Zoals jullie weten maak ik in het landschap graag gebruik van grijsverloopfilters om het contrastverschil tussen de lucht en het landschap te verkleinen, zodat ik geen uitgebeten luchten of een te donker landschap krijg. Het gebruik van de filters maakt het echter lastig/onmogelijk om een standaard 72/77mm polarisatiefilter op de lens te schroeven en daarnaast de filteradapter en -houder te plaatsen. Voor mijn trip naar Schotland heb ik daarom een Lee 105mm circulair polarisatiefilter aangeschaft.
Lee filterhouder met polarisatiefilter adapterring er op gemonteerd, Lee 105mm circulair polarisatiefilter
Een polarisatiefilter geeft een aantal effecten die goed van pas komen voor een fotograaf. Het meest merkbare effect is het effect op kleuren. Met een polarisatiefilter wordt groen groener, springen felle kleuren van bloemen er nog meer uit en wordt het contrast tussen de lucht en de wolken vergroot waardoor witte wolken fel afsteken tegen een (donker)blauwe lucht. Vooral dit laatste is een bekend effect. Het filter werkt op zijn sterkst met de zon op 90 graden (dus rechts of links van de camera).
Hieronder een voorbeeld van twee foto’s genomen in Torridon, Schotland waarop geen nabewerking is toegepast. Beide foto’s zijn vanaf dezelfde plek genomen om 09:21u (er zit 11s tussen beide foto’s), waarbij op de eerste foto het filter zo was gedraaid dat deze geen effect had en op de tweede foto is het filter zo gedraaid dat het effect maximaal was:
Zonder polarisatiefilter – Canon EOS 5DmkII, 70mm (Canon 70-200 F4L IS), 1/6s op f/16, ISO 100
Met polarisatiefilter – Canon EOS 5DmkII, 70mm (Canon 70-200 F4L IS), 0,3s op f/16, ISO 100
Een behoorlijk groot effect zoals je ziet. Dit is trouwens geen eigenschap van het Lee polarisatiefilter, vrijwel elk polarisatiefilter zal zo’n effect kunnen geven onder dezelfde omstandigheden.
Een ander goede eigenschap van een polarisatiefilter is dat het reflecties tegengaat. Alles in de wereld reflecteert licht, anders zouden we ze niet kunnen zien, maar soms kan de reflectie zo sterk zijn (vooral midden op de dag in de zomer) dat deze invloed heeft op hoe de kleuren in de camera terecht komen. Hoe meer reflectie, hoe minder je de echte kleuren ziet, het contrast neemt af. Kleuren worden dus versterkt als je het filter op je lens hebt zitten.
Canon EOS 5DmkII, 70mm (Canon 70-200 F4L IS), 1/8s op f/16, ISO 100
Verder worden (tot op zekere hoogte) reflecties in glas en op water tegengegaan, waardoor je met het filter wel de bodem van een fontein met vissen zou kunnen zien. Of niet alleen de kop van een kikker, maar ook zijn lijf onder de waterspiegel.
Canon EOS 5DmkII, 22mm (Canon 17-40 F4L), 5s op f/16, ISO 100
Lee 105mm circulair polarisatiefilter
Dan nu het gedeelte over het Lee filter zelf. Je bevestigt het op de filterhouder door met een schroevendraaier (dus niet eenvoudig op locatie weg te halen) een dunne adapterring op de filterhouder te bevestigen.
Hier draai je het polafilter op zoals je dit ook bij een lens doet. Op deze manier kunnen de filterhouder en het polarisatiefilter onafhankelijk van elkaar worden gedraaid. Natuurlijk moet je wel het polafilter opnieuw draaien als je de houder anders plaatst.
Polarisatiefilter bevestigd op Lee filterhouder met ruimte voor twee grijsverloop- of ND filters
Ik maak gebruik van de Lee filterhouder met twee ruimtes om filters in te plaatsen, zodat ik de filters kan combineren. Ik maak hierbij gebruik van de Super Wide Angle (S.W.A) adapter van Lee om de filterhouder net buiten beeld te houden op de wijdste stand van mijn Canon 17-40 groothoeklens. Als je echter het polarisatiefilter plaatst valt dit zeker binnen de kijkhoek van de lens (zie rechter voorbeeld):
Op 17mm op een full frame camera is het filter duidelijk in beeld
Met behulp van de lenscorrectie functie van Lightroom/Camera Raw is met een druk op de knop ongeveer een 0,5cm van de vignette te verwijderen zonder veel verlies van de afbeelding, maar je zult extra moeten bijsnijden om het filter helemaal buiten beeld te krijgen.
Op 24mm is het filter minder zichtbaar en haalt de Lightroom lenscorrectie functie de hele vignette met een druk op de knop weg (in ieder geval op mijn Canon 24-105mm lens):
Polarisatiefilter is in beeld op 24mm op een full frame camera, maar met een enkele druk op de knop van de lenscorrectie in Lightroom (enige aanpassing in de foto) is de vignette niet meer zichtbaar
Het verschil tussen 17 en 24mm lijkt heel klein, maar komt in de praktijk toch neer op een behoorlijk grotere kijkhoek waarvan je ongeveer 3-4 millimeter verliest door het polarisatiefilter als je twee sleuven gebruikt op je filterhouder. Fotografeer je met een full frame camera in de wijdste stand, dan kan het raadzaam zijn om gebruik te maken van een enkele ruimte voor een filter op de houder.
Ik heb het filter niet vergeleken met andere polarisatiefilters (via Twitter werd Heliopan slim filter genoemd), ik kan dus geen oordeel vormen over de relatieve kwaliteit, maar ik heb het filter erg veel gebruikt tijdens mijn trip en ik heb eigenlijk geen negatieve effecten op het beeld kunnen ontdekken, ook niet in combinatie met meerdere filters.
De prijs van het polarisatiefilter is vrij hoog met ongeveer € 265 (via speedgraphic.co.uk, in Nederland zijn de prijzen hoger) en daar komt nog de adapterring van € 30-40 bij. Lee filters zijn 100mm breed, er is dus een vrij groot filter nodig om dit gebied te dekken, in dit geval is het filter 105mm wat direct leidt tot de hogere prijs.
Na een aantal jaren gebruik te hebben gemaakt van Lee filters zonder polarisatiefilter ben ik erg blij dat ik deze nu toch heb gekocht. Een behoorlijk aantal foto’s die ik in Schotland heb geschoten waren niet mogelijk geweest of hadden veel minder impact gehad zonder een polarisatiefilter.
Beste Kenneth,
Prachtige beelden weer uit Schotland. Ik heb een lastig punt met een polarisatiefilter en ik ben benieuwd hoe jij dat oplos. Op mijn 17-70 Sigma hen ik een ‘normale’ Hoya-polarisatie. Ik gebruik ook een zonnekap en dat is een bewerkelijke combinatie. Zonnekap eraf, polletje draaien, zonnekap erop. Hoe los jij dat op of is het uitgangspunt: fotograferen is een hobby en daarbij hoort geduld.
Adri
Hoi Adri,
Ik heb dit vroeger ook gehad, maar meestal lukte het me om met mijn vinger met de zonnekap er op aan het filter te draaien en het aan te passen. Alleen op mijn 70-200mm lens is de zonnekap te hoog voor mijn toch grote vingers.
Beste Adri, ik heb een B&w POL slim filter en aangezien je de zonnekap over de filter plaatst kan je de filter gewoon draaien met zonnekap erop, is wat lastiger dan zonder de kap maar werkt wel. Er staat ook een streepje op de ring en als je deze in de richting van de zon draait is die op zijn sterkst. Zelf werk ik met cokin verloop filters en een extra pol voor in de houder maar nu ik over gestapt ben op full frame heb ik probleem bij wide hoek dus moet ik over stappen naar lee 105mm effe flink sparen. groet Johan
Ik heb dat probleem polafilter- zonnekap eenvoudig opgelost.
Op mijn Nikonfilter schroef ik een flexibele zonnekap die
in 3 standen uittrekbaar is.
Dus polafilter draaien is zonnekap draaien, simpeler kan niet.
Kenneth : over filters (ND & Pola) heb je vroeger al verschillende artikels gepubliceerd. Prachtig, waarvoor hartelijk dank. Wat met een variabele grijsfilter (die op uw lens kan gezet worden) ? Omdat wij graag met lange sluitertijden werken ( beweging in het water, watervallen, enz… ) hebben wij ons laten verleiden tot het aanschaffen van een variabele nd filter. Door aan de filter te draaien verlies je natuurlijk licht tot wanneer je bijna niet meer door je zoeker ziet (beetje zoals een pola filter ).
Leuk speelgoedje, ware het niet dat de filter een paar zwarte banden achterlaat op de foto (bij gebruik op het maximum ).
Onze vraag is nu… gebruikt U, Kenneth, of lezers/bezoekers van Uw website ook zo’n filter, en wat zijn jullie ervaringen daarmee ? Hartelijk bedankt voor jullie antwoorden.
http://www.camerafilterstore.nl/Tips-en-Trucs/hoe-gebruik-je-een-fader-nd-filter.html
Heel normaal.Fader is ook niet de beste,maar daar is ook de prijs naar.
Ik ken twee merken die daar nauwelijks last van hebben en dat zijn de onbetaalbare Singh-Ray en de nog betere Heliopan. Als je die laatste zou willen hebben, raad ik je aan om ze in Duitsland te bestellen, dat scheelt je gauw € 100,=.
Dit is heel erg normaal. Bij de Light Graft Fader ND MK II. Zat een papiertje met voorbeeld foto’s waarin dit zelfs staat afgebeeld.
Zelf gebruik ik het filter niet. Ligt al ruim twee jaar ergens in de kast :D
Ben zelf nog aan het twijfelen om een Lee CPL aan te schaffen of van ander merk. Zit met filtermaat 82mm voor de objectieven waar ik hem op wil gebruiken. (Full Frame)
Normaal ben ik meer een lezer, maar in dit geval wil ik toch even reageren :). Ik wil zelf ook een pola voor op mijn lee pakket, dus ben op onderzoek uitgeweest. Waarom heb je niet gekozen voor de vierkante pola van lee? Het scheelt enorm veel geld en hij schijnt echt heel goed te werken. Ik vermoed dat ook je vignette probleem hiermee minder was geweest. Ben benieuwd!
Hoi Roy,
Ik wist niet dat die bestond, kun je die ook afzonderlijk van de grijsverloopfilters draaien?
Nee, maar je kan hem wel met de hand draaien en terug in de houder doen dus in hoeken van 90 graden.
Hier is de pola te koop: http://omnifoto.nl/product_detail.php?p=2924&g1=LEE+Filters&g2=LEE+-+ProGlass+filters&c=&q=
Als alternatief voor Lee is er ook Hitech. Deze filters zijn wat goedkoper maar zijn toch van uitstekende kwaliteit. Ik heb 3 ND grijsverloopfilters en een houder van Hitech en ben daar zeer tevreden over.
Er bestaan verschillende formaten (85mm, 100mm en zelfs 165mm). Ik gebruik de 100mm versie omdat die geschikt is voor groothoeklenzen (mits de geschikte lensring). Een ander voordeel van Hitech (volgens mij) is dat de filters niet van glas gemaakt zijn. Deze filters zijn maw niet meteen stuk als je ze laat vallen.
Je kan die filters via de site van Hitech kopen maar je kan ze goedkoper vinden via een of andere Engelse fotowinkel of op eBay. Google kan je daarbij helpen.
http://www.formatt.co.uk/stills-filters/products.aspx
Volgens mij is de bijna onbetaalbare Singh-Ray het enige merk dat zijn filters van glas maakt. De rest is allemaal kunststof/resin, dus ook het hele goede merk Lee. De CPL is de enige uitzondering, die is wel van glas, zelfs bij Cokin.
Pascal,
Zelf houd ik het wel bij Lee filters.
Standaard Lee filters zijn gemaakt van PET (Polyester Film) en voorzien van een coating. High Temperature (HT) filters zijjn gemaakt van een gecoate Polycarbonaat film. Als ik het goed heb onthouden.
” Some filters, by their nature need to be manufactured in glass – Polarisers, Enhancers, some Soft Focus and Neutral Density Standards and are available as 100mm glass filters to fit the standard LEE system. ”
Zelf twijfel ik nog heel erg over de CPL filter, maar heb nog een big stopper in bestelling staan levertijd drie maanden :(
Hey Daan (leuk om je ook hier te zien ;)). Ik heb Afgelopen maandag de big stopper besteld en hij wordt vandaag bezorgd. Kan je hem niet annuleren?
Roy,
Ik heb geen haast. En ik heb al te horen gekregen dat die eerder bezorgd word. ;-)
Kenneth,
hartelijk dank voor dit artikel (& alle andere steeds nuttige tips in je artikels)want het lost een vraag op waarmee ik al langer liep: heeft het zin om een polarisatiefilter te gebruilken in combinatie met grijsfilters en grijsverloopfilters. En het antwoord is duideljk ja voor grijsverloopfilters. Hetzelfde geldt ook voor grijsfilters neem ik aan. Ik heb zelf de aanschaf van filters uitgesteld (na lezing van je artikels) tot ik mij LEE filters kon veroorloven en die zijn werkelijk heel goed. Dus ga ik nu ook voor het105 mm circulair polarisatiefilter sparen.
Voor Roy: let op met de vierkante pola: op de website die jij aangeeft staat duidelijk:
LEE ProGlass 100x100mm Circulair polarisatiefilter.
Het filter is aanbevolen voor studio gebruik en in het geval er alleen een polarisatiefilter en geen aanvullende filters gebruikt worden.
Dus daar heb ik niets aan want ik wil het juist wel met andere filters gebruiken.
Dat komt rechtstreeks van de Lee website af. Er is echt geen enkele reden waarom een ronde pola wel en een vierkante pola niet zou werken. Het enige wat je mist is de vrijheid van het draaien. Enige waar je voor moet zorgen is dat je de pola vooraan in de rij zet met filters. Ik heb veel informatie gezocht op forums en er zijn echt veel mensen die een vierkante pola kiezen en geweldige resultaten halen. Zelfs met Big stopper, ND-grad en pola achter elkaar.
Maar goed, ieder zijn ding :)
Ik begrijp ook dat hij in slagen van 90 graden wordt geplaatst (je draait dus het filter een richting op en plaatst deze weer in de filterhouder). Dit is misschien minder accuraat dan een draaibaar filter. Zeker met een grijsverloopfilter die je precies moet plaatsen.
Interessant stuk van iemand op een ander forum over 3 mogelijheden:
1) normale pola met daarop Lee holder
2) Lee holder, met ronde Lee pola
3) Lee holder, met vierkant Lee pola
The 105 CPL is pricey, and needs a separate mounting ring (more money) that attaches to the front of the holder. You’re not limited to the Lee 105…there’s also Heliopan and B+W to consider…both will work just fine, but you still need the mounting ring. To attach the filter, the 105 simply threads into the mounting ring, much like an ordinary filter threads onto the lens barrel. Vignetting will be an issue, depending on focal length and the number of slots that you have on the holder. IIRC, using the 105 with two filter slots on a FF body, vignetting was present up to 20mm and completely gone by 21mm or so. If you like to shoot wide, this will be a problem.
“The problem with the standard round polarizer is attaching the wide angle adapter ring. By design, the ring will sit further back on the lens barrel, thereby avoiding the vignetting issue. Unfortunately, when you attach the ring to the CPL, most of the filter ring will be covered by the adapter, making it tough to get a finger grip to separate the CPL from the adapter (not to mention the CPL will still rotate at the same time). And if its a slim CPL with front threads, forget it altogether. Adjusting the CPL is another issue…no room to really get your fingers in there, plus the aforementioned issue with the adapter ring covering most of the filter’s ring…the only option is to attach the adapter ring to the CPL first and then turn the edge of the ring to position the CPL, and finally attaching the holder afterwards once the CPL has been properly positioned. Vignetting is also an issue, depending on the focal length.
The 105 CPL is pricey, and needs a separate mounting ring (more money) that attaches to the front of the holder. You’re not limited to the Lee 105…there’s also Heliopan and B+W to consider…both will work just fine, but you still need the mounting ring. To attach the filter, the 105 simply threads into the mounting ring, much like an ordinary filter threads onto the lens barrel. Vignetting will be an issue, depending on focal length and the number of slots that you have on the holder. IIRC, using the 105 with two filter slots on a FF body, vignetting was present up to 20mm and completely gone by 21mm or so. If you like to shoot wide, this will be a problem.
To me, the 4×4 is the best option when using a filter holder. At 17mm on a FF body, I can keep all three slots installed in the holder without any vignetting. This means that I can combine the polarizer with a GND and ND filter if necessary and not have to deal with any vignetting. The 4×4 gives a very nice effect…not harsh like you see with some polarizers.”
Ik prefereer no-vignetting boven dat ik die ene keer een NDgrad niet horzontaal zet waardoor mijn pola er niet helemaal zoals bedoeld uit komt :).
Hoi Roy,
Ik begrijp je bezorgdheid. De eerste versie van de Hitech “big stopper” was niet zo goed. Maar de nieuwe kan de concurrentie met Lee wel aan. Ter info hier een vergelijk Lee vs Hitech: http://landscapephotographymagazine.com/2011/new-hitech-pro-stop-nd-filter-review/
Pascal,
Ik hou het wel bij Lee filters ;-)
Oeps… bovenstaande reactie is ter attentie van Daan
LEE filters & 100x100mm Circulair polarisatiefilter.
Ik heb nog niet de eer om met zulke mooie filters te kunnen werken, echter het ‘instellen’ van de vierkante polarisatiefilter is toch ook mogelijk met professional kit filterhouder? Deze bestaat uit twee basishouders die onafhankelijk van elkaar te draaien zijn.
Kenneth,
Nav jou artikel toch de knoop doorgehakt en de Lee Circulair Polariser 105 + adapter ring besteld. Nu de set Lee filters wel compleet.
Ben benieuwd hoe deze zich houdt op de 16-35 II en 24-70 II.
Nog bedankt voor het artikel ;-)
Groet,
Daan
Hallo,
Ik ben er ook nog niet uit of ik de Lee Circulair Polariser moet aanschaffen. Ik vraag me af of ik wel of geen vignette krijg met mijn 16-35 II geschroefd op mijn 5d mkIII. Heeft iemand ervaring met deze combinatie?
Groeten, Richard
Richard,
Zelf gebruik ik een filter houder met 1 slot als ik de CPL 105 gebruik. En je krijgt de nodige vignette te zien bij gebruik van de 16-35 II. Deze gaat weg bij ongeveer 20mm.
Bij gebruik van een 2 of 3 slots filter houder is het nog een stuk erger als je deze in combinatie gebruikt met de CPL 105.
De filter houder met 2 slots werkt prima als je deze niet in combinatie gebruikt met de 105 CPL op de 16-35 II. Binnen kort plaats ik op verzoek aantal voorbeeld foto’s met de filter houders op mijn site. In combinatie met de 16-35 II en 24-70 II.
Voor mij is het dan ook één van de redenen dat de 16-35 II de deur uit gaat.
Groet,
Daan
Richard,
Hierbij test foto’s met de Canon EOS 5D Mark III + Canon 16-35 II 24-70 II. In combinatie met de Lee CPL 105
http://eosfotografie.nl/lee-polarisatie-105-canon-16-35-ii-test/
Groet,
Daan