Het is je vast wel eens gebeurd dat je bij het fotograferen binnen een hele gele gloed over je foto kreeg. De kleuren zagen er onecht uit en het wit was gelig geworden. Dit heeft alles te maken met de kleurtemperatuur van de lichtbron waarmee je fotografeert en hoe dit licht op de camera valt. Gelukkig is dit vrij eenvoudig, al in de camera, te corrigeren. We kijken naar de witbalans instelling van de camera.
Het idee achter witbalans is dat je de kleuren in de foto corrigeert rekening houdend met het licht waarin de foto werd genomen. Niet alle typen licht leveren namelijk dezelfde typen kleurverdeling op in het lichtspectrum. Wij zien dat niet altijd, omdat onze hersenen de verschillende kleuren automatisch compenseren (we weten dat een vel papier wit is, dus we zien het ook als wit), maar een camera is hier veel gevoeliger voor. Hierdoor kan het gebeuren dat ondanks dat wij wit TL licht zien dat de camera een blauwe waas op de foto tovert. Gloeilampen produceren vooral licht in het rode en gele deel van het spectrum en daarom krijg je gele/oranje foto’s als je binnen zonder flits fotografeert. Met de witbalans stellen we in welke delen van de foto echt wit zijn en dus wat de neutrale kleur is.
Drie primaire kleuren (niet blauw, rood en geel, maar Rood, Groen en Blauw = RGB) vormen in de sensor het witte licht dat wij midden op de dag zien. Afhankelijk van de belichting komen deze kleuren in verschillende verhoudingen voor waardoor de foto een rode of juist blauwe gloed krijgt. Bij een hoge kleurtemperatuur is er meer blauw licht, bij een lage kleurtemperatuur is er meer rood licht. Lichttemperatuur wordt gemeten in Kelvin. 5600 Kelvin is het gemiddelde voor midden op de dag zonneschijn. Hoe hoger de Kelvin waarde, hoe blauwer het licht. Deze schaal werkt dus tegenovergesteld, hoe hoger het getal hoe blauwer het licht.
Witbalans instellingen
Bij analoge fotografie werden deze kleurtemperatuurverschillen gecompenseerd door verschillende typen film of filters te kiezen. In dit digitale tijdperk is dit echter makkelijker aan te passen, met de witbalans stand op de camera kunnen we deze kleuren compenseren. We vertellen dan bijvoorbeeld aan de camera welk object van de foto wit is. De camera berekent dan het verschil tussen de kleurtemperatuur op het object en de neutrale waarde die het zou moeten bevatten en compenseert alle onderdelen van de foto met dat verschil.
Wordt een foto bijvoorbeeld genomen in schaduw omstandigheden – hierin valt meer blauw licht op de sensor – zal doordat we schaduw witbalans hebben gekozen de camera het blauwe licht gedeeltelijk compenseren door meer rood toe te voegen zodat er een neutrale foto uit komt. Voert licht van een gloeilamp de boventoon voert, dit betekent dat geel licht de boventoon voert en dat er minder blauw en ook groen licht (van RGB, Rood Groen Blauw) op de sensor valt, dan zal de camera hier rekening mee houden en koeler (blauw) licht toevoegen, waardoor de foto er toch redelijk normaal uit komt te zien en de witte delen echt wit zijn.
Het blauw geeft het glas een koele strakke uitstraling
Met behulp van een neutrale kaart (18% grijs) of een witte kaart kunnen we de camera helpen met de instelling. De meeste geavanceerde camera’s hebben een mogelijkheid om handmatig de witbalans in te stellen (dus niet via de voorgeprogrammeerde opties). Je richt de camera dan op zo’n kaart (die wordt schuingehouden, zodat het licht van de omgeving op de kaart valt) en vult het hele beeld er mee. Vervolgens druk je op de Witbalans knop (controleer je handleiding) en wordt vanaf dan elke foto met die waarden gecompenseerd.
Het is wel wat lastig om elke keer die instelling te moeten doen, dus op je camera heb je ook al vooringestelde waarden. Zonlicht, bewolkt, schaduw, gloeilamp licht, etc. Afhankelijk van de omstandigheden geef je de compensatie aan. Over het algemeen zullen de witbalans instellingen al een redelijke correctie opleveren, maar het resultaat zal niet altijd perfect zijn. Niet alle lichtomstandigheden zijn namelijk hetzelfde, avondzonlicht is anders dan zonlicht overdag, gloeilampen geven verschillende kleuren afhankelijk van het merk en de leeftijd van de lamp, etc. Het wordt ook wat lastiger bij licht van twee lichtbronnen, je moet dan kiezen voor een lichtbron of een waarde ergens in het midden kiezen.
Bewerken
Daarom zul je, mocht de kleurtemperatuur je niet bevallen, aanpassingen willen maken aan de witbalans. Dit kan in een digitaal fotobewerkingsprogramma (zoals Photoshop en Lightroom). Het werkt het beste als je in het RAW formaat hebt geschoten, dan kun je heel veel wijzigingen toepassen zonder dat de foto er slechter uit komt te zien. In JPG is dit wat lastiger, hoewel je bij witbalans wel de ruimte hebt aanpassingen te maken voordat je aan kwaliteit inlevert. Let trouwens op, in bijvoorbeeld Lightroom heeft Adobe de schaal weer omgedraaid, een hoge waarde geeft meer warmer (geler) licht aan.
Creatief
Zoals met alle handmatige instellingen in de fotografie kunnen we de opgedane kennis creatief inzetten om mooie effecten te bereiken. Bij zonsondergangen kunnen we bijvoorbeeld er voor kiezen om expres schaduw in te stellen bij het nemen van de foto zodat het blauwe licht er nog meer wordt uitgefilterd en de foto meer naar rood neigt. Vooral aardig bij toch al rode luchten. Of er juist voor kiezen meer blauw licht toe te voegen om een koel of ‘clean’ beeld te bewerkstelligen.
Conclusie
Over het algemeen zal de automatische witbalans instelling prima werk doen. Zowel binnen als buiten en in verschillende lichtomstandigheden. Ben je dan nog niet tevreden over de lichttemperatuur, da kun je een van de voorkeursinstellingen kiezen. Bevalt het dan nog niet, dan kun je er uiteindelijk ook voor kiezen om een meting te doen of een bewerking in een grafisch bewerkingspakket. Vergeet vooral niet te experimenteren en onorthodoxe instellingen te kiezen. Met een enkele verandering van de witbalans kan de hele sfeer van de foto op slag veranderen.
Hoi Kenneth!
Ik wil je ten eerste zeggen dat je een geweldige site hebt! Op deze manier kan ik begrijpen hoe mijn camera werkt en hoe ik er alles uit kan halen.
Ik had alleen een opmerking over dit gedeelte: Je schrijft dat de drie primaire kleuren (waaruit wit gevormd wordt) Rood, groen en blauw zijn. Maar naar mijn idee zijn de primaire kleuren rood, geel en blauw. (geel met blauw is groen) Daarbij is wit een “kleur” waarbij juist alle kleuren afgestoten worden en zwart de kleur die alle kleuren opneemt. Ik kan het mis hebben hoor!:)
Nogmaals! Geweldige site! Ik ben al de hele avond aan het lezen!
M.v.g. M. Hendriks
@ M. Hendriks:
ja je hebt het inderdaad mis, de primaire kleuren van licht zijn namelijk wél rood groen en blauw. Ga maar eens dicht bij je tv scherm staan of kijk er een natuurkundeboek op na.
De primaire kleuren van inkt zijn daarentegen wel rood geel en blauw. Inkt mengt dus anders dan licht.
Nichon
Inderdaad.
Er zit een verschil tussen kleur via reflectie (substractief mengen) en kleur via het combineren van licht (additief mengen).
Bij reflectie spreek je simpel gezegt over verf, waarbij je dus rood, geel en blauw gebruikt.
Als je licht bronnen gaat mengen, door middel van filters of de kleine ‘lampjes’ in je beeldscherm, dan gebruikt men rood, groen en blauw.
Een stukje van Wikipedia:
“In het subtractieve kleursysteem, zoals in de kleurendruk, zijn de primaire kleuren magenta (roze), geel en cyaan (hemelsblauw). Dit systeem wordt ‘subtractief’ genoemd omdat bij vermenging steeds minder licht teruggekaatst wordt, waardoor de donkerdere kleuren ontstaan.
In het ideale geval levert het mengen van alle kleuren zwart op. In de praktijk blijkt dit niet het geval, daarom bestaat het kleurensysteem voor drukinkt en de meeste kleurenprinters uit vier kleuren: CMYK ofwel Cyan, Magenta, Yellow, Key (black).
Subtractief mengen van kleuren
[…]
In het additieve kleursysteem, zoals dat in een beeldscherm of bij een belichting met gekleurde lampen wordt gebruikt zijn de primaire kleuren rood, groen en blauw. Dit systeem wordt dan ook meestal aangeduid als RGB.”
Het verschil zit dus in hoe het licht bij je oog komt: via reflectie van een oppervlak of (in)direct via gekleurde lichtbronnen.
Hmmz, ik denk dat ik zojuist iets meer van polarisatie heb begrepen.. :)
Tja, best leuk ;) Maar ik zit nu wat op verslagen te maakske.
Ik snap je teksj niert :P PAS HET AAN :D IK WIL MEER INFO OVER WITBALANS
Beste Keneth,
Met plezier lees ik deze digitale cursus. Heerlijk duidelijk, systematisch opgebouwd.
Bedankt,
Robert.
Misschien zou u ook een stuk kunnen schrijven over het histogram kunnen maken. Ik snap namelijk een kleurenhistogram niet. Verder vind ik dat alles heel goed is verwoord.
Groet,
S. de Jong (13 jaar en nu al topfotograaf! ;-)
Hoi Kenneth,
Misschien als tip voor andere gebruikers interessant:
Ik hou zelf erg van warme foto’s. Landschappen, bomen, zon en het liefst wat mist. Ik gebruik de standaard witbalans modi van de camera zelf maar dan net een tikje “donkerder”. Dat wil zeggen dat ik bewolkt kies als het zonnig is en schaduw kies als het bewolkt is.
Groetjes, Paul
Beste Kenneth
Mijn mening is hetzelfde als die van Robert. Deze digitale cursus help mij reuze op weg om diverse aspecten van het fotograferen beter te begrijpen. Witbalans is iets wat ik niet zo heel goed begrijp, vooral als je zegt dat je de witbalans kan afstellen met wit kaartje. Als ik het goed begrijp dan stel je de witbalans zelf in als je het kaartje schuin houdt en op de witbalans knop drukt, en ik ga er vanuit dat je dit zal je moeten herhalen op iedere plaats of moment van de dag waar je een foto van zou willen nemen.
Met vriendelijke groet Jan
Wat een geweldige uitleg. Ik heb nu 3 avonden les gehad op de fotoschool, waar ik veel geld voor heb betaald, maar heb na het lezen van jouw basiscursus nu al meer geleerd dan 3 avonden op de fotoschool.
1 vraag heb ik nog naar aanleiding van het lezen van het artikel. Als je van een grijskaart een foto maakt om daarmee de witbalans handmatig in te stellen, welke witbalans moet je dan instellen om die foto van de grijskaart te maken? Gewoon de auto stand?
In principe maakt de witbalans instelling niet uit, want die ga je met de grijskaart achteraf corrigeren naar de juiste instelling en dit doe je dan voor al je foto’s die genomen zijn onder dezelfde omstandigheden gelijk. Bedenk goed dat als het licht wijzigt, dat je ook een nieuwe referentie foto met de grijskaart in beeld neemt.
Geweldige site, ik lees alles hier met plezier :-)
Maar hier raak ik even in de war.
In het artikel zeg je dat vanaf het moment dat je de witbalans hebt ingesteld elke foto die DAARNA genomen word, gecompenseerd zal worden met die waarden.
Maar nu zeg je dat je het achteraf doet voor alle foto’s die genomen zijn onder dezelfde omstandigheden.
Hoe weet de camera welke foto’s dat waren als er bv nog foto’s van de vorige dag opstaan?
Sorry, ik ben misschien niet zo slim maar eerst dacht ik dat ik het snapte maar nu heb ik alleen nog maar hoofdpijn lol
Hoi Ton,
Excuus. Er zijn twee momenten waarop je de witbalans kunt aanpassen, in de camera tijdens het maken van de foto of achteraf in nabewerking op de computer. Je kunt de witbalans instellen op de camera en achteraf op de computer nog volledig aanpassen (zeker als je in RAW formaat fotografeert).
Als je het achteraf wilt instellen en je hebt gebruik gemaakt van een grijskaart voor elke nieuwe situatie, kun je (bijvoorbeeld in Lightroom) de eerste foto met de grijskaart op de juiste witbalans instellen en alle volgende foto’s tot aan de volgende grijskaart selecteren en de witbalans instelling gelijk maken aan de eerste foto.
Aahh…ok, nu is het duidelijk voor me.
Bedankt voor de snelle reactie en je geduld :-)
Ik vind deze uitleg prima, hier heb je wat aan, ik zou ook nog wat meer over witbalans willen weten.
Geachte mijnheer Verburg,
Zoals ik eerder reeds heb gemeld ben ik gisteren op uw site gestoten. Gewoonweg prachtig!
Doch bij het lezen van bepaalde vragen van mensen die via uw site een beter begrip willen opdoen over het digitale fotograferen, moet ik jammer genoeg vaststellen dat de meesten onder hen de handleiding van hun camera nog niet eens hebben gelezen of geraadpleegd.
Ik ben met een groep “ouderen” op stap geweest, die wilden leren betere foto’s te maken. Van de “negen” geïnteresseerden was er GEEN ENKELE die zijn handleiding had geraadpleegd.
Ik probeer altijd (als autodidact) iets bij te leren vanda
Geachte mijnheer Verburg,
Zoals ik eerder reeds heb gemeld ben ik gisteren op uw site gestoten. Gewoonweg prachtig!
Doch bij het lezen van bepaalde vragen van mensen die via uw site een beter begrip willen opdoen over het digitale fotograferen, moet ik jammer genoeg vaststellen dat de meesten onder hen de handleiding van hun camera nog niet eens hebben gelezen of geraadpleegd.
Ik ben met een groep “ouderen” op stap geweest, die wilden leren betere foto’s te maken. Van de “negen” geïnteresseerden was er GEEN ENKELE die zijn handleiding had geraadpleegd.
Ik probeer altijd (als autodidact) iets bij te leren vandaar dat ik zoveel bewondering heb voor uw site.
Indien anderen de moed zouden opbrengen om hun handleiding over hun toestel te lezen, dan zouden zij al heel ver staan in het begrijpen van het werken in de digitale fotografie.
Groeten,
Albert
wat een prachtige site ik lees al dagen achter elkaar over de diverse onderwerpen en leer en leer en hoop het ooit allemaal te onthouden en toe te passen, hartelijk dank, Elly
Deze website is inderdaad zeer mooi en veel onderwerpen worden aangesneden.
Al is het voor iemand die begint wel een beetje moeilijk denk ik, maar een ieder zou dan ook verstandig zijn een basis cursus te volgen en veel te oefenen in de praktijk.
Wel een vraag aan u, maakt u al de foto’s in de M stand of Av / TV ( waar maakt u meestal gebruik van
Dankjewel Rodney, ik adviseer iedereen om te beginnen bij http://www.digitalefotografietips.nl/basiscursus/starten-met-een-spiegelreflexcamera/ en zo de basiscursus door te werken :)
Ik fotografeer meestal in de Av stand en gebruik de belichtingscompensatie om de camera te corrigeren als ik het er niet mee eens ben (bij ongewenste over- of onderbelichting).
Ik fotografeer voornamelijk landschappen en dan is de scherptediepte met behulp van het diafragma belangrijker dan de sluitertijd en kies ik dus voor f/11 of f/16 in plaats van voor een sluitertijd (Tv).
Het enige moment waarop de camera op de M stand gaat is als ik sluitertijden langer dan 30s nodig heb om bijvoorbeeld het water een mistachtig effect mee te geven.
Beste Rodney.
Niet alleen lezen is mijn tip.
Leg je camera naast de monitor van je pc en speel met de standen zoals deze beschreven worden.
Maar ook wat foto’s in de verschillende standen.
Ook al is het in huis en fotografeer je maar je pakje sigaretten, je half volle bierglas, het glas wijn van je meissie, of de orchidee van je vrouw. De foto’s hoeven niet mooi te zijn, als je de verschillen maar ziet in de diverse standen.
Daarna de volgende dag lekker naar buiten met je camera en nóg meer uitproberen! :-)
Geachte heer Jan Kamphuis,
Als autodidact kan ik U verzekeren dat de site van de heer Verburg heel leerrijk en verrijkend werkt. Dus blijft U die maar volgen.
Wat uw probleem betreft aangaande de witbalans is het zo, dat op sommige digitale toestellen er onder de knop “witbalans” (althans bij NIKON) een mogelijkheid is om die door middel van de primaire knop naar het einde van de reeks witbalans mogelijkheden te verschuiven tot U de letters PRE tegenkomt. Dan zoomt U volledig in. Houdt de grijskaart voor de lens (een dertigtal centimeters) en drukt af. Indien de tekst O.K verschijnt in het schermpje dan is de witbalans voor die omstandigheid goed afgesteld. Krijgt U de vermelding O.K. niet te zien dan moet U de witbalans met de grijskaart opnieuw proberen in te stellen tot U O.K. te zien krijgt. Het is uiteraard zo, dat wanneer de omgeving of de lichtomstandigheden wijzigen U dezelfde witbalans aanpassing voor de nieuwe toestand moet over doen. Sommige amateurs hebben daar problemen mee (met het opnieuw moeten instellen van de witbalans) doch bedenk dat U ook het diafragma of de sluitersnelheid moet wijzigen volgens de nieuw ontstane situaties die U wilt fotograferen.
Groeten,
Albert
De PRE optie bij de Nikon (de D7100 iig) is eigenlijk bedoeld om 6 foto’s met specifieke witbalanssituaties (bv 1 met een grijskaart) op te slaan (d1-d6) die vanuit het witbalans menu op te roepen zijn. Er kan dan 1 van die 6 foto’s gemarkeerd en gebruikt worden als witbalans instelling die je op dat moment wilt gebruiken.
Dat is een andere methode als die Kenneth beschreef (volgens mij) waar je een foto maakt, met een grijskaart in beeld, om de witbalans van dat moment op te slaan en dit te herhalen als er een verandering optreedt.
Maar helemaal begrijpen doe ik die d1-d6 methode niet.
Want zoiets kun je volgens mij alleen maar gebruiken op locaties (studio misschien) waar je 100% zeker weet dat de situatie exact klopt met 1 van die d1-d6 foto’s
Ik heb de basiscursus in dezelfde volgorde gelezen (eigenlijk geleerd) zoals a de site is opgebouwd.
Onder elk artikel kan ik eigenlijk wel schrijven dat het een prachtige site is met waardevolle informatie.
ik stuitte 2 weken voordat ik aan een cursus begon op deze site.
Het grappige is dat ik vooraf dus al (een beetje) op de hoogte ben en de mondelinge uitleg en voorbeelden van de cursusleider nu nóg beter aankomen.
Overigens raad ik een ieder die deze site leest aan, om uw camera bij uw monitor te houden en de uitleg van Kenneth diect eens te proberen. Dan krijg je meer gevoel bij de tekst.
Het gaat er dan even niet om of de foto mooi is, maar het gaat erom, dat als u het gelijk even probeert, u direct ZIET wat er bedoeld wordt.
ik hoop dat deze site NOOOOIT meer offline gaat, ik zal ‘m nog vaak gebruiken als naslagwerk.
ik wens alle bezoekers veel lees- en leerplezier! …ik ga nu snel weer doorleren op de site! :-)
Beste Kenneth Verburg.Na maanden lang,veel boeken,sites en youtube te raadplegen,snap ik nu eindelijk alle aspecten van de camera en instellingen :) Heeeeel erg bedankt voor alle duidelijk begrijpbare uitleg ;) U bent de beste leraar fotografie die men zich wensen kan :D
Heel goede, duidelijke cursus! Hoog in Google, dat klopt. Zeer bedankt Kenneth!
Marijke
Dag heer Verburg,
Kunt u mij zeggen waar die afkorting PRE witbalans vandaan komt en wat de betekenis ervan is?
Mvg
Jan
Wat te doen als het beeld geel is. Ik kan hem niet op de witbalans krijgen.