- Grijsverloop ND filter, landschapsfotografie geheim
- Polarisatiefilter, betere kleuren en minder reflecties
- Lee 105mm circulair polarisatiefilter
- Grijsverloopfilters in de praktijk
- Lange sluitertijden met ND Filters
- De voor- en nadelen van Liveview
Een goed polarisatiefilter (vaak liefkozend een ‘pola’ genoemd) is één van de belangrijkste accessoires die een digitale fotograaf bij zich kan hebben. Met de introductie van digitale fotografie is de noodzaak voor fysieke filters grotendeels verdwenen. Veel effecten zijn prima achteraf op de computer toe te passen. Toch is het polarisatiefilter de moeite van het aanschaffen waard. Het reduceren of verwijderen van reflecties is achteraf niet mogelijk en het toevoegen van contrast achteraf gaat ten koste van detail in de schaduwen.
Wat doet een polarisatiefilter precies?
Het polarisatiefilter geeft een aantal effecten die goed van pas komen voor een fotograaf. Het meest merkbare effect is het effect op kleuren. Met een polarisatiefilter wordt groen groener, springen felle kleuren van bloemen er nog meer uit en wordt het contrast tussen de lucht en de wolken vergroot. Vooral dit laatste is een bekend effect, onder sommige omstandigheden wordt de lucht zelfs donkerblauw/zwart.
Een ander goed eigenschap van het filter is dat het reflecties tegengaat. Alles in de wereld reflecteert licht, anders zouden we ze niet kunnen zien, maar soms kan de reflectie zo sterk zijn (vooral midden op de dag in de zomer) dat deze invloed heeft op hoe de kleuren in de camera terecht komen. Hoe meer reflectie, hoe minder je de echte kleuren ziet, het contrast neemt af. Kleuren worden dus versterkt als je het filter op je lens hebt zitten.
Verder worden reflecties in glas en op water tegengegaan, waardoor je met het filter wel de bodem van een fontein met vissen zou kunnen zien en niet alleen de kop van een kikker, maar ook zijn lijf onder de waterspiegel. Een andere goede toepassing is bij het maken van een portretfoto waarbij je met een polarisatiefilter glimmende plekken tegen kunt gaan.
Werking
Het filter bestaat uit twee delen, een deel dat je op de schroefdraad van de lens draait en een draairing waarmee je het effect kunt doseren door er aan te draaien. Het kunnen draaien is een belangrijke eigenschap van het filter, afhankelijk van de sterkte van het licht en de lichtinval heeft het filter namelijk een ander effect. Als je je camera enkele graden draait zal het effect meteen veranderen.
Iedere keer als de locatie van de camera wijzigt moet je het filter aanpassen door aan de draairing te draaien. Als je bijvoorbeeld de camera na horizontaal te hebben gefotografeerd opeens verticaal houdt is het effect van de polarisatiefilter weer weg. Ook als de hoek van de zon is veranderd moet je een aanpassing doen. Je moet dus aan de draairing blijven draaien, het filter op de lens steken alleen is niet genoeg. Let ook op als de lens een draaiend voorelement heeft, het voorste deel van je lens draait bij het focussen en het effect van het filter wordt dan ook aangepast.
Sterker contract tussen wit en blauw
Het filter is het meest effectief als de camera op 90 graden van de zon wordt gehouden, dus de zon staat links of rechts van de fotograaf. Daarnaast hangt het ook nog af van de verticale hoek waarin de camera wordt gehouden. Soms krijg je ook al donkere luchten als je geen polafilter gebruikt, vooral op hele zonnige dagen met een groothoek lens. Er zijn ook standpunten waarop het filter geen effect heeft, bijvoorbeeld als de zon recht achter je of recht voor je staat.
Heb je te maken met grijze luchten waar geen zon doorheen komt, dan heeft het filter ook geen effect. Voor reflecties wegdraaien maakt het trouwens niet uit waar de zon staat, dat werkt altijd. Het is een favoriete toepassing van mij voor bijvoorbeeld watervallen, de reflectie wegwerken en de sluitertijd zo te vertragen dat het een miseffect geeft.
Hoe weet je nu of je het gewenste effect hebt? Door aan het filter te draaien zie je in de zoeker van de camera van het effect. Tijdens het draaien komt er een punt waarop het beeld er het meest aangenaam uit ziet. Bijvoorbeeld bij een blauwe lucht met witte wolken, tijdens het draaien komt een punt waarop de wolken er opeens uit lijken te springen. Dat is op dat moment het ideale effect.
Door aan het filter te draaien komt er ander licht de lens binnen, erg duidelijk bij dit gebouw in Almere waar rechts de kleur donkerblauw veel sterker is, maar ook de reflectie aan de rechterkant veel meer zichtbaar. Met de draairing kun je dus ook creatieve keuzes maken.
Circulair of lineair?
Er zijn twee verschillende filters, een circulair en een lineair filter. Lineaire filters zijn minder duur dan circulaire filters en ook marginaal effectiever. Maar je hebt een circulair filter nodig als je een camera hebt die door de lens meet of autofocus heeft, anders schakel je door het ombuigen van lichtstralen dat het filter doet één of beide functies uit. Kortom je hebt een circulair filter nodig voor alle spiegelreflexcamera’s sinds – ehm – 1960 ofzo ;)
Ook voor herfstfoto’s komt een polarisatiefilter goed van pas, door aan de draairing te draaien werd de kleuren van de gele herfstbladeren nog verder versterkt. Op het LCD scherm zagen ze er in eerste instantie contrastloos en mosterdkleurig uit, even draaien en ze knallen van het scherm.
Prijskaartje
Komt al dit moois ook met een prijskaartje? Ja, je verliest met een polarisatiefilter gemiddeld 1-2 F-stop(s), wat betekent dat je sluitertijd iets langzamer is dan als je geen polarisatiefilter gebruikt. Zou je zonder op 1/180s kunnen schieten, dan zit je nu op 1/60s. Afhankelijk van de focale lengte van de lens (op hoeveel mm je schiet) zou je bewegingsonscherpte in je foto’s kunnen introduceren. Ruwweg moet de sluitertijd minimaal gelijk zijn aan het aantal mm, bijvoorbeeld 1/100s minimaal op 100mm.
Het verliezen van wat licht is echter geen probleem op dagen met blauwe luchten en een zonnetje, dan is er voldoende licht om dit te compenseren. Soms kan het zelfs wenselijk zijn expres het filter er op te draaien en wat licht te verliezen, zodat je juist op die zonnige dagen een langzamere sluitertijd kunt krijgen en daardoor een creatieve beweging in de foto kunt bewerkstelligen. Vooral handig bij het fotograferen van waterpartijen waarbij je de beweging van het water wilt zien met een lange sluitertijd. Zonder polarisatiefilter krijg je op een zonnige dag de sluitertijd misschien niet langzaam genoeg.
De lucht rond de Erasmusbrug in Rotterdam is bijna zwart, waardoor het contrast tussen het lichte metaal en de omgeving nog groter wordt.
Ook koelt het polafilter het beeld iets meer af, er wordt meer blauw in de foto geïntroduceerd. Maar dit is niet iets dat niet digitaal opgelost kan worden door de witbalans aan te passen. Het effect kan ook te ver doorslaan, bijvoorbeeld op hogergelegen locaties, maar ook op zeeniveau. De lucht wordt dan zo donker dat het bijna zwart lijkt.
Heb je een filter nodig voor elke lens? Niet per se, polarisatiefilters zijn relatief duur dus je kunt het beste een afweging maken welke lenzen er van zouden kunnen profiteren. Elke lens heeft een bepaalde filterdiameter. 50mm, 77mm, 82mm, 85mm, het komt niet vaak voor dat je twee lenzen hebt die dezelfde diameter delen. Voor elke diameter moet je dan een filter hebben.
Het is echter ook mogelijk verloopadapters te gebruiken. Bijvoorbeeld een 58mm filter kan met een adapter ook op 55 of 52mm lenzen worden geplaatst of een 77m filter kan met een adapter op 72, 67 of 62mm lenzen. Soms is het ook de vraag of het echt nuttig is om een polarisatiefilter op een lens te plaatsen. Bijvoorbeeld bij macro lenzen ben je toch al aan het ‘knokken’ om genoeg licht te krijgen en het beeld stil te houden, dan kun je niet nog eens 1.5 F-stop aan licht verliezen.
Groothoek
Vaak wordt afgeraden een polarisatiefilter te gebruiken met een groothoeklens. Door de grote hoek wordt verder van de zon de lucht donkerder gekleurd dan de lucht dichter bij de zon, waardoor een onregelmatig effect in de lucht ontstaat.
Op 24mm (full-frame camera) geeft het polarisatiefilter een lelijk effect
Een ander iets om rekening mee te houden is dat een standaard polarisatiefilter een vrij dik filter is, doordat je die draairing er op hebt zitten. Hierdoor krijg je in groothoeken breder dan ongeveer 24mm een deel van het filter in beeld, een vignette. Dit zie je door donkere hoekjes in de hoeken van de foto. Je kunt dit tegengaan door een dunner filter (vaak uitgeduid met de term ‘slim’) te kopen, maar die zijn wel iets duurder. Of je kunt natuurlijk een stukje uit de foto knippen. Dan moet je wel genoeg ruimte hebben aan de buitenranden, dus daar moet je dan bij het maken van de foto rekening mee houden.
De rechterkant is veel donkerder dan de linkerkant, waar de zon was
Met een polarisatiefilter kun je heel veel voor je foto’s doen zonder uitgebreid te hoeven bewerken. Sommige effecten zijn op de computer niet te bereiken, zoals het tegengaan van reflecties. De filters zijn relatief duur, maar kies toch voor een bekend merk met een goede reputatie, het is het waard. Dit zijn Hoya en Tiffen aan de goedkopere kant, B+W of Heliopan in de hogere prijscategorie. Ikzelf gebruik zowel Hoya als Tiffen filters. Controleer welke diameters de lenzen hebben die je wilt gebruiken en koop altijd circulair polarizers.
Beste Kenneth,
Ik gebruik sinds een paar maanden polarisatie filters. Kan het gebeuren dat polarisatie filters onverwachte ruis kunnen verzoorzaken ondanks bijv. een iso 200 en een sluitertijd van 1/1600 en diafragma f 5.6. Ik gebruik o.a. een standaard B&W filter op een pentax 50mm 1.4 lens.
Alvast bedankt!
Hey Kenneth,
Via een link op je site kom ik bij een filter-boer terecht die alleen marumi filters heeft. ik moet nog 2 pola filters hebben (52 en 77mm) en de prijs lacht me wel toe. Heb je ervaring met de marumi Filters? Komt dat in de buurt van B&W?
Hoi Frank,
Ik ken het merk Marumi niet, na een Google actie begrijp ik dat het een Japans merk is en dat mensen best tevreden zijn over de resultaten. Ik kan niet echt iets zinnigs zeggen over de vergelijking met B&W.
Dat is de meest leerzame artikel over polarisatiefilters. Ik heb nu ook een gekocht en ga daarmee experimenteren.
Hallo,
Wat een geweldige site is dit! Ga binnenkort de Fuji finepix H10 kopen. En wil ook wat filters erbij kopen. Zit te denken aan ND4 en ND8 en een pola filter. Maar begrijp ik het goed ….dat je ze er niet op moet laten zitten en ze alleen te gebruiken voor speciale effecten. Moet je voor het gebruik van deze filters je camera anders instellen? Alvast bedankt.
Groet Gert
Hoi Gert, het is inderdaad het beste de filters alleen te gebruiken als je het effect nodig hebt, ze houden namelijk behoorlijk wat licht tegen en dat kan leiden tot bewogen resultaten als de sluitertijd te lang wordt. Met het filter hoef je de camera niet anders in te stellen, de lichtmeter heeft hier geen problemen mee.
Bedankt voor je reactie!!!!
Groet Gert
Hallo,
Ik op mijn Nikon D60 een UV filter geplaatst en wil nu een poli filter aanschaffen. Ik heb keus uit Hoya en B&W. Wat is de beste en kan ik de pola tegelijkertijd met mijn UV filter gebruiken?
Bedankt voor de reacties.
B&W filters, wel iets duurder, maar dan heb je ook hoogwaardige kwaliteits-filters. Als ik mijn Pola-filters monteer dan verwijder ik het UV-filter
Hallo,
Ik ga mijn SLR camera van Nikon uitbreiden met een telezoom lens (55-200mm). Ik wil ook een polarisatiefilter daarbij aanschaffen. Ik kwam bij digicamshop.nl de Hoya HRT Polarisatiefilter en UV-Coating 52mm tegen.
Ik kan echter weinig recensie vinden van dit product. Weet iemand misschien of de UV coating bij dit polarisatiefilter een echte bijdrage levert aan de kwaliteit van de foto’s?
Hoi Bianca,
Over het algemeen heeft een UV filter alleen effect bij zonlicht op grote hoogtes, op of onder zeeniveau heeft het filter weinig effect. Meer over UV-filters op http://www.digitalefotografietips.nl/lezersvraag/uv-filters/.
Hallo!
Duidelijk en verhelderend!
Ik zou graag een CP-filter willen aanschaffen. Nu heb ik 2 body´s (een Canon EOS 450D en een Canon EOS 7D). Op m´n 450D zit meestal de bijgeleverde kitlens (de EF-S 18-55 IS) en op de 7D gebruik ik de EF 100-400/4.5-5.6L IS USM.
De 7D gebruik ik altijd in combinatie met de ´grote´ zoomlens, omdat ik veelvuldig vogels (al dan niet in vlucht) fotografeer. Ik zou het CP-filter op mijn 18-55mm lens willen gebruiken. De lens kan ik uiteraard ook op m´n 7D schroeven, maar ik vind het wel makkelijk dat ik twee body´s bij me heb als ik erop uit ben, om te voorkomen dat ik telkens van lens moet wisselen.
Vraag 1: is een dergelijk filter op zo´n (´goedkope´) lens logisch of juist niet handig?
Vraag 2: ik wil graag een filter van Canon. Ik kan er maar niet achterkomen welke geschikt is voor m´n 18-55mm lens.
Alvast dank voor je reactie!
Groet,
Sape van der Ploeg
Hoi Sape,
Het maakt in principe niet uit op welke lens (duur of niet duur) je een polarisatiefilter gebruikt, het gaat om de omstandigheden waarin je het gebruikt om reflecties te onderdrukken of de kleuren te versterken. Het kan dus zeker de moeite lonen hem op je 18-55mm lens te gebruiken.
De EF-S 18-55 IS heeft een doorsnede van 58mm, je hebt dus een 58mm polarisatiefilter nodig. Het moet altijd een circulair filter zijn.
Goedendag,
Prima site! Hier ga ik veel van opsteken!
Ben net als velen begonnen aan een zoektocht voor een geschikt CPL filter.
In de reacties zie ik regelmatig het probleem van de zonnekap terugkomen.
Nu is mijn vraag of het noodzakelijk is om het filter direct op de lens te schroeven. Met andere woorden: Kan het filter ook op de zonnekap gemonteerd worden met als gevolg dat het verder van de lens komt?
Lees graag je reactie.
André
Hoi André,
Je kunt het beste het filter zo dicht mogelijk op de lens bevestigen om ongewenste licht weerkaatsingen tussen lens en filter te voorkomen. Als je het filter op de zonnekap zou plaatsen doet dit het effect van de zonnekap weer teniet.
Hoi Kenneth , mijn complimenten voor de site ik steek er heel veel van op .
Ik heb pas een pola filter aangeschaft en nu is mijn vraag kan ik de pola filter over mijn uv filter plaatsen of moet ik de uv filter eerst eraf halen ? En als ik bv op vakantie ben is het dan het beste om de pola filter er continu op te hebben of pak je hem alleen als het nodig is ,en laat ik de uv filter erop zitten ?
Dankjewel J! :)
Als je een UV en polafilter combineert loop je het risico dat je donkere randjes in beeld krijgt als je een wijd beeld maakt met bijvoorbeeld een groothoeklens. Het UV filter heeft daarnaast – tenzij je op grote hoogte fotografeert – geen nut, behalve misschien om vuil uit de lens te houden en deze te beschermen tegen beschadiging. Daarom kun je het UV filter er het beste af halen als je een polafilter gebruikt.
Het polafilter houdt licht tegen, afhankelijk van hoe sterk je het effect maakt en de richting van de lichtbron. Als je dus naar een omgeving gaat met relatief weinig licht kun je het beste het filter verwijderen. In de praktijk komt het er op neer dat ik het polafilter er op heb zitten als ik op een zonnige dag buiten loop, ga ik een gebouw in dan gaat hij er af.
Bedankt voor je reactie ,hier kan ik wat mee ;)
.
Hoi Kenneth,
Even een vraagje. Welke filter gebruik je vaker, polorisatiefilters of ND grijsfilters. Heb ondertussen de Fuji HS 10 en wil wat filters gaan kopen die ik erop kan schroeven. Zijn Hoya-filters een goede keuze? En heb jij een adresje waar ik ze het beste kan aanschaffen. En vraag mij af welke ND filters 2, 4, 8 ?
Wat is het verschil in gebruik van een pola en ND?
Met vriendelijke groet Gert Eggebeen
Hoi Gert,
Ik gebruik eigenlijk het meeste de ND Grad filters, half donker en half licht, voor landschapsfotografie. Die zorgen er voor dat de lucht niet meer overbelicht is. Polarisatiefilters gebruik ik met name als ik op stap ben in de stad op een zonnige dag. ND Filters gebruik ik heel beperkt, voornamelijk bij beweging van water. En polarisatiefilters kun je daar ook al een deel voor gebruiken.
Ik zou met een polarisatiefilter beginnen en kijken waar je meer behoefte aan hebt, op deze site heb ik bij Achtergrond > Hulpmiddelen ook de andere typen filters beschreven.
Als je voor kwaliteit gaat ben je het beste uit bij HOYA. De rede hiervoor is dat HOYA alles in hun eigen lenscenter ontwikkeld, dus zowel het lens materaiaal als de diverse coatingen. Hierdoor zijn alle onderdelen helemaal o pelkaar afgestemd wat de duurzaamheid van de producten vergroot. HOYA maakt niet alleen filters maar ook brillenglazen en onderdelen voor in electronica zoals de ipod ed. Ik weet soms zijn ze wat duurder een goed prijsvergelijk helpt, niet alleen tussen de internet bedrijven maar ook daarbuiten. Mijn ervaring heeft geleerd dat de internet verkopers vaak duurder zijn dan in de winkel.
Hoi Allemaal,
Heb een vraag over UV- en pola-filter.
Ik heb onlangs een sigma 10-22 mm 3.5 voor Canon aangeschaft.
Gave lens. Is het gebruik zonder UV filter ongebruiikelijk of riskant? Gebruik uiteraard wel de zonnekap.
Zo ja, moet ik dan een “slim” UV filter nemen om vignettering te voorkomen? Welk merk raden jullie me aan?
Een pola filter overweeg ik wel maar weet niet zo goed welk merk ik het beste kan nemen. Heb wel eens gehoord dat er ook een vierkant filter bestaat om deze vignettering te voorkomen.
Ze zijn overigens flink aan de prijs.
Heeft er iemand ervaring met een groothoek zoals deze met gebruik van polafilter??
Vast dank voor jullie reactie
Vriendelijke groet
Ellen
Prima website, tks.!
Ik heb een Canon Powershot SX30 IS.
Welk polarisatiefilter kan ik daar het beste voor gebruiken: circulair of lineair?
Nog andere tips?
Alvast bedankt voor je reactie.
Met vriendelijke groeten,
Jan Duine
Ik heb een nieuwe nikkorlens 55-300. Ik heb ook een polarisatiefilter. Kan ik die er standaard opzetten? Dan kan ik de UV filter op de 18-55 laten, is dat een goed plan? Heel fijn artikel, dank!
Zie nou dat die niet past, stom. Ik had nl een 55-200, die is helaas kapot, heb nu een nieuwe. Wat voor filter zou je dan adviseren voor mijn nieuwe lens? Ik houd van natuur en portretten, mn tijdens reizen. Ben redelijk lui in instellingen, ga voor compositie en lichtinval. Alvast heel erg bedankt.
Hallo,
Ik heb een canon 550d met 18-135 en 50mm objectief. Nu wil ik een uv filter kopen (als bescherming) en een pola filter.
Maar op het internet zijn echt heel veel verschillende merken en varianten te vinden.
Nu las ik hier dat je voor een groothoek het beste en slim filter kan gebruiken.. Kan ik deze ook het beste voor mijn 18-135 kopen? En moet ik dan alleen een slim pola filter of ook een slim uv filter hebben. Want ik heb die prijzen gezien en die zijn echt veel duurder.
En zijn er alleen pola filters van B+W en Heliopan. En wat is het verschil met een B+W pola met MRC en zonder MRC? Want ik zag dat Hoya wel slim UV filters had maar ik kon geen CP slim filter vinden van Hoya.
En dan voor die 50mm objectief. Daar wil ik gewoon een niet te duur maar wel goed filter voor hebben. Ik dacht aan Hoya. Maar ook daar zijn verschillen in zoals regular, hmc, hd en pro. Maar wat is precies het verschil?
groetjes wendy
Bedankt Kenneth voor je heldere tekst. Ik kon bij m’n Canon 1100D goedkoop een B+W filter kopen, maar wist niet goed wat ik er mee kon. Nu ben ik volgens mij helemaal ingelicht en kan niet wachten tot je tips in de praktijk toe te gaan passen!
Hoi Kenneth,
Ik ben van plan een polarisatiefilter aan te schaffen. ben beginnend ( jaartje ongeveer) en heb een kitlens 18-55 en 70-300 nu twijfel ik voor welke ik een filter zal kopen. Ik denk de tele maar ben daar nog niet uit.
Welke maat moet ik dan hebben?
Ga binnenkort naar Spanje en wil daar natuur zee/rotsen etc en architectuur fotograferen. Hier in nederland woon ik in Zandvoort dus fotografeer ik veel op het strand.
Heb je tips voor me
gr Monique
Hoi Monique, als ik het goed heb hebben zowel de Canon EF-S 18-55mm f/3.5-5.6 IS II als de Canon EF 70-300mm f/4-5.6 IS USM een filtermaat van 58mm (check dit aan vooraan bij de lens, aan de zijkant staat 18-55 of 70-300, maar ook een waarde voor de diameter aangeduid met een rondje met een streepje er doorheen). Je zou dus één filter kunnen delen met de verschillende lenzen.
Ik heb een canon 450D met een lens van canon 18-125.
Ik vind de kleuren niet helemaal wat het wezen moet en heb gehoord dat een polarisatiefilter dit probleem oplost.
Welke zou u dan adsviseren?
Hoi Gerard, de 18-125mm ken ik niet, moet dat niet de 18-135mm lens zijn? In het laatste geval heeft die een filtermaat van 67mm en moet je dus een 67mm circulair polarisatiefilter hebben. Ik heb zelf erg goede ervaringen met de Tiffen filters.
Oke dank je wel ik ga maar eens googlen op die filters