Het is je vast wel eens gebeurd dat je bij het fotograferen binnen een hele gele gloed over je foto kreeg. De kleuren zagen er onecht uit en het wit was gelig geworden. Dit heeft alles te maken met de kleurtemperatuur van de lichtbron waarmee je fotografeert en hoe dit licht op de camera valt. Gelukkig is dit vrij eenvoudig, al in de camera, te corrigeren. We kijken naar de witbalans instelling van de camera.
Het idee achter witbalans is dat je de kleuren in de foto corrigeert rekening houdend met het licht waarin de foto werd genomen. Niet alle typen licht leveren namelijk dezelfde typen kleurverdeling op in het lichtspectrum. Wij zien dat niet altijd, omdat onze hersenen de verschillende kleuren automatisch compenseren (we weten dat een vel papier wit is, dus we zien het ook als wit), maar een camera is hier veel gevoeliger voor. Hierdoor kan het gebeuren dat ondanks dat wij wit TL licht zien dat de camera een blauwe waas op de foto tovert. Gloeilampen produceren vooral licht in het rode en gele deel van het spectrum en daarom krijg je gele/oranje foto’s als je binnen zonder flits fotografeert. Met de witbalans stellen we in welke delen van de foto echt wit zijn en dus wat de neutrale kleur is.
Drie primaire kleuren (niet blauw, rood en geel, maar Rood, Groen en Blauw = RGB) vormen in de sensor het witte licht dat wij midden op de dag zien. Afhankelijk van de belichting komen deze kleuren in verschillende verhoudingen voor waardoor de foto een rode of juist blauwe gloed krijgt. Bij een hoge kleurtemperatuur is er meer blauw licht, bij een lage kleurtemperatuur is er meer rood licht. Lichttemperatuur wordt gemeten in Kelvin. 5600 Kelvin is het gemiddelde voor midden op de dag zonneschijn. Hoe hoger de Kelvin waarde, hoe blauwer het licht. Deze schaal werkt dus tegenovergesteld, hoe hoger het getal hoe blauwer het licht.
Witbalans instellingen
Bij analoge fotografie werden deze kleurtemperatuurverschillen gecompenseerd door verschillende typen film of filters te kiezen. In dit digitale tijdperk is dit echter makkelijker aan te passen, met de witbalans stand op de camera kunnen we deze kleuren compenseren. We vertellen dan bijvoorbeeld aan de camera welk object van de foto wit is. De camera berekent dan het verschil tussen de kleurtemperatuur op het object en de neutrale waarde die het zou moeten bevatten en compenseert alle onderdelen van de foto met dat verschil.
Wordt een foto bijvoorbeeld genomen in schaduw omstandigheden – hierin valt meer blauw licht op de sensor – zal doordat we schaduw witbalans hebben gekozen de camera het blauwe licht gedeeltelijk compenseren door meer rood toe te voegen zodat er een neutrale foto uit komt. Voert licht van een gloeilamp de boventoon voert, dit betekent dat geel licht de boventoon voert en dat er minder blauw en ook groen licht (van RGB, Rood Groen Blauw) op de sensor valt, dan zal de camera hier rekening mee houden en koeler (blauw) licht toevoegen, waardoor de foto er toch redelijk normaal uit komt te zien en de witte delen echt wit zijn.
Het blauw geeft het glas een koele strakke uitstraling
Met behulp van een neutrale kaart (18% grijs) of een witte kaart kunnen we de camera helpen met de instelling. De meeste geavanceerde camera’s hebben een mogelijkheid om handmatig de witbalans in te stellen (dus niet via de voorgeprogrammeerde opties). Je richt de camera dan op zo’n kaart (die wordt schuingehouden, zodat het licht van de omgeving op de kaart valt) en vult het hele beeld er mee. Vervolgens druk je op de Witbalans knop (controleer je handleiding) en wordt vanaf dan elke foto met die waarden gecompenseerd.
Het is wel wat lastig om elke keer die instelling te moeten doen, dus op je camera heb je ook al vooringestelde waarden. Zonlicht, bewolkt, schaduw, gloeilamp licht, etc. Afhankelijk van de omstandigheden geef je de compensatie aan. Over het algemeen zullen de witbalans instellingen al een redelijke correctie opleveren, maar het resultaat zal niet altijd perfect zijn. Niet alle lichtomstandigheden zijn namelijk hetzelfde, avondzonlicht is anders dan zonlicht overdag, gloeilampen geven verschillende kleuren afhankelijk van het merk en de leeftijd van de lamp, etc. Het wordt ook wat lastiger bij licht van twee lichtbronnen, je moet dan kiezen voor een lichtbron of een waarde ergens in het midden kiezen.
Bewerken
Daarom zul je, mocht de kleurtemperatuur je niet bevallen, aanpassingen willen maken aan de witbalans. Dit kan in een digitaal fotobewerkingsprogramma (zoals Photoshop en Lightroom). Het werkt het beste als je in het RAW formaat hebt geschoten, dan kun je heel veel wijzigingen toepassen zonder dat de foto er slechter uit komt te zien. In JPG is dit wat lastiger, hoewel je bij witbalans wel de ruimte hebt aanpassingen te maken voordat je aan kwaliteit inlevert. Let trouwens op, in bijvoorbeeld Lightroom heeft Adobe de schaal weer omgedraaid, een hoge waarde geeft meer warmer (geler) licht aan.
Creatief
Zoals met alle handmatige instellingen in de fotografie kunnen we de opgedane kennis creatief inzetten om mooie effecten te bereiken. Bij zonsondergangen kunnen we bijvoorbeeld er voor kiezen om expres schaduw in te stellen bij het nemen van de foto zodat het blauwe licht er nog meer wordt uitgefilterd en de foto meer naar rood neigt. Vooral aardig bij toch al rode luchten. Of er juist voor kiezen meer blauw licht toe te voegen om een koel of ‘clean’ beeld te bewerkstelligen.
Conclusie
Over het algemeen zal de automatische witbalans instelling prima werk doen. Zowel binnen als buiten en in verschillende lichtomstandigheden. Ben je dan nog niet tevreden over de lichttemperatuur, da kun je een van de voorkeursinstellingen kiezen. Bevalt het dan nog niet, dan kun je er uiteindelijk ook voor kiezen om een meting te doen of een bewerking in een grafisch bewerkingspakket. Vergeet vooral niet te experimenteren en onorthodoxe instellingen te kiezen. Met een enkele verandering van de witbalans kan de hele sfeer van de foto op slag veranderen.
@Herma,
welke camera heb je? Is alles handmatig in te stellen?
Als het goed is is in het menu van de camera een instelling ‘witbalans’ aanwezig. Hier vindt je icoontjes die verwijzen naar de lichtomstandigheden. Bijvoorbeeld een gloeilampje, een wolkje en een zonnetje. Je kunt ook de automatische witbalans hier waarschijnlijk instellen en is het niet persé noodzakelijk om na te denken over de lichtomstandigheden. Persoonlijk vind ik het prettiger om zelf alles in te stellen zodat ik met de nabewerking precies weet wat ik doe ivm printen.