- Iedereen aan de full-frame camera?
- Camera in water gevallen, wat te doen
Photokina, de tweejaarlijkse camerashow in Keulen, is vandaag gestart en direct bij opening was er veel nieuws over nieuwe camera’s. Zowel Sony (met de SLT-A99), Nikon en Canon hebben een nieuwe full-frame camera aangekondigd, waarbij de Nikon D600 en Canon 6D heel dicht bij de ‘magische’ € 2000 adviesprijs in de buurt komen. Tijd om een full-frame camera aan te schaffen?
Verschillende formaten sensoren
Het onderscheid tussen full-frame (de traditionele 35mm) en crop-camera (APS-C) is ontstaan toen digitale camera’s voor het eerst op de markt kwamen. De sensor is het duurste onderdeel van de camera, het produceren van een sensor die een doorsnede van 35mm heeft is vele malen duurder dan een kleinere sensor, vanwege de hoeveelheid sensoren die uit een schijf met semiconductors kunnen worden gehaald.
Vergelijkbare 35mm digitale spiegelreflexcamera’s zouden veel duurder worden dan de toen bestaande film 35mm camera’s en niet meteen beter beeld leveren. Canon heeft eens verklaard in een whitepaper dat uit zo’n schijf ongeveer 200 crop-camera sensoren kunnen worden gehaald, in tegenstelling tot slechts 20 full-frame sensoren.
Canon EOS 5DmkII, 200mm (Canon 70-200mm F4L IS), 1/320s op f/4, ISO 100
Dat betekent dat een full-frame sensor minimaal 10x duurder is dan een crop-camera sensor. En daarbij lopen ze ook meer risico dat één of meerdere sensoren beschadigen bij de productie, hoe groter het oppervlak hoe groter de kans op beschadiging.
De prijs voor sensoren zal niet zo snel zakken dat we met een aantal jaar ook een € 1000 full-frame camera zullen gaan zien, een full-frame camera produceren blijft hoe dan ook geld kosten, zeker als je meerekent dat een grotere sensor ook een grotere behuizing, spiegel (daar probeert Sony met de doorzichtige ‘spiegel’ iets aan te doen), zoeker, etc. vereist.
Canon EOS 5DmkII, 85mm (Canon 24-105mm F4L IS), 1/50s op f/11, ISO 100
Door de sensor 1.5-1.6 keer kleiner te maken was het mogelijk goedkopere sensoren te produceren en kleinere en lichtere camera’s met kleinere en goedkopere mechanieken. Extra voordeel was dat bestaande lenzen opeens 1.5-1.6x groter bereik kregen, een 200mm lens ging zich gedragen als een 320mm lens. En natuurlijk omgekeerd, groothoeklenzen werden iets minder wijd, waardoor de supergroothoek lens zijn intrede deed.
Voordeel full-frame ten opzichte van crop
Het grote voordeel van de 35mm sensor ten opzichte van de crop-sensor is de scherptediepte die er mee kan worden behaald. Als we bijvoorbeeld kijken naar een lens met een maximale diafragma opening van f/2.8 geplaatst op een 35mm camera, dan betekent dit dat op een crop-camera minstens een lens nodig is met een maximale diafragma-opening van f/1.9 (f2.8 gedeeld door de 1.5x cropfactor).
Hebben we een maximale diafragma opening van f/2 op een 35mm camera, dan hebben we op de crop camera een f/1.3 diafragma opening nodig. Dan spreken we over enorm dure grote lenzen met veel glas die menig hobbyist, maar ook professional, ver te boven gaan. Met full-frame kun je dus eenvoudiger (beperkte) scherptediepte krijgen die met een crop camera nauwelijks kunnen worden bereikt.
Canon EOS 5DmkII, 65mm (Canon 24-105mm F4L IS), 0,4s op f/11, ISO 100
Ook de beeldprestaties zijn op full-frame over het algemeen beter. Mits de extra sensorgrootte niet wordt gebruikt om onevenredig veel meer megapixels op de sensor te proppen. Het formaat van de sensor is sterk bepalend voor de beeldkwaliteit, hoe meer megapixels op er worden geperst op dit kleine oppervlak, hoe groter de kans op beeldruis.
Hoewel er ook voor crop-sensoren grote stappen worden gezet om de beeldkwaliteit te verbeteren, blijft een belangrijke keuze van de consument om een camera te nemen de hoeveelheid megapixels. Het vereist een bewuste keuze en doorzettingsvermogen van een fabrikant om er voor te kiezen om de hoeveelheid megapixels te beperken ten gunste van de beeldkwaliteit.
Nadelen van full-frame
Full-frame camera’s mogen dan in prijs zakken, de sensor is niet het enige dat de beeldkwaliteit bepaalt. Op full-frame speelt de kwaliteit van de lens een hele grote rol. Je hebt bij het gebruik van een full-frame camera het voordeel dat het gehele lensoppervlak wordt gebruikt, maar dit betekent ook dat de gevoeligheid voor lensfouten toeneemt. Per slot van rekening zijn ook de randen van de lens in beeld. Dit betekent meer kans op donkere randen (vignetting) aan de randen, afnemende scherpte, etc.
Een overstap naar een full-frame camera is daarmee een grote sprong, het betekent vaak een investering in nieuwe lenzen. Helemaal als je daarvoor gebruik maakte van de Canon EF-S of Nikon DX lenzen die specifiek voor crop-factor camera’s zijn ontwikkeld en niet gebruikt kunnen worden op een full-frame camera of alleen door een grote hoeveelheid megapixels weg te gooien.
Canon EOS 5DmkII, 65mm (Canon 24-105mm F4L IS), 1/100s op f/4, ISO 400
Ook werken full-frame camera’s langzamer, waardoor er op minder beelden per seconde kan worden gefotografeerd, lastig voor sportfotografen die afhankelijk zijn van het kunnen nemen van een grote hoeveelheid foto’s kort achter elkaar om het juiste moment te vangen. En wild- en vogelfotografen hebben met de aanschaf van een full-frame camera opeens lenzen nodig die veel groter, zwaarder en duurder zijn om dezelfde vergroting te krijgen.
Met de prijsverlaging van de full-frame camera’s worden ze wel steeds meer bereikbaar voor steeds meer mensen. Dit betekent dat niet alleen pro’s, maar ook enthousiaste hobbyisten gebruik kunnen maken van scherptediepte die hiervoor minder makkelijk bereikbaar was. Ook is het weer een stap voor mensen die naast fotograferen ook willen filmen, professionele HD film kwaliteit voor een fractie van de prijs van gespecialiseerde HD camera’s.
Canon EOS 5DmkII, 98mm (Canon 24-105mm F4L IS), 1/50s op f/4, ISO 1600
Wat de beste keuze is wordt vooral bepaald door de onderwerpen die je graag fotografeert en je budget. Een full-frame camera is nog steeds een flinke investering, zeker als je meerekent dat de lenzen van hogere kwaliteit moeten zijn en dat als je veel telelenzen gebruikt je lenzen moet kopen met een groter bereik om überhaupt hetzelfde bereik als met een crop-factor camera te bereiken.
Zijn de hoeveelheid details in de foto en de prestaties onder niet-optimale lichtomstandigheden belangrijk, dan kan het de moeite zijn de mogelijkheden van een full-frame camera te onderzoeken. Maar ook crop-factor sensoren worden continu verbeterd. En nog maar niet te spreken van fotobewerkingssoftware. Uiteindelijk komt de keuze meestal neer op persoonlijke voorkeur, de onderwerpen die je fotografeert en gewenste stijl.
Nou… over techniek en gevoel voor fotograferen.
Begin eens met dat photoshop geneuzel weg te laten. Dat is geen fotografie maar spelen met je computer…
Ik moet altijd lachen dat iemand zich professioneel fotograaf noemt terwijl hij/zij de foto gaat bewerken met software hahaha…
Foto’s maak je met een camera en niet met een PC, als je een foto gaat bewerken ben je een waardeloze fotograaf.
Weer een typische reactie van iemand die niets van fotobewerking kent.
@ Roger,
Toen onze dochter en haar toekomstige op hun huwelijksdag de monumentale trappen van het stadhuis van Leuven wilden betreden lag het er vol met zwerfvuil ( o.a. papiertjes en bekers van een bekend fastfoodrestaurant ). Overal lag er zwerfvuil, op straat, op de trappen, zelfs op de balustrade en tot aan de inkomdeur. De fotograaf heeft niet gefotoshopt maar iedereen – letterlijk iedereen – vraagt zich af waarom hij die afval niet digitaal weggewerkt heeft.
– Eerst het zwerfvuil opruimen was geen optie ( x-tal minuten later was de volgende aan de beurt )
– Iedereen achter de bruid en bruidegom zetten om de vuiligheid uit het zicht te houden is ook geen optie.
Heb jij dan misschien een gouden tip om in zulke omstandigheden optimale foto’s van de bruid en de bruidegom te maken?
De enige optie die er is – buiten digitaal bewerken – is geen foto’s maken aan het belangrijkste gebouw van die dag ( na hun woning en de feestzaal natuurlijk )
Waarom zou photoshop slecht zijn? Een vrouw met makeup is toch ook een ‘echte’ vrouw? Of zit ik nu verkeerd ;-)
Photoshoppen is niet “make-up aanbrengen” maar meerdere operaties ondergaan (benen verlengen, borstvergroting, volledige facelift, liposuctie, moedervlekjes wegsnijden, …) Spreek je dan nog van een “echte” vrouw als je van een 80-jarige een 25-jarige probeert te maken. Ik kan maar één ding zeggen, gelukkig is photoshoppen niet zo duur want anders was ik allang gescheiden c{:-))
Photoshoppen moet kunnen maar de basis moet zo goed mogelijk zijn. En dat kan je zeer gemakkelijk bereiken door op enkele details te letten. Echter, zoals in mijn eerst posting vermeld kan je zwerfvuil niet “wegfotograferen”, dat moet je wel wegwerken met te photoshoppen. Echter, als je dat niet 100% onder de knie hebt kan je er meer mee om zeep helpen dan goed mee doen.
Trouwens, foto’s bewerken doe je best en het gemakkelijkste op foto’s in RAW-formaat en dat zijn over het algemeen nogal grote bestanden.
Roger: iedere professionele fotograaf maakt foto’s in RAW formaat. RAW is de digitale variant van een negatief. Dat wil zeggen dat het bestand nog bewerkt moet worden wil je een goed resultaat krijgen. Net als een negatief nog ontwikkeld moet worden. In feite kun je wat dat betreft photoshop vergelijken met een doka. Daarin werd de foto namelijk ook ‘bewerkt’ (contrast, belichting, etc). Iedere professionele fotograaf zal dus photoshop of iets vergelijkbaar gebruiken als digitale doka. Photoshop wil niet automatisch zeggen dat foto’s gemanipuleerd worden,
RAW is een goede keuze als je voornemens bent veel bewerkingen uit te voeren. Beter nog is om in TIF format te fotograferen en dan in 16 bits, dat kan alleen met Hasselblad, Phase One, Mamiya en enkele anderen MF camera’s. Bij de Nikons is het TIF 8 bits zowel in DX als FX format.
Een JPEG moet je zien als een Digitale Dia het is een puur eindproduct en als zodanig ook direct algemeen bruikbaar. Er zijn genoeg prof fotografen die op JPEG schieten (Persfotografen, genruikers van Hasselblad en Phase One.
Dag Roger,
je hebt wel een ernstig gevoel van superioriteit over je.
Mijn advies zou zijn om je eens rustig te verdiepen in de mogelijkheid om je digitale foto zodanig te bewerken dat je tevreden bent met het resultaat. En vergis je niet hoor Roger…..ook dat bewerken vereist vaardigheid…..zie het als het bespelen van een muziekinstrument.
Weinig kennis/vaardigheid betekent beperkte kwaliteit afleveren.
Veel kennis en vaardigheid vergt jarenlange oefening maar dán kan je ook wat.
Zelfs Rembrandt van Rijn ‘bewerkte’ zijn schilderijen. Hij kreeg het er echt niet in 1x op.
Niet meer zo neerbuigend doen over gebruikers van een bewerkingsprogramma hoor….dat is geen mooie eigenschap.
fred spoel
Ik denk dat meneer in kwestie, genaamd Roger, nog van de oude stempel is en het gewoon lastig vindt. Hoogwaarschijnlijk heeft hij moeite met het gebruik van de digitale mogelijkheden.Hij typt bv nog met 2 vinger’s :-)
@ roger, blijf lekker je foto’s ontwikkelen bij de kruidvat.
Ik denk dat Roger niet van het ‘empathische’ type is ;)
Alles mag als het resultaat maar goed is in de ogen van de maker.
Fotografeer en doe met de foto wat je wil. Knip plak gebruik filters ga lekker je gang. Geniet van je hobby / beroep en maak ware kunstwerken. Natuurlijk kan een foto zonder bewerken ook een waar kunstwerk zijn, Dat is ook goed.
Laat je in ieder geval nergens door beperken en al helemaal niet door meningen van wie dan ook.
De discussie over “fotoshoppen” heb ik al zo vaak gevoerd. Wees niet te kortzichtig. Een fotograaf maakte vroeger een afdruk van een negatief in zijn.donkere kamer en bewerkte die op vele manieren door naar keuze te belichten waar en hoe hij maar wilde. Dat kunnen wij nu digitaal ook en zeer geavanceerd. Een handig hulpmiddel of een leuke hobby, wat doet het er toe! Wij gaan toch ook niet meer met de paardentram naar ons werk. Een echt boek wordt ook niet perse meer met de hand geschreven.
Hé??… dit artikel gaan toch over fulframe camera”s.. ????
Wat een mooi artikel over full frame camera’s. Het geeft mij nu een beter beeld. Ook over dat meer megapixels of een grotere sensor niet altijd beter hoeft te zijn, zeker qua kosten. Bedankt voor de heldere uitleg.