de foto te licht maken. Een relatief donkere foto is in dit geval niet erg, het is per slot van rekening avond. Dit maakt ook dat de kleuren sterker uit komen.
De foto’s heb ik in een iets andere beeldverhouding gekaderd dan gebruikelijk. De horizontale foto is in 16×9 verhouding, de twee verticale foto’s zijn in 4×5 verhouding. In mijn ogen komen de composities zo gebalanceerder uit dan in de gebruikelijk 3×2 verhouding van een 35mm spiegelreflexcamera.
De laatste foto die ik heb genomen was om 20.30u, ongeveer 70 minuten na de zonsondergang. Toen was de lucht bijna volledig dichtgetrokken met bewolking en was het erg lastig de molens nog te onderscheiden met het blote oog. Tijd om huiswaarts te gaan.
Geweldige serie
Vind ik ook in toenemende mate steeds leuker in het donker te fotograferen. Er valt nog een hoop te zien in de foto als het blote oog het niet meer ziet. Wel vind ik het lastig de ruis tegen te gaan.
Ja, klopt, zeker bij langere sluitertijden warmt de camerasensor op en ontstaat er toch ook ruis, ondanks dat je ISO 100 kiest. Gelukkig kan dit in nabewerking weer worden gecompenseerd.
Ook hebben veel camera’s tegenwoordig een ‘long-exposure noise reduction’ instelling, hierbij wordt direct na de foto een tweede foto gemaakt met volledig zwart beeld zodat de camera kan zien waar er ruis ontstaat en dit tegen kan gaan. Deze tweede foto duurt echter net zo lang als de eerste foto, dus als je een sluitertijd in de minuten hebt ben je ook weer zoveel tijd kwijt voor de tweede ‘niet-foto’.
Clemens,
Wat Kenneth zegt inderdaad! Maar helemaal bij “instapmodellen” van DSLR’s is de ruisvorming wat meer aanwezig dan de “duurdere” modellen heb ik begrepen.
Daarnaast: Heb je een Nikon? Nikon heeft namelijk een optie “active d-lighting”. Dit is een instelling die “details in hoge contrasten verhoogd”. Als je active d-lighting op “On” of “Aan” hebt staan, ontstaat er door de nabewerking van je camera ook meer ruis in donkere foto’s.
Hopelijk kan je wat met mijn opmerking!
Kenneth: Overigens, ik volg je website al een tijdje, maar ik heb nog nooit gereageerd ergens op. Via deze weg toch een keer van mijn kant: Complimenten voor je stukken tekst elke keer! Prachtige website!
MVG,
Tieme
@ Tieme. Ik heb mij destijds aan Kenneth vastgehouden en gekozen voor een Canon waarbij je inderdaad ruisreductie aan kunt zetten. Zoals je leest kost dat weer extra tijd die net het interessante licht voorbij laten gaan. Ik kies er dan liever voor het in Photoshop te doen. Dank voor je opmerking.
En ik heb inderdaad een instapmodel (550D). Ik heb geen idee of die meer ruis geven. Ik heb begrepen dat er dezelfde techniek in zit als in de duurdere modellen en dat de behuizing van de duurdere modellen zwaarder is.
Klopt, daar kwam ik ook achter. Dat stelt mijn geduld iets te veel op de proef ;-) Het is best tijdrovend als je een aantal foto’s maakt. Ruisreductie dus maar uit gezet en in Photoshop herstellen. Ik vraag mij af of een iets hogere ISO-waarde meer ruis geeft of een langere sluitertijd (waardoor de sensor opwarmt) en ruis geeft.
WOW
Gave serie en weer eens wat anders van Kinderdijk.
en de lange sluitertijd is helemaal geweldig.
En afgelopen zondag had je nog het voordeel van het volle maan licht (optie om nog langer te wachten…)
Mvg Ben
Ja, zaterdag op zondag om 05.18u was het volle maan. Ik had gehoopt dat het zaterdag al mogelijk was (98% vol), maar de wolken trokken er voor. Laatste foto was het laatste zicht op de maan.
Ontzettend mooie foto s
Wederom een zeer geslaagde blogpost! Mooie beelden en duidelijke teksten. Echt weer een bron van inspiratie!
Bedankt (wederom)Kenneth
gr Hans