Werken met de Lightroom afdruk module

De Afdrukken/Print module was tot nu toe een ondergeschoven kindje voor mij, ik drukte nooit zelf mijn foto’s af en kwam dus vrij weinig in deze module. Maar nu ik dit wel doe blijkt het ontzettend krachtig te zijn, maar ook eenvoudig te gebruiken. En de module is ook nuttig als je niet wilt afdrukken, want je kunt ook gebruik maken van de lay-out functionaliteit en naar een bestand afdrukken.

Fotoselectie

De Print module geeft de foto’s weer die je in de Bibliotheek (Library) module hebt geselecteerd. Die zie je onderaan het scherm. Als je met een één-foto layout werkt dan drukt de printer meerdere losse foto’s af, werk je met een lay-out waarin je meerdere foto’s kunt invoegen, dan worden de geselecteerde foto’s gecombineerd op één pagina. Door in de onderste balk de volgorde van de foto’s te wijzigen bepaal je welke foto op welke pagina terecht komt.

De werking verschilt trouwens iets afhankelijk van de lay-outstijl die je kiest (zie verderop).

Pagina en afdrukinstellingen

Hier zit een klein verschil tussen Windows en Mac. Op de Mac zijn Pagina (Page Setup) en Afdruk instellingen (Print Setup) twee verschillende opties, binnen Windows is dit één optie. Dit komt door hoe het besturingssysteem met afdrukken omgaat. Bij deze opties stel je het papierformaat in en of het om een landschap of portret formaat gemaakt.

De printerinstellingen zijn bij jou misschien uitgebreider dan wat je op de screenshots ziet, ze kunnen verschillen afhankelijk van de driver. Belangrijk is dat je in de printer instellingen het juiste papiertype instelt.

Heb je papier van de fabrikant van de printer, dan zie je die hier netjes staan. Heb je papier van een andere fabrikant (ik gebruik Ilford), dan kun je vaak in de documentatie of op de website vinden welk papiertype je van de printerfabrikant moet kiezen om de beste resultaten voor dat papier te krijgen.

Een andere belangrijke optie is het kleurbeheer. Schakel hier uit dat de kleuren door de printer beheerd worden, in de meeste gevallen werk je met een kleurprofiel dat specifiek voor jouw printer en papier combinatie is gemaakt en anders krijg je dubbel kleurbeheer.

Als je de instellingen hebt gemaakt kun je deze opslaan in een gebruikerssjabloon, zodat je in de toekomst eenvoudig de juiste instellingen kunt laden. Druk daarvoor op het + teken bij de Sjabloonbrowser.

Let op dat de Printer papiertype instelling niet wijzigt als je een preset selecteert (in tegenstelling tot de Pagina instelling die wel meewisselt). Als je wisselt tussen een mat of hoogglans papiersoort, dan moet je de printerinstelling dus nog wel wijzigen ook al heb je een preset voor de rest van de instellingen!

Druk je op de i toets dan kun je net zoals in de Bibliotheek module extra informatie tonen over de gekozen instellingen, zo zie je eenvoudig welke papierformaat en printer je hebt geselecteerd.

Lay-outstijl

Aan de rechterkant zie je de lay-out stijlen. Afhankelijk van de keuze die je hier maakt kunnen de opties in de rechter zijbalk wisselen, hoewel veel van dezelfde opties ook zullen blijven staan. De verschillen tussen de opties zijn subtiel, maar bepalen hoe vrij je met foto’s kunt slepen en hoe je verschillende pagina’s kunt combineren.

Enkele afbeelding/contactblad

Hier kies je standaard voor een combinatie met kolommen en rijen om te bepalen hoeveel foto’s je op de pagina krijgt. Afhankelijk van of de foto’s horizontaal of verticaal zijn genomen verschillen de verhoudingen tussen de foto’s.

Vijf kolommen en twee rijen

Deze optie werkt het beste voor het afdrukken van een enkele foto of het maken van een tweeluik of drieluik waarbij je meerdere foto’s op één pagina afdrukt. Ook kun je eenvoudig een contactblad (contact sheet) afdrukken waar je alle geselecteerde foto’s klein laat weergeven zodat de klant een selectie kan maken.

Fotopakket

Hier heb je meer vrijheid dan in de eerste lay-outstijl. Hier maak je een lay-out voor dezelfde foto die in verschillende formaten wordt afgedrukt. Bijvoorbeeld één grote foto en een paar foto’s op paspoortformaat. Handig als je werkt met standaard pakketten.

Aangepast pakket

Deze optie heeft de meeste vrijheid, maar Lightroom vult ook minder automatisch voor je in. Dit werkt helaas niet zo mooi als in Apple’s Aperture waar je een volledig album met voorgedefinieërde lay-outs kunt kiezen. In Lightroom moet je elke pagina afzonderlijk opmaken of een sjabloon maken met een serie pagina’s die je dan bij het bewerken eventueel nog kunt customizen.

Afbeeldingsinstellingen

Gebruik je een afwijkende grootte, dan kun je de optie Zoomen en vullend maken (Zoom to Fill) gebruiken om de foto het hele kader (zie optie Layout) te laten vullen. De foto is dan niet meer in de oorspronkelijke verhouding, maar volgt de verhouding van het kader. Je kunt dan in de foto klikken om een ander deel binnen het kader te slepen, zo kun je precies bepalen welk deel van de foto je nog kunt zien.

De optie Roteren en passend maken (Rotate to fit) kun je gebruiken als je een landschap foto het papier wilt laten vullen (bij papierinvoer in de portretstand in je printer) zodat je een beeldvullende foto krijgt. Als je een sjabloon laadt moet je deze optie vaak nog een keer aanvinken voordat de foto echt wordt gedraaid en beeldvullend wordt weergegeven.

Hier kun je ook een rand om je foto laten weergeven, deze kan alleen wit, zwart of een grijstint zijn om niet te veel af te leiden van de foto zelf qua kleur.

Lay-out

Hier bepaal je de marge tussen de rand van het papier en de foto. Dit hangt bijvoorbeeld af van de fotolijst die je gaat gebruiken. Als het papier hier precies in past kun je een rand maken, past het papier niet omdat de lijst veel groter is, dan zou je er voor kunnen kiezen om de foto papiervullend af te drukken en gebruik te maken van de ruimte of het passepartout in de lijst.

Voor A4 foto’s kies ik vaak een rand van 2 cm, voor A3 foto’s een rand van 3cm.

Bij Paginaraster kies je hoeveel kolommen en rijen de pagina krijgt en bij Celafstand geef je meer of minder ruimte per foto. De celgrootte heeft hier ook invloed op. Als je Vierkant houden (Keep Square) kiest wordt de foto in een vierkant gedrukt en snijdt Lightroom er zelf een stuk af. Je kunt de foto dan wel weer verslepen binnen het kader om een andere uitsnede te maken.

Hulplijnen

Je kunt naar wens hulplijnen (Guides) aan of uit zetten. Ik heb standaard Afmetingen (Dimensions) aan staan, want ik wil kunnen zien wat de resolutie is van de foto, maar andere opties zijn het tonen van linialen (Rulers), marges (Margins) en afbeeldingscellen (Cells).

Pagina

Hier kies je specifieke pagina instellingen. Zo kun je de achtergrondkleur van de pagina instellen (vooral handig bij het afdrukken naar bestand), je naamplaatje, watermerk of foto informatie (instellingen, titels, etc.) op de foto laten afdrukken en nummering of uitsnijdtekens toevoegen.

Afdruktaak

Hier kies je de export instellingen voor de Afdrukken/Print module (Print Job in de Engelse versie van Lightroom). Je kunt kiezen om naar printer of naar een bestand te exporteren.

Bij afdrukresolutie (print resolution) geef je op hoeveel pixels per inch er moeten worden afgedrukt. 300-360 ppi is meestal gebruikelijk, afhankelijk van de printer. Schakel je dit vinkje uit en heb je bij Hulplijnen (Guides) de Afmetingen (Dimensions) aan staan, dan zie je de resolutie van de foto zelf links bovenin bij de foto. Een erg handig hulpmiddel om te kunnen inschatten of Lightroom de foto nog moet vergroten of verkleinen om de benodigde 300-360ppi te bereiken.

Naast verscherping in de Ontwikkelen (Develop) module moet je ook verscherping toepassen in de print module. Als je een foto afdrukt gaat er namelijk wat scherpte verloren. Heb je normale verscherping toegepast in de Develop module, dan kies je Standaard verscherping voor de print module, hoewel je dit afhankelijk van de soort foto natuurlijk nog kunt bijstellen.

Daarnaast maak je een keuze voor Mat of Glanzend (Matte of Glossy), afhankelijk van het papiertype. 16-bit uitvoer is een keuzeoptie alleen op de Mac. Echt veel verschil heb ik er niet mee kunnen ontdekken, maar als je 16-bit als optie hebt, waarom niet gebruiken ;)

Een belangrijk element bij het afdrukken is het Kleurbeheer (Color Management). Over het algemeen is het aan te raden hier een specifiek profiel voor het papier dat je gebruikt te laden, want elke papier en printer combinatie geeft een heel specifiek resultaat. Kies je niet het juiste profiel, dan kan het eindresultaat enorm afwijken.

In veel gevallen kun je bij de papierfabrikant de benodigde profielen voor jouw printer downloaden, bij Epson, Canon en HP papier zitten ze al ingebouwd in de driver.

In Windows zet je de kleurprofielen in de ‘color’ map, meestal in een locatie die lijkt op C:\WINDOWS\system32\spool\drivers\color (weet je het niet zeker, zoek dan naar *.icc bestanden). Lightroom ziet het bestand alleen als het profiel is geïnstalleerd (rechter muisknop op het profiel bestand klikken en ‘installeer profiel’ kiezen). Op de Mac plaats je de profielen in de Library > ColorSync map.

In beide gevallen kun je de profielen in Lightroom toevoegen aan het selectielijstje door een vinkje te zetten bij de gewenste profielen. Helaas zie je een naamswijziging hier niet terug, in het geval van de Ilford profielen kan de naamgeving soms wat cryptisch zijn (IGSPP11 is Smooth Pearl papier), maar als je eenmaal alle instellingen als preset hebt opgeslagen maakt het niet meer zoveel uit.

Heb je geen profiel, dan kun je Beheerd door printer (Managed by printer) kiezen, je bent dan afhankelijk van de driver, dit kan soms onvoorspelbare resultaten geven. De voorkeur heeft dan om zelf je papier te profileren als de resultaten erg afwijken, je maakt dan een afdruk op de printer en een spectophotometer kan de afdruk analyseren en een profiel maken voor die specifieke printer en papier combinatie.

De laatste optie is Rendering Intent, dit kan Relatief of Perceptueel (Relative of Perceptual) zijn. Relatief produceert alle kleuren die de printer kan produceren, maar het kan ook voorkomen dat er kleuren buiten het bereik van de printer vallen. Je krijgt dan een minder natuurlijke overloop in de kleuren. Perceptueel probeert daar wat aan te doen door de kleuren binnen het bereik van de printer te brengen, maar dit gaat iets ten koste van die kleurverzadiging.

Het verschil is erg subtiel in mijn tests, maar dit kan komen door de foto’s die ik heb geprobeerd. Valt een afdruk je tegen, dan zou je het alternatief eens kunnen proberen.

Nu we dit allemaal hebben ingesteld kunnen we een afdruk maken. Maar voordat we dit doen kunnen we alle gekozen instellingen als sjabloon instellen, zodat we niet elke keer opnieuw de instellingen hoeven te maken. Dit versnelt het afdrukken enorm.

Ik heb mijn sjabloon naamgeving zo opgebouwd dat ik in de preset de naam van de printer zie, het type papier en het afdrukformaat.

Naar een bestand afdrukken

Ook als je geen printer hebt kan de Afdrukken/Print module handig voor je zijn. Op mijn eigen fotoblog maak ik hier veel gebruik van als ik twee verticale foto’s naast elkaar wil plaatsen.

Je kunt dit eenvoudig doen in Photoshop Elements en Photoshop, maar waarom daar naartoe gaan als het ook in Lightroom kan. Je moet eenmalig een paar dingen instellen en daarna kun je steeds dezelfde instelling gebruiken.

Er zijn twee mogelijkheden om te gebruiken. Wil je een simpel grid zoals ik gebruik (2 foto’s naast of onder elkaar), dan kun je dit prima met de standaard layout doen. Je geeft twee kolommen aan en één regel en dan heb je twee foto’s naast elkaar. Door met de marges te spelen kun je de foto’s uitlijnen.

Wil je een ingewikkeldere layout met foto’s die onder of boven elkaar liggen, dan kun je kiezen voor Aangepast Pakket. Hier kun je cellen naar het canvas slepen en ze een vaste plaats geven. Hier sleep je de foto’s in. Nadeel is dat Lightroom ze niet automatisch voor je op hun plek zet zoals met de standaard layout.

Pagina grootte

De grootte van de pagina staat standaard op A4, maar voor mijn fotoblog heb ik maar een foto nodig die 940 pixels breed is. Beide foto’s moeten dus zo verkleind worden dat ze hier in passen.

De instelling van de paginagrootte doe je in de Pagina Setup (Papierformaat > Aangepaste formaten…). Hier kun je echter alleen de maat in millimeters ingeven, je moet dus de pixels omrekenen naar millimeters.

Hier heb ik zelf even Photoshop Elements voor gebruikt. Maak hierin een nieuw canvas aan (Bestand > Nieuw) van 940×691 pixels (691 hoog heb ik een tijd geleden bepaald, zo wordt de breedte beperkt en komt er een witruimte tussen beide foto’s). Nu hebben we de juiste grootte, maar nog niet de millimeters.

Afmeting in Photoshop Elements

Kies voor de optie om de foto te verkleinen. Hier zie je bovenin de pixelmaat en onderin kun je een andere maat kiezen. Kies voor millimeters en Photoshop Elements rekent automatisch de maat om. Deze waarden kun je vervolgens in de Pagina Setup in Lightroom invoeren.

Als je naar de verklein optie gaat in Lightroom, dan moet je er voor zorgen dat je dezelfde waarde voor pixels per inch ingeeft als in de Print module van Lightroom. Voor web kies ik vaak 100 ppi. Als je in Lightroom 72ppi kiest en in Lightroom 100ppi of 300ppi dan worden je foto’s te groot geëxporteerd, stel dit dus gelijk aan elkaar in.

Het canvas moet 239mm x 176mm worden om 940×691 pixels te krijgen en dit voer ik in bij de Pagina Setup. Ik heb ook een naam gegeven aan de instelling zodat ik hem later terug kan vinden. Gelukkig hoef je niet elke keer de Pagina Setup aan te passen als je wisselt tussen afdrukken op A4 en export naar JPEG, dit wordt opgeslagen in de preset.

Afhankelijk van wat je in de filmstrip (verkleinde weergave van de foto’s onderaan het scherm) selecteert plakt Lightroom automatisch de geselecteerde of alle foto’s in de cellen. Heb je meerdere foto’s dan maakt Lightroom meerdere pagina’s aan. Het handige hiervan is dat als je Afdrukken naar bestand… selecteert dat Lightroom in één keer alle pagina’s als JPEG bestand opslaat en plaatst in een mapje met dezelfde naam, klaar om op je weblog te plaatsen.

Afdruktaak JPEG afdrukken

Je kunt voor het exporteren nog kiezen voor verscherpen als je dat wilt. De Glanzend (Glossy) optie biedt iets meer verscherping dan de mat (matte) optie, dit is een kwestie van smaak en je kunt het ook uitschakelen als je al voldoende verscherping in de Ontwikkelen (Develop) module van Lightroom hebt toegepast. De verscherping wordt trouwens toegepast op de individuele foto’s waarmee de afdruk is samengesteld, niet de foto als geheel, waardoor de kwaliteit van de verscherping per foto hoger blijft.

Als je alle gekozen opties opslaat als een sjabloon, dan kiest Lightroom in het vervolg altijd zelf de pagina grootte en de juiste instellingen aan de rechterkant. Het enige wat je dan hoeft te doen is de juiste foto’s selecteren in de Bibliotheek, naar de Afdrukken module gaan, het juiste sjabloon kiezen, op de Afdrukken naar Bestand knop drukken en een naam opgeven.

Diptych eindresultaat

Zoals je kunt zien is de print module in Lightroom erg krachtig. Een hoop van de keuzes in Photoshop zijn hier erg versimpeld, waardoor je sneller kunt werken. De mogelijkheid vrijwel al je instellingen als preset op te slaan is goud waard als je regelmatig dezelfde soort afdrukken maakt. Helaas kun je in Lightroom nog steeds niet aan ‘soft proofing’ doen, een indruk krijgen van het afdrukresultaat weergegeven op het beeldscherm zonder dat het je papier en inkt kost. Wie weet in de volgende versie.

[ad#Lightroom]