Het belang van voorgrond in een landschap

Tijdens het wachten op het overtrekken van een regenbui maakte ik een praatje met een andere fotograaf. Hierbij kwam de JCB ter sprake, de Joe Cornish Boulder, de Steen van Joe Cornish. Een gekscherende term om aan te geven dat elke landschapscompositie eigenlijk een steen nodig heeft. Of beter gezegd, elke landschapscompositie heeft een voorgrond, midden en achtergrond nodig om diepte te creëeren.

Als je een landschap op zichzelf fotografeert dan mist het vaak diepte, nog eens verergerd door het gebruik van groothoeklenzen waardoor grote elementen nog kleiner worden weergegeven. Je loopt dan het risico dat een indrukwekkend landschap niet goed wordt vertaald naar een 2D weergave op de foto.

Canon EOS 5DmkII, 21mm (Canon 17-40 F4L), 13s op f/20, ISO 100

Door op zoek te gaan naar een element om in de voorgrond te plaatsen creëer je diepte in je foto. Dit kunnen één of meer stenen zijn, maar ook een boom, riet, een muurtje, een boot, etc. Het gaat er niet om lukraak een dode dak of steen in beeld te plaatsen, de compositie wordt dan niet automatisch beter, maar als je dit op een gecontroleerde manier doet wordt de compositie vaak een stuk sterker.

Canon EOS 5DmkII, 106mm (Canon 70-200 F4L IS), 0.8s op f/16, ISO 100

Plaats het voorgrond element niet vol in het midden, maar zoek een hoek op onderin de foto zodat hij het oog de foto in kan leiden, zoals in onderstaand voorbeeld waarbij ik de lijnen in de rots heb gebruikt om het oog naar de berg Slioch te leiden, hierdoor ziet hij er al iets indrukwekkender uit dan in de bovenste foto:

Canon EOS 5DmkII, 22mm (Canon 17-40 F4L), 10s op f/20, ISO 100

Door de camera lager te plaatsen en/of in te zoomen maak je het voorgrond element een echt onderdeel van je compositie en misschien wel belangrijker, door de lagere positie maak je ook het middengedeelte een stuk kleiner waardoor voorgrond en achtergrond dichter bij elkaar komen te liggen en je een interessantere compositie krijgt.

Canon EOS 5DmkII, 27mm (Canon 17-40 F4L), 8s op f/22, ISO 100

Een voorgrond element helpt ook om aan te geven hoe groot echt iets is. Dit werkt goed bij elementen waarvan je ongeveer wel weet hoe groot ze zijn, bijvoorbeeld bij een boom. Door die te combineren met de achtergrond heb je zowel diepte toegevoegd aan de compositie, maar is ook duidelijk dat het echt om een groot ding moet gaan als een boom in de voorgrond nog steeds relatief klein wordt weergegeven.

Canon EOS 5DmkII, 40mm (Canon 17-40 F4L), 25s op f/11, ISO 100

Met een element in de voorgrond en misschien wel het belangrijkste deel van je foto in de achtergrond is het van belang dat je een diafragmawaarde kiest die voldoende scherptediepte oplevert. Dit is lang niet altijd de hoogste waarde (f/16 of f/22), maar kan ook een lagere waarde zijn als je op de juiste plek in het landschap scherpstelt.

Je kunt bijvoorbeeld op 1/3e van de afstand tussen de steen in de voorgrond en achtergrond scherpstellen en toch een scherpe voorgrond en achtergrond krijgen met diafragma f/11. Dit heeft als voordeel dat je minder last krijgt van onscherpte van de lens bij hogere diafragmawaarden (diffractie).

De voorbeeldfoto’s in dit artikel hebben wel vaak een hogere diafragmawaarde, dit was omdat ik op zoek was naar langere sluitertijden om het water meer als een mist weer te geven.

Canon EOS 5DmkII, 31m (Canon 17-40 F4L), 1/125s op f/8, ISO 640

Een voorgrond element zorgt voor extra diepte in je foto. Het gevaar bestaat dat het maken van een foto een beetje een formule wordt, niet elke tak, steen of boom maakt de compositie daadwerkelijk beter, soms kan die zelfs van het hoofdonderwerp afleiden.