- Grijsverloop ND filter, landschapsfotografie geheim
- Polarisatiefilter, betere kleuren en minder reflecties
- Lee 105mm circulair polarisatiefilter
- Grijsverloopfilters in de praktijk
- Lange sluitertijden met ND Filters
- De voor- en nadelen van Liveview
Een goed polarisatiefilter (vaak liefkozend een ‘pola’ genoemd) is één van de belangrijkste accessoires die een digitale fotograaf bij zich kan hebben. Met de introductie van digitale fotografie is de noodzaak voor fysieke filters grotendeels verdwenen. Veel effecten zijn prima achteraf op de computer toe te passen. Toch is het polarisatiefilter de moeite van het aanschaffen waard. Het reduceren of verwijderen van reflecties is achteraf niet mogelijk en het toevoegen van contrast achteraf gaat ten koste van detail in de schaduwen.
Wat doet een polarisatiefilter precies?
Het polarisatiefilter geeft een aantal effecten die goed van pas komen voor een fotograaf. Het meest merkbare effect is het effect op kleuren. Met een polarisatiefilter wordt groen groener, springen felle kleuren van bloemen er nog meer uit en wordt het contrast tussen de lucht en de wolken vergroot. Vooral dit laatste is een bekend effect, onder sommige omstandigheden wordt de lucht zelfs donkerblauw/zwart.
Een ander goed eigenschap van het filter is dat het reflecties tegengaat. Alles in de wereld reflecteert licht, anders zouden we ze niet kunnen zien, maar soms kan de reflectie zo sterk zijn (vooral midden op de dag in de zomer) dat deze invloed heeft op hoe de kleuren in de camera terecht komen. Hoe meer reflectie, hoe minder je de echte kleuren ziet, het contrast neemt af. Kleuren worden dus versterkt als je het filter op je lens hebt zitten.
Verder worden reflecties in glas en op water tegengegaan, waardoor je met het filter wel de bodem van een fontein met vissen zou kunnen zien en niet alleen de kop van een kikker, maar ook zijn lijf onder de waterspiegel. Een andere goede toepassing is bij het maken van een portretfoto waarbij je met een polarisatiefilter glimmende plekken tegen kunt gaan.
Werking
Het filter bestaat uit twee delen, een deel dat je op de schroefdraad van de lens draait en een draairing waarmee je het effect kunt doseren door er aan te draaien. Het kunnen draaien is een belangrijke eigenschap van het filter, afhankelijk van de sterkte van het licht en de lichtinval heeft het filter namelijk een ander effect. Als je je camera enkele graden draait zal het effect meteen veranderen.
Iedere keer als de locatie van de camera wijzigt moet je het filter aanpassen door aan de draairing te draaien. Als je bijvoorbeeld de camera na horizontaal te hebben gefotografeerd opeens verticaal houdt is het effect van de polarisatiefilter weer weg. Ook als de hoek van de zon is veranderd moet je een aanpassing doen. Je moet dus aan de draairing blijven draaien, het filter op de lens steken alleen is niet genoeg. Let ook op als de lens een draaiend voorelement heeft, het voorste deel van je lens draait bij het focussen en het effect van het filter wordt dan ook aangepast.
Sterker contract tussen wit en blauw
Het filter is het meest effectief als de camera op 90 graden van de zon wordt gehouden, dus de zon staat links of rechts van de fotograaf. Daarnaast hangt het ook nog af van de verticale hoek waarin de camera wordt gehouden. Soms krijg je ook al donkere luchten als je geen polafilter gebruikt, vooral op hele zonnige dagen met een groothoek lens. Er zijn ook standpunten waarop het filter geen effect heeft, bijvoorbeeld als de zon recht achter je of recht voor je staat.
Heb je te maken met grijze luchten waar geen zon doorheen komt, dan heeft het filter ook geen effect. Voor reflecties wegdraaien maakt het trouwens niet uit waar de zon staat, dat werkt altijd. Het is een favoriete toepassing van mij voor bijvoorbeeld watervallen, de reflectie wegwerken en de sluitertijd zo te vertragen dat het een miseffect geeft.
Hoe weet je nu of je het gewenste effect hebt? Door aan het filter te draaien zie je in de zoeker van de camera van het effect. Tijdens het draaien komt er een punt waarop het beeld er het meest aangenaam uit ziet. Bijvoorbeeld bij een blauwe lucht met witte wolken, tijdens het draaien komt een punt waarop de wolken er opeens uit lijken te springen. Dat is op dat moment het ideale effect.
Door aan het filter te draaien komt er ander licht de lens binnen, erg duidelijk bij dit gebouw in Almere waar rechts de kleur donkerblauw veel sterker is, maar ook de reflectie aan de rechterkant veel meer zichtbaar. Met de draairing kun je dus ook creatieve keuzes maken.
Circulair of lineair?
Er zijn twee verschillende filters, een circulair en een lineair filter. Lineaire filters zijn minder duur dan circulaire filters en ook marginaal effectiever. Maar je hebt een circulair filter nodig als je een camera hebt die door de lens meet of autofocus heeft, anders schakel je door het ombuigen van lichtstralen dat het filter doet één of beide functies uit. Kortom je hebt een circulair filter nodig voor alle spiegelreflexcamera’s sinds – ehm – 1960 ofzo ;)
Ook voor herfstfoto’s komt een polarisatiefilter goed van pas, door aan de draairing te draaien werd de kleuren van de gele herfstbladeren nog verder versterkt. Op het LCD scherm zagen ze er in eerste instantie contrastloos en mosterdkleurig uit, even draaien en ze knallen van het scherm.
Prijskaartje
Komt al dit moois ook met een prijskaartje? Ja, je verliest met een polarisatiefilter gemiddeld 1-2 F-stop(s), wat betekent dat je sluitertijd iets langzamer is dan als je geen polarisatiefilter gebruikt. Zou je zonder op 1/180s kunnen schieten, dan zit je nu op 1/60s. Afhankelijk van de focale lengte van de lens (op hoeveel mm je schiet) zou je bewegingsonscherpte in je foto’s kunnen introduceren. Ruwweg moet de sluitertijd minimaal gelijk zijn aan het aantal mm, bijvoorbeeld 1/100s minimaal op 100mm.
Het verliezen van wat licht is echter geen probleem op dagen met blauwe luchten en een zonnetje, dan is er voldoende licht om dit te compenseren. Soms kan het zelfs wenselijk zijn expres het filter er op te draaien en wat licht te verliezen, zodat je juist op die zonnige dagen een langzamere sluitertijd kunt krijgen en daardoor een creatieve beweging in de foto kunt bewerkstelligen. Vooral handig bij het fotograferen van waterpartijen waarbij je de beweging van het water wilt zien met een lange sluitertijd. Zonder polarisatiefilter krijg je op een zonnige dag de sluitertijd misschien niet langzaam genoeg.
De lucht rond de Erasmusbrug in Rotterdam is bijna zwart, waardoor het contrast tussen het lichte metaal en de omgeving nog groter wordt.
Ook koelt het polafilter het beeld iets meer af, er wordt meer blauw in de foto geïntroduceerd. Maar dit is niet iets dat niet digitaal opgelost kan worden door de witbalans aan te passen. Het effect kan ook te ver doorslaan, bijvoorbeeld op hogergelegen locaties, maar ook op zeeniveau. De lucht wordt dan zo donker dat het bijna zwart lijkt.
Heb je een filter nodig voor elke lens? Niet per se, polarisatiefilters zijn relatief duur dus je kunt het beste een afweging maken welke lenzen er van zouden kunnen profiteren. Elke lens heeft een bepaalde filterdiameter. 50mm, 77mm, 82mm, 85mm, het komt niet vaak voor dat je twee lenzen hebt die dezelfde diameter delen. Voor elke diameter moet je dan een filter hebben.
Het is echter ook mogelijk verloopadapters te gebruiken. Bijvoorbeeld een 58mm filter kan met een adapter ook op 55 of 52mm lenzen worden geplaatst of een 77m filter kan met een adapter op 72, 67 of 62mm lenzen. Soms is het ook de vraag of het echt nuttig is om een polarisatiefilter op een lens te plaatsen. Bijvoorbeeld bij macro lenzen ben je toch al aan het ‘knokken’ om genoeg licht te krijgen en het beeld stil te houden, dan kun je niet nog eens 1.5 F-stop aan licht verliezen.
Groothoek
Vaak wordt afgeraden een polarisatiefilter te gebruiken met een groothoeklens. Door de grote hoek wordt verder van de zon de lucht donkerder gekleurd dan de lucht dichter bij de zon, waardoor een onregelmatig effect in de lucht ontstaat.
Op 24mm (full-frame camera) geeft het polarisatiefilter een lelijk effect
Een ander iets om rekening mee te houden is dat een standaard polarisatiefilter een vrij dik filter is, doordat je die draairing er op hebt zitten. Hierdoor krijg je in groothoeken breder dan ongeveer 24mm een deel van het filter in beeld, een vignette. Dit zie je door donkere hoekjes in de hoeken van de foto. Je kunt dit tegengaan door een dunner filter (vaak uitgeduid met de term ‘slim’) te kopen, maar die zijn wel iets duurder. Of je kunt natuurlijk een stukje uit de foto knippen. Dan moet je wel genoeg ruimte hebben aan de buitenranden, dus daar moet je dan bij het maken van de foto rekening mee houden.
De rechterkant is veel donkerder dan de linkerkant, waar de zon was
Met een polarisatiefilter kun je heel veel voor je foto’s doen zonder uitgebreid te hoeven bewerken. Sommige effecten zijn op de computer niet te bereiken, zoals het tegengaan van reflecties. De filters zijn relatief duur, maar kies toch voor een bekend merk met een goede reputatie, het is het waard. Dit zijn Hoya en Tiffen aan de goedkopere kant, B+W of Heliopan in de hogere prijscategorie. Ikzelf gebruik zowel Hoya als Tiffen filters. Controleer welke diameters de lenzen hebben die je wilt gebruiken en koop altijd circulair polarizers.
polarisatiefilters zijn top of the line, smaken verschillen wel van de fotografen succes mijne vaklui !
Beste mensen, is er een mogelijkheid om een Nikon camera: Coolpix P510 te voorzien van een polarisatiefilter?
Ja, volgens http://www.digitaltoyshop.com/POLARIZER_FILTER_Nikon_Coolpix_P510_t2706_4803_1 is die mogelijkheid er. Ik heb geen ervaring hier mee, maar heb wel zo’n adapter gehad voor een Canon Powershot G3 en daar werkte het toen goed mee.
Beste Kenneth
Ik heb een canon 550 met een 24-105 lens en een groothoek 10-22 op een lens een uv filter en de ander een polarisatie filter
Nu is mijn vraag moet ik op bijde lenzen een uv filter plaatsen voor bescherming en het polarisatie filter er bij plaatsen of moet ik dan iedere keer wisselen van filters , als ik het goed heb worden 2 filters op elkaar afgeraden. Alvast bedankt groet
Arnold kuil
Wanneer je een hoge kwaliteit polarisatiefilter wilt, dan is dit vaak duur. Wil je echter een filter met een fatsoenlijke prijs zodat je er eens mee kunt spelen, dan zou je eens kunnen kijken bij dx.com. Ik heb meer dan een maand moeten wachten voordat ik die van mij geleverd kreeg en hij heeft wel een paar kleine nadelen, maarja je hebt het dan wel over een filter van minder dan een tientje.
De nadelen waar ik het dan over heb zijn:
– geen gemakkelijk opberghoesje – alhoewel de originele verpakking ook aardig werkt.
– draairing is stroever dan het schroefdraad, waardoor je je ring soms los draait
http://dx.com/s/polarizer
Ik heb een polarizer gemaakt waarmee je eenvoudig foto’s kan uploaden en filters toevoegen, ik sta open voor suggesties?
http://mypolarizer.com/
Bedankt!
gebruik al jarenlang pola filters; inderdaad een tot anderhalve stop verlies, maar met tegenwoordige reflexen kun je iso rustig stap omhoog doen.
Ik ben een beginner en heb in de winkel laten vertellen dat er veel verschil zit tussen glazen en kunststof filters. Ik heb een Polaroid set gekocht (UV & Polaroid) voor 139,- deze zouden van glas moeten zijn.
Omdat ik hier meer van wilde weten ben ik dit gaan opzoeken en kwam ik alleen bij sets van drie uit voor 60,- (bv bij Verschoorre)
Hoe kom ik erachter of ik ben afgezet of dat de verkoper gelijk had?
Ik heb deze zomer voor het eerst een pola gebruikt op vakantie. Op een enkele foto daargelaten, vond ik het resultaat OF onnatuurlijk OF ik kreeg het idee dat ik door een grote zonnebril stond te schieten. Er kwam een vreemde zweem over de foto, waardoor het leek alsof ik juist heel veel contrast verloor. (B+W circulaire filter, op een canon 50mm 1.4 lens)
Wat deed ik verkeerd?
Groet, Joey
Joey,
Ook het toestel is van belang (niet enkel het objectief!). Wellicht zitten er één of twee instellingen van je fotoapparaat fout. Bijvoorbeeld, witbalans of kleurcorrectie. Bij een DSLR kan je kiezen voor een belichting bij verschillende lichtsoorten (Tungsten, TL-licht, flits, …). De kleurtemperatuur (in Kelvin!) is waarschijnlijk de oorzaak van je onnatuurlijke kleuren.
Groeten,
Albert
Een zeer uitgebreid en goed leesbaar artikel.
En meteen wil ik een polarisatiefilter gaan kopen, maar dan zie ik (denk ik) twee verschillende types, 1 met een schroefje aan de zijkant om het effect bij te stellen en 1 type zonder dat schroefje. IS het bij deze dan niet nodig of mogelijk om de polarisatie in te stellen?
Voorbeeld bij Amazon:
1: http://www.amazon.de/Hama-Circular-Polarizer-Filter-72mm/dp/B00005K4A5/ref=sr_1_6?ie=UTF8&qid=1455833679&sr=8-6&keywords=polarisationsfilter+72mm
2: http://www.amazon.de/Hoya-Digital-Circular-Polarizing-Screw-/dp/B001G7PMG8/ref=sr_1_4?ie=UTF8&qid=1455833679&sr=8-4&keywords=polarisationsfilter+72mm
Waar zit het verschil in?
Benieuwd naar het antwoord :)
Ernst
Ik heb standaard een uv filter op mijn lenzen. Draai ik daar de polarisatiefilter bovenop of niet?
Hi, in principe heb je bij normaal gebruik (tenzij je hoog in de bergen zit) geen UV filter nodig.
Dat het het meest verkochte filter is, heeft meer te maken met het feit dat het een goedkoop filter is en goed kan dienen als bescherming tegen je dure lens.
Dat is ook voor mij de belangrijkste reden er soms een op te hebben.
Maar meestal gebruik ik als bescherming van mijn lens een zonnekap, omdat ik die ALTIJD gebruik om het contrast te verbeteren van mijn opnamen.
Die functie van bescherming heb je natuurlijk niet nodig als je een polarisatie filter gebruikt. Je kunt dan het beste je UV filter vervangen voor je polarisatie-filter.
Daarnaast is een andere gegronde reden liever maar één filter te gebruiken. Je introduceert extra glas-vlakken, die voor extra interne reflecties zorgt. En coating gaat weliswaar interne reflecties tegen, maar kunnen het nooit voorkomen.
kan iemand mij zeggen of ik bij de panasonic lumix fz 300 een polarisatie filter kan gebruiken en zo ja welke wordt geadviseerd?