In de standaard instelling van een digitale camera schrijft de camera automatisch JPG bestanden weg naar de geheugenkaart. Hierbij voegt de camera compressie, verscherping en eventuele in-camera bijstellingen toe. Over deze instellingen heb je nauwelijks invloed en door de compressie gaat er detail verloren. Daarom kiezen veel fotografen er voor om foto’s in RAW formaat weg te laten schrijven naar de geheugenkaart. Hierdoor zijn de afbeeldingen groter en duurt bewerken langer, maar dit nadeel weegt niet op tegen de voordelen.
Een RAW bestand is een directe weergave van wat de sensor van de camera heeft geregistreerd. Geen enkele compressie of andere bewerkingen worden toegepast. Dit levert op dat RAW de hoogst mogelijke kwaliteit foto’s oplevert. Laat je trouwens niet foppen door de weergave op het LCD scherm van de camera, hier past de camera namelijk wel stiekem wat bewerking toe en dit beeld is dus niet precies wat je van het digitale bestand kunt verwachten.
Doordat er geen bewerking heeft plaatsgevonden zien RAW foto’s er in eerste instantie veel minder goed uit dan JPG foto’s die zo uit de camera komen. Dat is echter snel te verhelpen met enkele minuten digitale bewerking. En hier komt het grote voordeel van het RAW formaat om de hoe kijken, je kunt nog allerlei dingen bijstellen zonder dat (tot op zekere hoogte) de kwaliteit van de foto slechter wordt.
Een reden waarom veel fotografen voor RAW formaat kiezen is omdat er meer kleuren per pixel kunnen worden vastgelegd in RAW. De kleuren per pixel worden uitgedrukt in de ‘bitrate’ en bij RAW fotografie zijn dit 16 bits. Dit betekent 4096 kleurgradaties voor rood, 4096 kleurgradaties voor groen en 4096 kleurgradaties voor blauw (RGB) per pixel oftewel 68,8 miljard kleuren. Bij JPG zijn dit echter maar 256 kleuren per pixel. Dit betekent dus dat zodra je een JPG maakt die 4096 gradaties teruggebracht worden tot 256 gradaties, een stevig kleurverlies. Nu zijn dit bij JPG nog altijd 16,77 miljoen kleuren (meer dan het oog kan zien), maar je gaat het wel merken bij aanpassingen in bijvoorbeeld Photoshop.
Meestal heb je op je camera niet de keus om RAW te kiezen in het automatische programma en voor andere motiefprogramma’s (landscape, action, portrait, etc). Alleen bij de standen waar je zelf instellingen kiest (M, P, Tv, Ap en A-dep) kun je RAW kiezen. Canon, Nikon en consorten lijken er van uit te gaan dat hun keuzes het beste zijn in de voorgekookte programma’s (geef ze eens ongelijk, meestal klopt het) en dat je dat niet grondig wilt gaan wijzigen. Dus krijg je daar alleen de keuze voor large, medium en small JPG’s.
Bewerkingen
Krijg je niet meteen in de camera de instellingen correct of bedenk je thuis bij de warme openhaard dat je liever toch een ander effect gekozen dan kun je tot op zekere hoogte in RAW behoorlijk wat corrigeren zonder kwaliteit in te leveren. Zo kun je tot ongeveer +1 en -1 stop terughalen in de sluitertijd, wat het verschil kan betekenen tussen een te donkere foto of precies goed. Op die manier kun je nog veel detail in de schaduwpartijen terug halen. Ook bij overbelichting kun je meer terug halen dan bij een JPG, hoewel je wel moet bedenken dat zodra de camera puur wit heeft geregistreerd (bij overbelichting) je dit niet meer terug kunt halen. Het detail is hier weg. Meer daarover in Hoofdstuk 2.10: Histogrammen.
Ook kun je met RAW de witbalans aanpassen. De witbalans heeft te maken met de kleurtemperatuur van het licht dat op de sensor valt, bij een zonsondergang worden onderwerpen die wit zijn bijvoorbeeld geel gekleurd. Wil je dit compenseren (niet aan te raden bij een zonsondergang, dan is je sfeer weg) zodat wit bijvoorbeeld wit wordt dan kun je met RAW de kleurtemperatuur nog volledig wijzigen van koel (blauw) naar warm (geel-rood). Hier kun je de zonsondergang dus ook extra mee aanzetten, dat rood in de lucht nog wat extra aanstippen.
Andere aanpassingen die je kunt doen zonder veel kwaliteitsverlies is het aanpassen van kleuren, het vehogen van het contrast in de foto, terughalen van detail in donkere of lichte delen en het verscherpen van de foto. Je kunt het natuurlijk altijd het beste op dat moment goed doen, maar je hebt nog een manier om een fout te corrigeren zonder dat een foto snel in kwaliteit achteruit gaat zoals bij het meerdere keren bewerken en opslaan van JPEG foto’s het geval is.
Het correct instellen van het diafragma (F-waardes), sluitertijd en iso, blijven natuurlijk gewoon van belang, dit bepaald ook voor een groot deel de creatieve waarde van de foto.
RAW Tools
Elke camera fabrikant heeft zijn eigen RAW standaard, die ook nog eens per camera verschilt. Dit betekent dat als je de foto’s op je computer inlaadt om te bewerken dat je speciale software nodig hebt om dat specifieke RAW formaat te lezen, eventueel te converteren en vervolgens te bewerken. Elke fabrikant levert bewerkingssoftware hiervoor op de cd die bij je camera zat, maar vaak is deze software niet van hoogstaande kwaliteit. Daarom zijn er softwarefabrikanten die specifiek voor RAW bewerking applicaties ontwikkelen. Voorbeelden zijn Camera Raw (bijgeleverd bij Photoshop en Photoshop Elements) en Lightroom van Adobe, iPhoto en Aperture van Apple, producten van PhaseOne en nog vele anderen.
Zowel Apple als Adobe brachten recent (eind 2006 en begin 2007) een gespecialiseerde fotobewerkings en organisatie applicatie uit. Apple’s Aperture kwam als eerste uit. Het is een volledig nieuwe applicatie in de Pro reeks en vanaf de grond opgebouwd. Adobe Photoshop Lightroom volge iets later, de applicatie is voor een deel gebaseerd op Camera RAW van Photoshop (en bouwt er op verder), maar ook Lightroom is volledig opnieuw opgezet.
Kenmerkend van de twee applicaties is dat ze beide gebruik maken van een database om de foto’s te organiseren. Alle bewerkingsstappen worden hierin vastgelegd zodat je te allen tijde terug kunt naar een vorige bewerking. De RAW foto’s waarmee deze applicaties kunnen werken worden niet zelf aangepast. In de database wordt een RGB weergave opgeslagen en alle bewerkingen worden hier ook opgeslagen. Op het moment dat je de foto exporteert worden razendsnel de gekozen bewerkingen erop toegepast. Hierdoor kun je ook heel makkelijk ‘virtuele kopieën’ maken van je originele foto en hierop nieuwe bewerkingen uitproberen. In Hoofdstuk 4.10 De Lightroom Catalogus vind je meer informatie over hoe Lightroom met de database en de bewerkingen omgaat.
Beide applicaties zijn hiervoor ideale applicaties. Ikzelf heb gekozen voor Adobe Photoshop Lightroom als mijn favoriete applicatie, deze ondersteunt zowel Mac als PC, Aperture is alleen voor Mac. Daarom heeft deze site een gespecialiseerde Lightroom sectie (Hoofdstuk 4).
DNG (Digitaal NeGatief)
Adobe heeft het gevaar van de verschillende (gesloten) RAW formaten onderkend en in 2004 besloten een open standaard te ontwikkelen die door alle hardware- en softwarefabrikanten gebruikt kan worden. Dit formaat hebben ze DNG genoemd, wat staat voor Digitaal NeGatief.
Het grote voordeel van DNG is dat dit een open formaat is dat door veel software applicaties wordt ondersteund. RAW formaten zijn cameraspecifiek en zijn gesloten formaten waardoor het lastig is voor veel software fabrikanten om volledige ondersteuning te bieden voor elke camera. Er zitten vaak geheime stukjes informatie in het RAW formaat die de eigen software van de fabrikant wel kan ontsleutelen. Met DNG kun je dus beter garanderen dat je foto’s ook in de verre toekomst door (nieuwe) applicaties te openen zijn en zit je niet vast aan de software van de fabrikant. Of dit bij Nikon en Canon snel het geval zal zijn betwijfel ik, maar wat als de camerafabrikant failliet gaat.
DNG bestanden zijn kleiner (Adobe claimt dat dit zonder kwaliteitsverlies is), de bewerkingen komen er in mee en de preview zit er ingebakken. De import zal wat langzamer gaan, maar die tijd komt in het bewerken dus terug. Alle beeldbewerkinsapplicaties van Adobe ondersteunen DNG, maar Adobe heeft ook een DNG Converter uitgebracht voor Windows en Mac zodat andere ontwikkelaars ondersteuning kunnen leveren.
Om snel en eenvoudig RAW te bewerken, kun je ook gebruikmaken van het programma Picasa. Middels enkele schuiven kun je je foto betrekkelijk snel bewerken, met hele mooie resultaten!Vervolgens worden ze opgeslagen als JPEG bestand. Het is een zeer gebruiks-vriendelijk programma!
Welk bewerkingsprogramma voor raw te kiezen. ik heb nu Paint shop pro 14, DPP van Canon en Silkypix.
Met DPP kan ik lichte en donkere gedeelten niet gebruiken, te moeilijk. Bij Paint shop pro en silkypix kan ik niet werken met een dubbel venster. De originele foto en de te bewerken foto
Hoi Leny, ik ben zelf een fan van Adobe Photoshop, de RAW bewerking daarin is erg goed en je kunt door middel van historie goed zien welke bewerkingen je hebt toegepast. Er is een gratis 30 dagen demo beschikbaar op de Adobe website op http://www.adobe.com/go/trylightroom_nl/. In het hoofdstuk http://www.digitalefotografietips.nl/nabewerking/ heb ik veel over Lightroom geschreven.
Dankjewel, ik ga de demo ophalen. Nadeel is dat ik dan ondertussen 4 programma’s heb. Silkypix verwijderen denk ik
Hoi Kenneth ,
Wat ik me al een tijdje afvraag :
Stel je wil een HDR maken. Je hebt 1 RAW foto.
Deze ga je dan in PS of Bridge zo aanpassen dat je een foto onder en een foto overbelicht krijgt.
Dan heb je dus 3 RAW foto’s.
Krijg je dan hetzelfde eindresultaat alsdat je op locatie 3 afzonderlijke foto’s had gemaakt ?
Hoop dat je de vraag begrijpt :D
gr Hans
Hoi Hans,
Dit is zeker een techniek die je kunt toepassen om nog iets meer bereik uit een RAW foto te halen. Echt hetzelfde resultaat als drie losse foto’s krijg je niet, want bij drie losse foto’s voeg je rond de vier stops extra dynamisch bereik toe aan een foto, waarbij je met RAW bewerkingen waarschijnlijk 2 stops er uit kunt halen. Als echter je contrastverschil daar ook binnen past is het een eenvoudige techniek om toe te passen. Daarnaast is het een goede methode als je bijvoorbeeld de HDR techniek wilt toepassen op een element in beweging.
Duidelijk ! Bedankt voor je reactie !
Hallo, leuke artikel om te lezen! Ik ben zelf net bezig met fotograferen en moet nog veel leren! Ik ben zeer blij met deze website en ga het ook zeker volgen! Bedankt.
Beste Kenneth,
Ik ben nu al een tijdje bezig met fotografie en kreeg vorig jaar voordat ik op safari naar Zuid Afrika ging de tip om zowel in RAW als JPEG te schieten. De JPEG beelden heb ik bewerkt, maar de RAW beelden staan nog steeds onbewerkt op mijn harde schijf vanwege één simpele reden: Ik kan ze niet openen. Ik heb Adobe Photoshop CS2 op mijn computer, maar die kan ze niet aflezen. Weet je misschien wat ik hier aan kan doen? Of welk programma ik anders zou moeten gebruiken?
Groetjes, Lieke
Hallo Lieke,
Je zegt er niet bij welke camera je hebt, waarschijnlijk beschik je met versie CS2 niet over de juiste Camera Raw versie die de bestanden van jouw camera kan lezen. Afhankelijk van de camera zou het kunnen dat je kunt upgraden naar de laatste versie van Camera Raw die CS2 ondersteunt, maar waarschijnlijk is dat het om een nieuwere camera gaat waarvoor Adobe geen support meer biedt voor CS2.
Je kunt in dat geval misschien gebruik maken van de gratis DNG Converter (te downloaden op http://www.adobe.com/support/downloads/detail.jsp?ftpID=5597), die je RAW bestand om kan zetten naar DNG en die kun je dan misschien wel met CS2 openen, hoewel Adobe geen garanties geeft.
Vraag:: Ik heb pas de D600 van Nikon gekocht, en ik heb Lightroom 2.7. Deze herkent de Raw beelden niet.. Lightroom 5 kan ik niet op mijn computer zetten, omdat hier Windows Vista op zit. Heeft u een opososing voor mij.. Moet ik de Rawbeelden converteren naar DLG Zo ja, hoe doe ik dat . Kan dat met ViewNx van Nikon?
Ben heel benieuwd naar uw antwoord.
Hiervoor had ik de D90 en die Rawbeelden kon ik wel importeren in Lightroom.
Dag Ida,
Het antwoord is heel simpel. Wil je Lightroom niet upgraden dan zal je voor je huidige- en toekomstige camera’s moeten omzetten naar DNG bestanden. De converter (omzetter) maakt je bestand(en) geschikt voor latere versies PS en/of LR en is gratis te downloaden van de Adobe site.
Veel succes en plezier ermee,
Alex.
Dank vast, Ik heb dit echter al geprobeerd, maar de bestanden worden dan naar jpg geconverteerd, dus veel kleiner. Welk programma zet ze om
in een dng bestand, weet je dat?
Zoals ik je al aangaf kan je de DNG-converter gratis downloaden van de site van Adobe. Je wordt hierbij op je wenken bediend http://www.adobe.com/support/downloads/detail.jsp?ftpID=5694
De converter zet om naar .DNG en dit is een (Adobe) RAW format. Deze kan je bewerken in LR en wegschrijven naar welk format je wilt.
Veel succes ermee.
Zoals ik je eerder al aangaf kan je de DNG-converter gratis downloaden van de Adobe site. Maar om het je gemakkelijk te maken zal ik je op je wenken bedienen http://www.adobe.com/support/downloads/detail.jsp?ftpID=5694
De converter zet niet om in naar .JPG maar naar .DNG dit is een (Adobe) RAW format. Dan kan je je foto’s laden in LR, bewerken en wegschrijven naar wat je wilt, bijv. .JPG.
Veel succes ermee.
Hartelijk dank Alex.
Het is me gelukt.
Het zijn wel twee extra handelingen nu: eerst met Nikon transfer inladen van SD kaart en dan in DNG selecteren en omzetten en dan importeren naar Lightroom.
In de oude situatie kon ik de foto’s rechtstreeks van SD naar Lightroom importeren.
Maar gelukkig lukt het zo. Of is er nog een handiger manier?
Hartelijke groet
Ida Jorna
Je kunt de afbeeldingen ook gewoon met de windows verkenner inlezen in de computer. Afhankelijk van de instellingen van je Windows start de verkenner automatisch wanneer je de SD kaart plaatst, of moet je die handmatig opstarten. Wanneer je een snelkoppeling maakt naar de juiste map op je SD kaart hoef je die alleen maar aan te klikken.
Maar je kunt ook direct vanaf de SD kaart je foto’s naar DNG omzetten, het enige dat je daar voor moet doen is als bron de map op je SD kaartje opgeven.
Dat is inderdaad het handigst. Hartelijk dank.
Ida
Hartelijk dank voor alle behulpzame reacties. Ik ben eruit wat betreft omzetten naar DNG. Ik ga nu verder met het leren van de nieuwe camera, want er zijn toch weer allerlei nieuwe functies en andere menukeuzes. Zo ontdekte ik dat de D600 de beelden van de D90 niet herkent (ik wilde ze wissen, maar de camera zag geen beelden). Ik heb toen de SD kaart geformatteerd en nu is de kaart weer volledig te benutten..
Als ik vragen heb meld ik me weer.
Ida
hallo ik heb een canon Eos 500 D ik zit met probleem mijn camera maakt kopie alleen is die foto niet zichtbaar. dus als ik heel veel foto’s maak dan moet ik al die foto’s er tussen uit hallen en verwijderen hoe kan ik dit veranderen .?
Als ik je bericht zo lees kan ik er helaas niet uit halen wat je bedoeld.
Maak je foto’s in RAW en JPEG. Bedoel je dat ? En waar is deze niet zichtbar ?
Heb je al eens gekeken in de handleiding ? ;-)
Ik heb sinds kort de Lumix FZ200. Prachtig toestel me schitterende Leica lens. Voor de bewerking van RAW opnames is Silkypix meegeleverd. De handleiding op de website van Silkypix is erg gebruiksonvriendelijk. Liefst zou ik een dag training volgen bij een ervaren gebruiker. Wie kent hiervoor een geschikte optie? Alternatief (maar minder wenselijk) is een handleiding.
leuke tips hier zo ik heb net een nikon d3100 en lens 55 200
18 55 flitser metz 44 af 1 digital net begone met deze camera
over week ga ik deze tips keer gebruiken dan ga ik naar oostenrijk toe naar westendorf ook hier leer ik weer wat van
bedankt hier voor
ik heb en nikon d3100 daar ken ik deze zo instelen
jpeg basis jpeg normaal jpeg fijn nef raw nef raw+jpeg fijn
hij staat nu op jpeg normaal ik ben net begonnen met deze camera dus voor mij is het ook allemaal nieuw bedankt voor jullie reactie hier op al vast
Ik heb een nieuwe camera Nikon D810. Voorheen haad ik de D300s, ik ben dus overgegaan naar fullframe. Nu kan ik mijn RAW bestanden niet openen. Ik werkte altijd met Aperture van Adobe en Photoshop CS3. Het selecteren en de voorbewerking deed ik in Aperture (wat ik een superfijn programma vond om in te bewerken en te selcteren) en de details deed ik in Photoshop CS3. Wat kan ik nu het beste doen om mijn foto’s te lezen, selecteren en bewerken?
Je kunt deze omzetten naar DNG of er voor zorgen dat je de laatste versie van de software draait die ondersteuning biedt voor je camera.
ik heb al van alles geprobeerd met mijn display van mijn Canon 7D, maar op de een of andere manier lijken de foto’s op het display van de camera zoals ik ze graag wil hebben. Alleen als ik ze dan in RAW op de computer zet (ik heb een 100% RGB monitor) dan lijken ze altijd weer een stuk donkerder en grauwer en moet ik er nog behoorlijk wat aan aanpassen. Dit vind ik heel misleidend. Mijn instellingen voor de foto’s zelf staan goed zover bekend en ik heb ook goede belichting in mijn studio.
Is er een manier voor om toch mijn display op de camera zo in te stellen dat deze overeenkomt met de foto’s naderhand op de computer? Ik wil namelijk niet telkens er zoveel tijd hoeven steken om de belichting en de warmte etc. te moeten gaan bewerken – zeker niet als ik heel veel foto’s moet gaan bewerken.
Ik ben benieuwd of iemand hier iets op weet!