Macrofotografie is één van de makkelijkste manieren om aan je onderwerp te komen, maar één van de moeilijkst uit te voeren vormen van fotografie. Je hebt er geen superdure lenzen voor nodig (kan natuurlijk wel, hoe dichter je bij je onderwerp kunt scherpstellen des te duurder de lens wordt), je kunt het doen in je eigen tuin als je daar een interessant onderwerp hebt en het kan hele verrassende resultaten opleveren. Eigenlijk kun je voor elk fotografisch onderwerp een macro foto bedenken. Alledaagse voorwerpen worden in close-up vaak toch een erg interessant onderwerp. Vooral als je niet meteen kunt zien wat het is.
Scherpstelafstand
Macrofotografie komt neer op het nemen van close-ups van alledaagse voorwerpen. De meeste camera’s hebben standaard een macro stand, vaak aangeduid met een tulp als icoon. Voor macrofotografie zijn twee waarden van belang. De eerste is de scherpstelafstand van de lens, hoe dichter je met de lens op je onderwerp nog scherp kunt stellen des te beter. Voor spiegelreflex camera’s zijn speciale macro lenzen en tussenringen te koop, maar vaak staat op een telezoom (tot ongeveer 150mm) of een 50mm lens ook al een tulp icoon. Dit geeft aan dat de scherpstel afstand van de lens dichtbij genoeg is om kleine voorwerpen groot in beeld te krijgen. Op mijn 50mm lens staat een tulpje met de waarde 0.45m, dit betekent dat de lens vanaf 45cm scherp kan stellen op het voorwerp. Op mijn 28-135mm lens staat dat deze scherp kan stellen op een halve meter. Maar dankzij de zoomcapaciteiten van de lens kun je een onderwerp toch heel close in beeld krijgen op deze afstand. Beter echter is een echte macro lens, mijn Canon 100mm macrolens stelt nog scherp op enkele centimeters.
Reproductiefactor
Een tweede belangrijke waarde is de reproductiefactor. Deze staat in de vorm van een verhoudingsgetal op de lens. Bijvoorbeeld ‘1:1’. Dit geeft aan dat het object even groot op de sensor wordt geprojecteerd als dat het echt is. Mijn Canon EF 500mm F1.4 heeft een waarde van 1:1.8, dus het object wordt bijna twee keer kleiner op de sensor geprojecteerd. Fotografeer je een euromunt van 10mm, dan zal hij ook 10mm groot worden geprojecteerd op de sensor.
Is het onderwerp net zo groot als de sensor, dan kun je met een 1:1 waarde hem beeldvullend in beeld krijgen. Houd hierbij rekening met de 1,5-1,6 vergrotingsfactor die niet full-frame digitale camera’s hebben, je hebt dus genoeg aan een verhouding van 1:1,6. Er zijn ook lenzen die een reproductiewaarde hebben van 3:1. Dit betekent dat elke mm drie keer zo groot op de sensor terecht komt. Maar die zijn dan ook loei duur. Hoe groter het voorwerp, hoe vaker je genoeg zult hebben aan grotere verhoudingen. 1:4 Is beter te doen met een grote roos dan met een sneeuwklokje.
Goedkope oplossingen
De goedkoopste manier om macro foto’s te maken (als je geen lenzen hebt die geschikt zijn voor het scherp stellen op korte afstand) is met een compactcamera. Voor de prijs van een goede macro lens heb je camera’s die makkelijk in je zak passen en prima geschikt zijn om dichtbij scherp te stellen. Voor spiegelreflex camera’s kan het de moeite waard zijn eerst naar een close-up lens te kijken. Een close-up lens is eigenlijk een filter (zoals een polarisatiefilter) die je aan de voorkant van je lens schroeft en die het mogelijk maakt om dichter bij scherp te stellen. Nadeel is wel dat de randen onscherpte kunnen vertonen bij maximaal open diafragma en/of volledige zoom. Kijk anders naar bijvoorbeeld een 50mm lens, deze kunnen vaak ook dichtbij scherp stellen en het instapmodel is helemaal niet zo duur.
Heb je een onderwerp dat snel weer weg is (vliegen, vlinders, etc.) als je te dicht bij komt, dan is het handig om een zoomlens te gebruiken, eventueel voorzien van een teleconverter die de zoomfactor nog eens met een factor 1.4, 2.0 kan vergroten. Ook hier geldt dat de lensprestaties snel zullen afnemen, zeker als je voor de goedkope variant gaat, en dat je sneller een statief nodig hebt om voldoende scherpte in de foto te krijgen.
Foto’s maken
Gaan we kijken naar het daadwerkelijk maken van de foto. Wat macrofotografie nu zo moeilijk maakt is dat doordat je zo dicht op je onderwerp zit en dat je diafragma ver open is je slechts enkele millimeters hebt om scherp te stellen (met waardes als F1.8 of F2.8 op die afstanden wordt de achtergrond al heel snel onscherp). De kleinste beweging (van de fotograaf of van het onderwerp) verlegt de scherpte weer naar een punt waar je dit liever niet hebt. Je kunt dan een kleiner diafragma kiezen, waardoor je het scherpstelgebied vergroot, maar vaak moet je diafragma wijd open, omdat je anders te weinig licht hebt.
Beide problemen los je op met een statief. Hiermee kun je heel precies bepalen waar de scherpte komt te liggen en sluit je uit dat je camera beweegt tijdens het afdrukken en doordat je met een statief werkt kun je ook een langere sluitertijd hebben en kun je dus een kleiner diafragma kiezen om meer scherpte in de foto te brengen.
Je kunt een groot statief gebruiken voor onderwerpen die zich boven de groot afspelen, maar er zijn ook hele kleine statieven van 10cm met drie poten die al kunnen werken, mits je een niet te zware lens op de camera hebt zitten, anders helt hij over en heb je misschien een deuk in je lens. Wat ook goed werkt is gewoon op de grond gaan liggen (neem een vuilniszak mee), dit heb ik vaak gedaan bij het fotograferen van paddenstoelen, die zijn zo laag dat je de camera op de grond moet hebben staan om op hetzelfde niveau als de paddenstoel te komen.
Spiegelreflex nadeel
Hier komt trouwens een nadeel van een spiegelreflexcamera naar voren ten opzichte van een compactcamera. Doordat je geen omklapscherm hebt moet je met je oog door de zoeker kijken om de compositie te bepalen. Je moet dus echt op je hurken of gaan liggen. Je ziet dat nieuwe spiegelreflexcamera’s wel steeds meer gebruik gaan maken van een ‘Live View‘ functie. Hiermee zie je op het LCD scherm van de camera wat de compositie is en kun je dus iets meer afstand van je camera nemen.
Eén methode om hier mee te werken is ‘brute force’ (een aantal fotografen draaien zich om in hun graf), probeer te ontdekken in welke stand de lens scherp staat met autofocus. Beweeg de camera in een hoek en druk half op de sluiterknop en kijk naar in welke stand hij staat, op den duur weet je voor die situatie precies welke stand in ieder geval het onderwerp scherp stelt en dan is het gewoon veel foto’s maken, veel verwijderen van foto’s die je niet bevallen en de hoek steeds iets aanpassen en hopen dat er iets tussen zit. Is wel een beetje hit & miss, maar met digitaal maak je in ieder geval geen extra kosten. Hooguit is je batterij sneller leeg, dus zorg voor een (opgeladen!) reserve.
Experimenteren
Door de plant op een stoel te zetten en een wit vel papier er achter te houden met de camera op een statief
trek je je onderwerp helemaal uit de achtergrond
Het mooiste van macro foto’s vind ik dat je een heerlijke onscherpte kunt krijgen in de achtergrond door te spelen met het diafragma. Je kunt een onderwerp zo heel mooi uitlichten, maar ook creatieve keuzes maken door juist wel of juist niet bepaalde delen van het onderwerp scherp in beeld te brengen. Let trouwens op, bij macro foto’s kan het soms nodig zijn om relatief kleine diafragma’s (hoge waarden) te gebruiken als je het onderwerp helemaal scherp in beeld wilt krijgen (nog niet eens om de achtergrond scherp te krijgen). Probeer daar mee te experimenteren als je onderwerp niet weg kan lopen, het beste diafragma is afhankelijk van de afstand tot het onderwerp, de afstand tussen onderwerp en achtergrond, de zoomfactor, de beschikbaarheid van een statief (hoeveelheid licht om de foto onbewogen te laten), etc.
Vergeet trouwens ook de groothoeklens niet, daarmee kun je vaak erg dichtbij focussen (het is geen echte macro) en toch meer van de omgeving van je onderwerp laten zien zodat een kijker een beter idee krijgt van de leefomgeving van je onderwerp.
Laat meer van de omgeving zien met een groothoeklens
Beestjes
Als laatste nog een tip voor het fotograferen van bewegende onderwerpen, vaak zijn dit insecten. Doordat ze zo beweeglijk zijn heb je een snelle sluitertijd nodig en ook moet je een grotere afstand tot het onderwerp bewaren (anders schrikken ze). Een goed moment om insecten van dichtbij te fotograferen is in de ochtend. Ze moeten dan nog opwarmen voordat ze kunnen gaan vliegen en ze blijven dan mooi stil zitten.
Zo heb ik ook geprofiteerd van een zomerse bui, deze hommel bleef zeker een half uur zitten om weer op te drogen zodat ik met een volledig statief lekker met de compositie en scherptediepte kon experimenteren. En dat allemaal in mijn eigen tuin.
ik ben nu net begonnen met de macro.het valt mij erg mee,maar moet nog veel oefenen.natuur heeft mij al als kind erg geboeid en ben ook veel in de heemtuin te vinden bij onze woning.daar kan ik veel oefenen,ook omdat er geen honden mogen komen en vaak ben je uren alleen in de vrije natuur.ik vond je commentaren erg leerzaam en wil meer weten hoe je een bepaalde onderwerpen ook zodaning op de foto kunt krijgen.
ik werk vaak met een f4,f4,5 en f8 en f11.en zit met zonnige dagen tussen de 125 en 40 sluitertijd denk ik,ik weet niet helemaal precies of dit de juiste combinatie zijn voor de macro.
in ieder geval hoor ik graag van u en hopelijk wat meer te leren van u.
v r gr erik
Beste Erik,
De ideale combinatie hangt sterk af van het onderwerp, maar hoe lager het f-getal hoe kleiner de scherptediepte is. Als je heel dicht op je onderwerp zit (wat je met je macro lens doet) kan een beweging van 1mm bepalen of het deel dat je scherp wilt hebben wel of niet scherp is. Wil je een groter deel van het onderwerp scherp hebben, dan moet je het f-getal hoger maken, f11, etc. Dan is een groter gebied scherp en is er meer marge.
De scherptediepte is een creatieve keuze, goed of fout bestaat niet. Experimenteer, probeer van hetzelfde onderwerp verschillende f-getallen en kies de beste uit.
Ik heb met veel interesse uw hoofdstuk over macrofotografie gelezen.
U noemt het gebruik van een een Canon 100 mm macrolens.
Ik aarzel tussen het aanschaffen van een 100 mm of een 60 mm macrolens.
Wat zouden mijn argumenten bij deze keuze moeten zijn?
Beste Guus,
Eerste overweging moet zijn of je gebruik maakt van een full-frame camera (35mm, bijv. Canon EOS 5D) of een camera met een crop-factor (bijv. Canon 400D of 40D). De 60mm macrolens is alleen geschikt voor camera’s met een crop-factor, want is een EF-S lens.
Met beide lenzen heb ik ervaring en ze zijn beide super om mee te werken. Met 100mm kun je iets verder weg blijven en toch je onderwerp groot vastleggen. Dit maakt het soms iets makkelijker om insecten vast te leggen.
Beste Kenneth,
Sinds kort ben ik in bezit van een macrolens, Canon 100mm 2.8. Dus druk aan het uit proberen Als ik paarse objecten zoals de bloemknop van de lavendel of de bloem van de passieflora fotografeer, komt de paarse kleur niet terug op de foto. De bloemen zijn dan blauw van kleur. Heeft u hiervoor een verklaring.
Uw foto van de hommel op de passiebloem is de aanleiding van mijn vraag omdat ik dezelfde blauwe kleur zie, terwijl de bloem normaal paars is.
Met vriendelijke groet
Klaas
Ik heb ook dit probleem en heb Kenneth vandaag 10-12 dezelfde vraag gesteld.
Zie de foto op mijn flickr pagina.
http://www.flickr.com/photos/vincent_digitaal/5131389738/
Ik gebruik zelf de Sigma 105mm 2.8 macrolens.
In combinatie met de Sony Alpha 700, maar deze lens is voor meerdere merken camera’s te gebruiken.
Een aanrader, zie mijn picasa site voor voorbeelden.
Ik bern in bezit van de Sony Alpha 350 . Gekocht als pakket (2 lensen0
Te weten 18 mm – 70 mm en de 50 mm – 200 mm standaard lens. Kan ik hiermee ook macro foto’s maken?? En zo nee wat is de goedkoopste lens / merk om toch mooie macro’s te maken.
Bedankt alvast
Ik ben in het bezit van een Olympus E510. Nu gaat mijn interesse uit naar een Macro fotografie. Ik wil nu een Macro objectief aanschaffen.
Nu zit ik te twijfelen tussen twee objectieven:
Zuiko Digital 35mm 1:3,5 of de Zuiko Digital ED 50-100mm 1:2.0.
De eerste kost ca. € 185,- en de tweede ca. € 415,-.
Wat is het grote verschil, behalve de prisj, tussen de twee objectieven.
Is het de moeite waard om toch meer als het dubbele uittegeven of voldoet het goedkoopste objectief ook wel. Ik ben namelijk nog een beginnend fotograafje.
Met vriendelijke groet,
Martien
Dag Kenneth.
Vraagje, is het de moeite waard om een Spiegelreflex Canon EOS 400D aan te schaffen?
Gebruik nu een Sony H2 en H5
Groet, Frans
Hoi Frans,
In vergelijking met bijvoorbeeld een 450D? Over het algemeen is dit nog steeds een hele goede camera, maar de 450D heeft wel een grotere 3″ LCD, Live View, spot metering, verbeterde autofocus, 3.5 frames per seconde en een grotere zoeker. Maar ook een wissel naar SD/SDHC geheugenkaarten.
Hallo, ik heb sinds gister een macro lens voor mijn canon 400D camerera, ik heb gekozen voor een sigma 105mm 1:2.8 lens. Ik heb alleen nog binnenhuis foto’s gemaakt, van bloemen. Erg mooi, maar ik moet nog een hoop leren, hoop uit reacties veel informatie te kunnen halen.
groetjes lea
Ik heb gisteren wat foto’s gemaakt van een wesp met mijn Canon 400D met een close up filter. Dat geeft aardige resultaten maar door het filter is de kwaliteit matig. Zit er over na te denken om een macrolens aan te schaffen maar ik weet nog niet genoeg over de factoren 1:1 en dergelijke.
Stel ik wil een wesp fotograferen en ik wil ‘m zo goed als beeldvullend fotograferen, kom ik dan met 1:1 goed uit?
groeten
Frank
Beste Kenneth,
Voor mijn Canon 50d heb ik een macro objectief Canon 100mm f2.8 pas aangeschaft. Mooie opnames al gemaakt, zowel uit de hand met de autofocus als op statief, 1:1 handmatig. Daarbij gebruik ik voor binnen (heel veel licht gelukkig op zolder) een ziekenhuisbedroltafeltje waarop ik dan de voorwerpen positioneer en dat makkelijker kan verschuiven dan het statief m.b.t. de scherpstelling. Mijn vraag is of ook bij handmatige scherpstelling het rode focuspunt normaliter oplicht. Soms gebeurt dit nl. wel, met piep, en dan weer een tijd niet, wat ik dan ook verander aan de scherpstelling of afstand/positie. Het zijn auto-focuspunten, maar wat hoort bij deze body/objectief combinatie in de handmatige scherpstelling wat dat aangaat? Vast bedankt voor de reaktie en met vriendelijke groet, Maria.
Hoi Maria, de minimum focusafstand van de 100mm f2.8 is 300mm, 150mm vanaf het voorste lenselement. Het is inderdaad zo dat als de focuspunten kunnen detecteren dat het geheel scherp in beeld is, dat je ook op de handmatige stand een piepje moet horen en/of een rood focuspunt moet zien.
Als je echter heel dicht op het voorwerp zit, dan kan de marge waarin het beeld echt ragscherp is soms maar met een mm afwijken, wat het lastig maakt om absolute scherpte te bereiken.
Soms is ook het aanwezige licht, zeker met de lens heel dicht op het voorwerp, zo beperkt dat de focuspunten het verschil in contrast niet goed kunnen ontdekken. Het middelste focuspunt is het meest gevoelig.
Hallo Kenneth,
Bedankt voor je snelle reactie, heel erg duidelijk! Blijf proberen het maximum aan scherpte te krijgen, en ga experimenteren met meer belichting. Wat een goed artikel ook trouwens over de computer fotoboeken. Ben heel benieuwd naar het vervolg. Zelf 2 fotoboeken vervaardigd (Namibia en Zuid Afrika) via My Fotofun, de grote Alluminium liggende albums, met eigen getrokken kaders en tekst. Kost wel wat, 167€, maar het resultaat is prachtig. Ik was zeer tevreden. Ben nu bezig met eenzelfde boek over Noorwegen waar ik jou tips zeker in ga gebruiken. Bedankt! Met vriendelijke groet, Maria.
Kenneth,
Mag ik nog even gebruik maken van jouw expertise.
Ik heb je een poosje geleden iets gevraagd over macro-lenzen, mede door jouw antwoord ben ik op dit moment gekomen tot twee lenzen.
Canon EF 100mm Macro f/2,8 USM €465,95
Tamron 90mm DI Macro canon €289,95
De genoemde prijzen zijn van SimplyElectronics.net
De Canon spreekt mij aan door dat je iets verder van het onderwerp bent, hij is wat zwaarder dan de Tamron en aardig prijziger.
Mijn vraag aan jou maakt die 10mm nu veel uit en/of heb je nog wat andere opmerkingen voor mij om te kunnen kiezen.
Alvast bedankt.
De body die ik heb is een Canon EOS 450D.
Hoi Gerrit,
De Tamron 90mm staat heel goed aangeschreven, goede beeldkwaliteit en kleuren. Prijs/kwaliteit verhouding is goed voor elkaar. De autofocus is wat langzaam (maar misschien dat je voor macro toch meer handmatig focust) en hij maakt meer herrie dan de Canon. De f/2.8 is niet over het hele bereik, alleen op oneindige focus haalt hij dit echt, minder voor portretten, maar macro gaat meestal toch vanaf f/8.
Het prijsverschil is aanzienlijk, dus zeker het overwegen waard.
Hoi Keneth,
Het nadeel van de Tamron is wel dat de lens wel 2 x zo groot wordt bij het scherpstellen, waar insecten van kunnen schrikken. De Canon lens blijft wel even groot.
Gr. Maarten
Ik heb zelf de Sony A200 met exstra lens de Tamron 70-300 macrolens
Deze lens bevalt mij prima!
Ik zit wel de denken om een cursus te volgen over fotografie,temeer om nog meer te kunnen met mn camera!
Vr gr theo
Ik ben in het bezit van een Canon 400 D camera, en wil graag wat experimenteren met macro fotografie. Nu heb ik eens iets gehoord over een omkeerring of tussenring. De lenzen die ik heb voor dit toestel is 18-55 mm en 50 mm lens. KUn jij me een beetje wegwijs maken zodat ik het juiste onderdeel kan aanschaffen? Alvast hartstikke bedankt voor de reactie.
Met vriendelijke groet,
Claudia Wetzels
Claudia,ben jij al verder met de aanschaf van de ringen voor het toestel?
Ik ben in het bezit van een Canon 40D met een macrolens canon 180 mm
De macro fotografie gaat mij steeds meer aan spreken daar om heb ik een cursus aan gevraagd bij fotografie Roland Bouwma, om op de foto’s terug te komen vooral de honingbij is fantastisch mooi.
Wat kan een klein diertje toch mooi zijn.
Heb nog een vraag ik zoek een macro boek wie heeft hier een mening over.
Groeten Jan Veenstra
Beste Kenneth,
zelf ben ik al geruime tijd bezig met fotograferen, ik heb een oude analoge spiegelreflex gehad (praktika). nu ben ik overgestapt op een panasonic lumix FZ28, een pracht apparaat. macro lukt wel, maar de kleuren voldoen nog niet aan mijn eisen, gebruikt u daar 1 of meer flitsers voor ???
groet Richard
Hoi Richard,
Ik probeer zo veel mogelijk zonder flitser te werken en gebruik te maken van het aanwezige licht. Vaak is een raam al voldoende en door de camera op een statief te plaatsen zijn lange sluitertijden geen probleem.
In welke vorm voldoen de kleuren niet aan je eisen? Zijn ze verkeerd of niet fel genoeg of?
Hallo Kenneth,
Ik ben op zoek naar een goede spiegelreflexcamera. Ik zat te denken in een prijsklasse van 600/700 euro. Ik wil graag Live View en goed macrofotografie kunnen toepassen.
Heb je enig idee welke camera geschikt voor mij zou zijn? Of welk merk?
Groeten, Anne
Ik ben trouwens nog een beginneling!
Hoi Anne,
In principe is elke spiegelreflexcamera geschikt, de lenzen bepalen voor het grootste deel hoe en of je macro foto’s kunt maken. Goede lenzen zijn voorbeeld een 100mm of een 105mm lens met vaste brandpunt of als je niet bewegende (insecten) fotografeert kun je het ook af met bijvoorbeeld een 60mm macro objectief. Let op dat bij de lens wordt aangegeven dat het om een macro objectief gaat en dat de scherpstelafstand beperkt is zodat je dichtbij kunt komen.
Ik heb zelf nog geen macro fotografie gemaakt maar ben wel van plan om dit te gaan doen, ik heb een D90 Nikon wel te verstaan, wil graag een macro objectief kopen, is de Tokina AF 100mm F/2.8 te kopen is dit een goeie keuze?
Hoi Lightroom_Bulb,
Voor Macro fotografie staat de Nikon 105mm f/2.8G AF-S VR hoog aangeschreven, maar dit is ook een vrij kostbare lens. De Tokina 100mm f/2.8 AT-X M100 AF Pro D Macro en Sigma 105mm EX GD Macro zijn ook beide goede lenzen. Voordeel van een vast brandpunt van rond de 100mm is dat de lenzen behoorlijk scherp zijn, zeker voor macro fotografie waar je toch iets meer scherptediepte wilt.
ik was op zoek naar een macro lens en kwam via google op deze site terecht en heb de zelfde vraag als hierboven.
ik heb n.l. een nikon d60 en wil heel graag weten wat dan de goed macro lens is .. , kenneth heb je een ideee??
ik ga binnen kort op vacantie en zou hem dan graag meenemen …
vriendelijke gr. mirjam
Ik vroeg me nu opeens ook af is er een speciaal filter voor macro fotografie? vereist of handige om te gebruiken en zoja welke dan?
mischien een sub topic aanwijden of apparatuur voor macro fotografie?
Dank !
Hoi Lightroom_Bulb,
Bij Macro fotografie is vooral van belang zo dicht bij mogelijk te komen, dit kan bijvoorbeeld met voorzetlensjes (Raynox maakt met de DCR-150 en DCR-250 een paar populaire lensjes) en tussenringen die je tussen lens en camera zet om dichter bij te kunnen focussen. In beide gevallen gaat er iets van de kwaliteit van de lens verloren. Met beide heb ik zelf (nog) niet zoveel ervaring, ik weet niet of ik daar op korte termijn een artikel aan kan wijden, maar ik zal het op de wensenlijst zetten :) Als iemand anders suggesties heeft?
Of heb je misschien een soort top 10 lijstje?
Groeten Anne
hoe krijg ik de details van een insect goed in beeld..?! probeer een wesp/bij op een paardenbloem te fotograveren, zie de lijntjes in de vleugels wel mooi, maar de details van het gezichtje niet.. je ziet wel eens foto’s van vliegen waarbij je zelfs de details van het oog ziet… i want that too :P
bedankt voor de snelle reactie!!
ik ga zeker voor de vacantie kijken naar deze lenzen en laat weten welke het geworden is en hoe het bevalt….
gr. mirjam